STAN PRAWNY NA 21 KWIETNIA 2023 Przewodniczący zespołu orzekającego – wymagania, zadania Opracował: Wojciech Wasielewski, pracownik kuratorium oświaty; zaktualizował: Michał Łyszczarz, prawnik, autor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy, finansów publicznych i funkcjonowania samorządu terytorialnego, uznany prelegent i szkoleniowiec, wykładowca toruńskiej i bydgoskiej Wyższej Szkoły Bankowej, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, przez lata tworzył trzon Wydziału Nadzoru Prawnego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1551 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1280 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1647), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1743 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1534 ze zm.). Zadania i obowiązki przewodniczącego zespołu orzekającego reguluje szczegółowo Rozporządzenie w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Zgodnie z Rozporządzeniem zespół powołuje dyrektor poradni w składzie: • dyrektor poradni lub upoważniona przez niego osoba – jako przewodniczący zespołu, • psycholog, • pedagog, • lekarz, • inni specjaliści, w szczególności posiadający kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej, jeżeli ich udział w pracach zespołu jest niezbędny. Pracą zespołu kieruje jego przewodniczący, który może poszerzyć skład zespołu o inne osoby z głosem doradczym, po uzyskaniu zgody rodzica dziecka lub ucznia lub za zgodą pełnoletniego ucznia. W skład zespołu mogą dodatkowo zostać powołani: • nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści prowadzący zajęcia z dzieckiem lub uczniem w przedszkolu, szkole, ośrodku lub placówce, • asystent nauczyciela lub osoby niebędącej nauczycielem lub asystent wychowawcy świetlicy, • pomoc nauczyciela, • asystent edukacji romskiej, • inne osoby. Zadania przewodniczącego zespołu orzekającego Przewodniczący zespołu powinien zapewnić rodzicom ucznia lub pełnoletniemu uczniowi prawo do uczestniczenia w posiedzeniu zespołu i przedstawienia swojego stanowiska. Kolejnym ważnym zadaniem przewodniczącego jest ocena prawidłowości złożonego wniosku, jeżeli bowiem z treści wniosku o wydanie orzeczenia lub opinii wynika, że nie dotyczy on wydania orzeczenia lub opinii albo jest złożony przez osobę nieuprawnioną, przewodniczący zespołu powinien niezwłocznie zwrócić wniosek wraz z wyjaśnieniem przyczyny zwrotu oraz informacją o możliwym sposobie załatwienia sprawy. Wniosek o wydanie opinii lub orzeczenia Przywołane wyżej Rozporządzenie szczegółowo wskazuje, co powinno znaleźć się we wniosku, np. wniosek o wydanie orzeczenia lub opinii zawiera: imię (imiona) i nazwisko dziecka lub ucznia, datę i miejsce urodzenia dziecka lub ucznia, numer PESEL dziecka lub ucznia, a w przypadku braku numeru PESEL – serię i numer dokumentu potwierdzającego jego tożsamość; dane adresowe ucznia. W przypadku dziecka lub ucznia uczęszczającego do przedszkola, szkoły lub ośrodka dodatkowo podaje się: nazwę i adres przedszkola, szkoły lub ośrodka, oznaczenie oddziału w szkole, do którego uczeń uczęszcza, ewentualnie nazwę zawodu. Dodatkowo wniosek powinien zawierać: • imiona i nazwiska rodziców dziecka lub ucznia, adres ich zamieszkania oraz adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zamieszkania, • określenie przyczyny i celu, dla których jest niezbędne uzyskanie orzeczenia lub opinii, • informację o poprzednio wydanych dla dziecka lub ucznia orzeczeniach lub opiniach, • informację o stosowanych metodach komunikowania się – w przypadku gdy dziecko lub uczeń wymaga wspomagających lub alternatywnych metod komunikacji (AAC) lub nie posługuje się językiem polskim w stopniu komunikatywnym, • adres poczty elektronicznej i numer telefonu wnioskodawcy, jeżeli takie posiada, • oświadczenia wnioskodawcy. Wniosek musi zawierać podpis wnioskodawcy. Wniosek, który ma podlegać rozpatrzeniu, musi być