OPUBLIKOWANO: 5 LISTOPADA 2018

Prowadzenie działalności gospodarczej i politycznej przez dyrektora szkoły

Opracował: Roman Lorens, konsultant ds. organizacji i zarządzania oświatą, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, były długoletni dyrektor szkoły. Lider i koordynator doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej szkół. Autor licznych artykułów z zakresu zarządzania oświatą i publikacji książkowych

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.),
• Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2203),
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1393),
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 994 ze zm.),
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 995 ze zm.),
• Ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła lub senatora (t.j. Dz.U. 2018 poz. 1799),
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1367),
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 19 stycznia 2018 r. w sprawie orzekania o potrzebie udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia (Dz.U. z 2018 r., poz. 190).

Należy podkreślić, że dyrektor szkoły nie jest pracownikiem samorządowym, bowiem z faktu, że zarząd gminy powołuje i odwołuje dyrektora nie wynika, że zarząd przez powołanie dyrektora szkoły uzyskuje względem niego kompetencje w zakresie, w jakim przepisy prawa pracy upoważniają pracodawcę do kierowania pracą podporządkowanych mu pracowników. Dyrektor szkoły jest pracownikiem szkoły, a nie zarządu gminy.

Dyrektor szkoły działa w zakresie prawa pracy jako pracodawca, a w związku z tym organ wykonawczy JST nie może wkraczać w stosunki pomiędzy pracodawcą, a pracownikiem danej jednostki.

W świetle powyższego, pomimo iż dyrektor szkoły będący nauczycielem nie jest pracownikiem samorządowym, jego zwierzchnikiem służbowym jest odpowiednio wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa, który dokonuje wszelkich czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do dyrektora szkoły np. udziela urlopów rodzicielskich, rozwiązuje stosunek pracy, udziela kar porządkowych, rozlicza czas pracy oraz wykonuje czynności wynikające z ustawy o systemie oświaty oraz ustawy – Karta Nauczyciela (np. udziela urlopu dla poratowania zdrowia, zniżki obowiązkowego tygodniowego wymiaru zajęć tzw. pensum, powierza stanowisko i odwołuje z tego stanowiska, udziela nagrody, dokonuje kontroli zarządczej.

Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez dyrektora szkoły

Prowadzenie działalności gospodarczej przez dyrektorów szkół jest ograniczone na podstawie art. 1 i 2 Ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne dyrektorzy szkół podlegają tej ustawie jako kierownicy jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego.

Zgodnie z treścią art. 4 pkt 6 Ustawy w okresie pełnienia funkcji kierowniczej dyrektor nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego.

Ponadto, zgodnie art. 4 pkt 1–5 Ustawy, oprócz wykonywania działalności gospodarczej dyrektorzy szkół nie mogą:

• być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego,
• być zatrudnionymi lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, które mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność,
• być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych,
• być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą,
• posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego – w każdej z tych spółek.

Jeżeli dyrektor szkoły narusza wskazane zakazy, właściwy organ odwołuje go albo rozwiązuje z nim umowę o pracę najpóźniej po upływie miesiąca od dnia, w którym uzyskał informację o przyczynie odwołania albo rozwiązania umowy o pracę (art. 5 Ustawy