OPUBLIKOWANO: 9 LISTOPADA 2018
Awans na nauczyciela kontraktowego w poradni
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.),
- Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2203),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2018 r. poz. 1574),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz.U. z 2017 r. poz. 1575).
Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych wprowadziła szereg zmian w Karcie nauczyciela, w tym dotyczących zasad odbywania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego. Pierwszą poważną zmianą jest powiązanie procedury odbywania awansu z oceną nauczyciela, która teraz jest dokonywana obligatoryjnie po odbyciu stażu wymaganego do zdobycia kolejnego stopnia. Nie jest to jednak jedyna nowość; znacznie dalej idące konsekwencje dla nauczyciela stażysty pociąga za sobą zmiana polegająca na wydłużeniu stażu z dotychczasowych dziewięciu miesięcy do roku i dziewięciu miesięcy. Jest to o tyle istotne, że może w praktyce zablokować możliwość rozpoczęcia stażu przez nauczyciela rozpoczynającego pracę w poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Wymagania kwalifikacyjne
Zgodnie z art. 9b ust. 1 pkt 1 Karty nauczyciela warunkiem nadania nauczycielowi stażyście kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, odbycie stażu zakończonego co najmniej dobrą oceną pracy oraz zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną.
Podstawowe wymagania kwalifikacyjne określa art. 9 ust. 1 Karty nauczyciela, zgodnie z którym stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:
- posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje,
- przestrzega podstawowych zasad moralnych,
- spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.
Szczegółowe wymagania kwalifikacyjne stawiane przed nauczycielem zatrudnionym w poradni psychologiczno-pedagogicznej określa natomiast Rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Zgodnie z jego § 3 ust. 1 kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych, posiada osoba, która ukończyła:
- studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na kierunku (specjalności) zgodnym z prowadzonymi zajęciami oraz posiada przygotowanie pedagogiczne,
- studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na kierunku, którego efekty kształcenia w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu na odpowiednim etapie edukacyjnym, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne,
- studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2 i studia podyplomowe w zakresie prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.
Spełnienie tych wymagań to pierwszy krok ku zdobyciu wyższego stopnia awansu zawodowego. Są one poddawane weryfikacji już na etapie zatrudniania nauczyciela stażysty w poradni.
Staż
Kolejnym warunkiem zdobycia stopnia nauczyciela kontraktowego jest odbycie stażu zakończonego co najmniej dobrą oceną pracy. Obecnie ocena pracy nauczyciela musi zatem zostać dokonana po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, co wynika z regulacji art. 6a ust. 1 pkt 1 Karty nauczyciela. Należy zwrócić uwagę, że staż w przypadku ubiegania się o stopień nauczyciela kontraktowego trwa rok i dziewięć miesięcy, co zostało ustalone przez Ustawę o finansowaniu zadań oświatowych. W stanie prawnym obowiązującym do końca sierpnia 2018 r. staż na stopień nauczyciela kontraktowego trwał jedynie dziewięć miesięcy.
Wydłużenie stażu dokładnie o rok wywołuje jednak istotne problemy praktyczne, ponieważ zgodnie z art. 10 ust. 2 Karty nauczyciela z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje, rozpoczynającą pracę w szkole, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony obejmujący dwa lata szkolne w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego, z zastrzeżeniem ust. 7.
Przepis ten wyraźnie wskazuje, że dla zrealizowania celu w postaci odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego konieczne jest nawiązanie z nauczycielem stażystą umowy na czas obejmujący dwa lata szkolne. Tymczasem nie zawsze w praktyce jest możliwe nawiązane takiej dwuletniej umowy z osobą rozpoczynającą pracę w poradni. Z reguły pierwszą umowę z nauczycielem zawiera się na jeden rok szkolny – i to z kilku przyczyn. Przede wszystkim pozwala ona sprawdzić danego pedagoga w krótszym czasie, a w razie poważnych zastrzeżeń do jakości jego pracy poradnia nie jest związana umową na kolejny rok szkolny. Druga przyczyna wynika z faktu, że nie sposób z reguły przewidzieć zapotrzebowania na usługi danego pedagoga w perspektywie dłuższej niż rok. W takim jednak wypadku nie zostanie zrealizowany postulat z art. 10 ust. 2 Karty nauczyciela, czyli nie zostanie nawiązana umowa na dwa lata szkolne, a co za tym idzie nauczyciel nie będzie mógł rozpocząć stażu.
Należy również odnieść się do regulacji, do której odsyła art. 10 ust. 2, czyli do ust. 7 tego przepisu. Ta norma umożliwia zawieranie z nauczycielami rozpoczynającymi pracę w poradni umów na okresy krótsze niż dwa lata, w tym nawet krótsze niż jeden rok, ale wyłącznie w przypadku, gdy wystąpi jedna z przesłanek – zaistnienie potrzeby wynikającej w organizacji nauczania lub w razie konieczności zastępstwa nieobecnego nauczyciela. Zawarte na podstawie tego przepisu umowy terminowe nie są jednak umowami zawartymi w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego. Prowadzi to do wniosku, że tylko umowa zawarta właśnie w tym celu i na dwa lata szkolne umożliwi rozpoczęcie awansu nauczycielowi stażyście.