złożony do właściwego zespołu. Przewodniczący, po zapoznaniu się z wnioskiem, niezwłocznie przekazuje go do poradni, w której działa zespół właściwy do rozpatrzenia wniosku, zawiadamiając o tym wnioskodawcę, lub zwraca wniosek w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości formalnych na tym etapie. Następnie przewodniczący powinien sprawdzić, czy wnioskodawca dołączył do wniosku wskazaną w Rozporządzeniu dokumentację i wezwać do uzupełnienia ewentualnych braków w określonym terminie, nie krótszym jednak niż 14 dni. W celu uzyskania informacji o sytuacji dydaktycznej i wychowawczej ucznia przewodniczący zespołu może zwrócić się do właściwego dyrektora z prośbą o wydanie opinii przez nauczycieli, wychowawców lub specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, informując o tym wnioskodawcę. Kopię opinii powinno przekazać się wnioskodawcy. Wniosek o wydanie orzeczenia albo opinii wraz z dokumentacją przewodniczący zespołu kieruje do członków zespołu oraz ustala termin posiedzenia zespołu. O terminie posiedzenia przewodniczący zespołu zawiadamia: • wnioskodawcę, • dyrektora szkoły – w przypadku udziału osób, wyznaczonych przez dyrektora szkoły do udziału w posiedzeniu zespołu, • osoby wyznaczone przez wnioskodawcę do udziału w posiedzeniu komisji. W przypadku gdy wnioskodawca nie uczestniczy w posiedzeniu zespołu, przewodniczący informuje go o przebiegu posiedzenia i podjętym rozstrzygnięciu w sposób ustalony z wnioskodawcą. W zawiadomieniu o posiedzeniu zespołu przewodniczący powinien wskazać (ustalić) sposób powiadomienia wnioskodawcy. Rozporządzenie nie określa, w jaki sposób informacja ta ma zostać wnioskodawcy udostępniona, zatem uznać należy, że może się to odbyć w dowolnej formie. W przypadku wysłania informacji o terminie posiedzenia za pośrednictwem poczty przewodniczący zespołu musi mieć jednak pewność, że informacja dotarła do wnioskodawcy w odpowiednim czasie, więc zalecane jest w tym wypadku wysłanie jej listem poleconym. Pozostałe zadania przewodniczącego komisji Kolejne zadanie przewodniczącego komisji to przygotowanie rozstrzygnięcia w sprawie orzeczenia lub opinii. Zespół zajmuje stanowisko poprzez głosowanie, w przypadku równej liczby głosów rozstrzygający jest głos przewodniczącego zespołu. Z posiedzenia zespołu sporządza się protokół zawierający w szczególności informację o: • podjętym rozstrzygnięciu wraz z uzasadnieniem, • zgłoszonym przez członka zespołu innym stanowisku dotyczącym podjętego rozstrzygnięcia wraz z uzasadnieniem tego stanowiska, • osobach uczestniczących w posiedzeniu zespołu z głosem doradczym, • stanowisku wnioskodawcy. Protokół podpisuje przewodniczący zespołu i jego członkowie. Następnie przewodniczący wyznacza członka zespołu, który przygotowuje orzeczenie lub opinię. W przypadku uwzględnienia wniosku o wydanie orzeczenia zespół wydaje dokument według wzorów stanowiących załączniki nr 1–4 do Rozporządzenia, odpowiednio są to wzory: • orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, • orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, • orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, • orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. W orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego zespół określa zgodnie z § 13 ust. 2 Rozporządzenia m.in.: • diagnozę funkcjonowania dziecka lub ucznia z uwzględnieniem potencjału rozwojowego oraz mocnych stron i uzdolnień dziecka lub ucznia, oraz występujących w środowisku nauczania i wychowania barier i ograniczeń utrudniających jego funkcjonowanie, • okres, w jakim zachodzi potrzeba kształcenia specjalnego, • zalecane warunki i formy wsparcia umożliwiające realizację indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dziecka lub ucznia, w tym warunki rozwijania jego potencjalnych możliwości i mocnych stron, wzmacniania aktywności i uczestnictwa dziecka lub ucznia w życiu przedszkola, szkoły, ośrodka