OPUBLIKOWANO: 19 PAŹDZIERNIKA 2018

Świadczenie kompensacyjne dla dyrektora szkoły

Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 128),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.),
• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.).

Z art. 88 Karty nauczyciela wynika prawo do emerytury bez względu na wiek, bowiem przepis ten przyznaje prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę tym nauczycielom, który legitymowali się 30-letnim okresem zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze. Regulacja ta nie wymaga zatem osiągnięcia określonego wieku, dla uzyskania prawa do emerytury.

Zgodnie z kolei z art. 86 Karty nauczyciel zaliczany jest do pracowników wykonujących pracę w szczególnym charakterze, przy czym podkreślić należy, że do wymaganego okresu 20 lat pracy w tym charakterze zalicza się tylko okres pracy nauczyciela w wymiarze co najmniej połowy obowiązującego wymiaru zajęć. Zasada ta wynika z art. 91b ust. 1, którego treść warto zapamiętać, ma bowiem szczególne znaczenie w kontekście dalszych rozważań. Zgodnie z tą regulacją do nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż połowa obowiązującego wymiaru zajęć nie stosuje się m. in. właśnie przepisu art. 86 Karty nauczyciela. Nauczyciel zatrudniony w mniejszym niż połowa obowiązującego wymiaru zajęć nie jest zatem traktowany jako pracownik wykonujący pracę w szczególnym charakterze.

Wracając jednak do samego uprawnienia do emerytury nauczycielskiej zauważyć należy, że zostało ono przez ustawodawcę ograniczone w zależności od daty urodzenia nauczyciela, bowiem zgodnie z art. 88 ust. 2a urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. zachowują prawo do przejścia na emeryturę bez względu na wiek, jeżeli:

• spełnili warunki dotyczące okresów zatrudnienia w ciągu 10 lat od dnia wejścia w życie Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli do dnia 31 grudnia 2008 r.,
• nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa.

Z przepisu tego wynika zatem, że nauczyciele urodzeni po 31 grudnia 1948 r., którzy do końca 2008 r. nie nabyli praw do wcześniejszej emerytury, utracili możliwość jej uzyskania.

Świadczenie kompensacyjne

Przyjęcie Ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych miało na celu złagodzenie skutków, jakie wiążą się z ograniczeniami wynikającymi z art. 88 KN. Przepis ten co prawda nadal obowiązuje, ale nie zwiększy się już krąg osób, którzy będą mogli skorzystać z prawa do emerytury bez względu na wiek.

Ustawa formułuje w art. 4 trzy warunki uzyskania świadczenia kompensacyjnego. Przysługuje ono tym nauczycielom, którzy:

• osiągnęli odpowiedni wiek. W chwili obecnej jest to 55 lat w przypadku kobiet i 57 lat w przypadku mężczyzn, ale w kolejnych latach wiek ten będzie ulegał podwyższeniu,