OPUBLIKOWANO: 26 PAŹDZIERNIKA 2018

Odpowiedzialność za mienie powierzone nauczycielom

Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 28 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).

Pracownicy przedszkoli, w tym nauczyciele, bardzo często realizują spoczywające na nich obowiązki przy użyciu przedszkolnego mienia. Sposób i zakres korzystania z tego mienia mogą być bardzo różne i będą wynikać przede wszystkim z charakteru wykonywanych przez pracownika obowiązków. Odpowiedzialność nauczyciela za ewentualne zniszczenie lub zgubienie powierzonego mu przedmiotu może więc wyglądać dwojako – może być to odpowiedzialność ogólna bądź szczególna za mienie powierzone. W celu skutecznego pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności dyrektor musi upewnić się, że zachodzą wszelkie konieczne do tego przesłanki. 

Ogólne zasady odpowiedzialności nauczycieli

Zasadą jest, że w momencie nawiązania stosunku pracy nauczyciel staje się odpowiedzialny za ewentualne wyrządzenie szkody w majątku pracodawcy (art. 114–122 k.p.). Jako szkodę należy tu rozumieć nie tylko celowe zniszczenie przedszkolnego mienia, ale także zagubienie go przez nieuwagę. Odpowiedzialności materialnej na podstawie k.p. podlegają wszyscy pracownicy, których łączy z przedszkolem stosunek pracy i do jej powstania nie jest konieczne zawieranie z pracownikiem żadnej dodatkowej umowy. Aby można było mówić o odpowiedzialności nauczyciela, pracodawca będzie musiał wykazać, że szkoda w mieniu przedszkola została wyrządzona wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania przez niego obowiązków pracowniczych. Dodatkowo wyrządzenie szkody w mieniu pracodawcy musi nastąpić z winy nauczyciela – przy czym pod uwagę brane są zarówno wina umyślna, jak i nieumyślna (przez co należy rozumieć niedbalstwo i lekkomyślność pracownika).

Przykład

Nauczyciel w trakcie spaceru z dziećmi korzystał z przedszkolnego dyktafonu. Okazało się jednak, że pomimo zachowania wszelkich środków ostrożności dyktafon został skradziony. Nie można tu mówić nawet o nieumyślnej winie nauczyciela, nie będzie więc podstawy do pociągnięcia go do odpowiedzialności za stracone mienie. Sytuacja przedstawiałaby się inaczej, gdyby nauczyciel na chwilę zostawił dyktafon na ławce, co znacznie ułatwiłoby ewentualną kradzież – wtedy można mówić o winie nieumyślnej nauczyciela, w związku z czym będzie istniała podstawa do poniesienia przez niego odpowiedzialności.

Kolejną przesłanką ogólnej odpowiedzialności pracownika za mienie pracodawcy jest szkoda, którą pracodawca musi ponieść, aby można było mówić o powstaniu odpowiedzialności pracownika. Pracownik może ponieść odpowiedzialność tylko za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę (art. 115 k.p.), przy czym nie może on ponosić odpowiedzialności za spodziewane korzyści, jakie pracodawca osiągnąłby, gdyby nie doszło do powstania szkody.

Przykład