lub placówki, • określa zakres wsparcia, jeżeli zachodzi potrzeba indywidualnego wsparcia dziecka lub ucznia ze strony dodatkowo zatrudnionej kadry, o której mowa w przepisach w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem, • wszystkie możliwe formy kształcenia specjalnego. Z kolei w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego zespół określa m.in.: • ograniczenia w funkcjonowaniu dziecka wynikające z przebiegu choroby lub procesu terapeutycznego, • okres, w jakim zachodzi potrzeba indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, • zalecane, w zależności od potrzeb, warunki i formy wsparcia umożliwiające realizację indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka, w tym warunki rozwijania jego potencjalnych możliwości i mocnych stron, • zalecane działania sprzyjające integracji dziecka ze środowiskiem przedszkolnym oraz ułatwiające powrót dziecka do przedszkola. W orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania zespół określa m.in: • ograniczenia w funkcjonowaniu ucznia wynikające z przebiegu choroby lub procesu terapeutycznego, • okres, w jakim zachodzi potrzeba indywidualnego nauczania, • zalecane warunki i formy wsparcia umożliwiające realizację indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, w tym warunki rozwijania jego potencjalnych możliwości i mocnych stron, • zalecane działania sprzyjające integracji ucznia ze środowiskiem szkolnym oraz ułatwiające powrót ucznia do szkoły. W orzeczeniu o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych zespół określa m.in: • formę zajęć rewalidacyjno-wychowawczych: indywidualną lub zespołową, • diagnozę funkcjonowania dziecka, z uwzględnieniem potencjału rozwojowego, mocnych stron dziecka oraz występujących w środowisku nauczania i wychowania barier i ograniczeń utrudniających jego funkcjonowanie, • okres, w jakim zachodzi potrzeba objęcia dziecka zajęciami rewalidacyjno- -wychowawczymi, • zalecane warunki i formy wsparcia umożliwiające realizację indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka. W przypadku nieuwzględnienia wniosku o wydanie orzeczenia zespół wydaje odpowiednio: • orzeczenie o braku potrzeby kształcenia specjalnego, • orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, • orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego nauczania, • orzeczenie o braku potrzeby zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. Ostatnim zadaniem przewodniczącego zespołu jest przeprowadzenie procedury odwoławczej, która obejmuje przyjęcie i rozpatrzenie odwołania od orzeczenia. Wnioskodawca może wnieść odwołanie od orzeczenia do kuratora oświaty za pośrednictwem zespołu, który wydał orzeczenie, w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia. Jeżeli zespół uzna, że odwołanie zasługuje w całości lub części na uwzględnienie, uchyla zaskarżone orzeczenie i wydaje nowe. W tej sytuacji przewodniczący zespołu jest obowiązany przekazać odwołanie wraz z aktami sprawy kuratorowi oświaty w terminie 14 dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, jeżeli w tym terminie nie wydał nowego orzeczenia. Przeprowadzone w poprzednich latach kontrole w poradniach wskazały na potrzebę przestrzegania przez zespoły orzekające wysokich standardów wydawania orzeczeń i opinii, które powinny opisywać m.in. wnioski z diagnoz, natomiast struktura dokumentu powinna być przejrzysta i wewnętrznie spójna. Ważnym zadaniem dla przewodniczącego jest pilnowanie przestrzegania przez zespół reguł psychologicznych, etycznych, formalno-prawnych i merytorycznych podczas sporządzania orzeczeń (opinii). Orzeczenia (opinie) powinny zostać napisane zrozumiałym dla rodzica (pełnoletniego ucznia) językiem; nie powinny zawierać sformułowań oceniających i stygmatyzujących dziecko. Z kolei nauczycielom orzeczenie (opinia) powinna dostarczyć jednoznacznych wskazówek do planowania pracy z uczniem zgodnie z jego potrzebami rozwojowymi.