OPUBLIKOWANO: 12 PAŹDZIERNIKA 2018

Emerytury pracowników niepedagogicznych

Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 r. nr 237 poz. 1412),
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.),
• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1260 ze zm.),
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 936),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).

Przepisy emerytalne ulegają w ostatnim czasie pewnym zmianom, powodując wiele wątpliwości w zakresie procedury przechodzenia pracowników na emeryturę, a także związanych z tym obowiązków pracodawców. W przypadku pracowników niepedagogicznych zastosowanie znajdą obecnie ogólne przepisy emerytalne, ponieważ Ustawa o pracownikach samorządowych nie przewiduje szczególnych uprawnień emerytalnych dla tej grupy pracowników.

Nabycie emerytury na zasadach ogólnych przez ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.

Podstawę prawną do nabycia emerytury przez ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. stanowi art. 27 Ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z nim ubezpieczonym przysługuje emerytura, jeżeli łącznie spełnili następujące warunki:

• osiągnęli wiek emerytalny – co najmniej 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn,
• osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy – co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Wysokość emerytury zależy w tym przypadku od takich zmiennych jak wysokość podstawy wymiaru, uwzględnionego okresu składkowego i nieskładkowego, a także kwoty bazowej, obowiązującej w dniu powstania prawa do świadczenia.

Istnieje również możliwość, aby osoba urodzona przed 1 stycznia 1949 r. uzyskała emeryturę na nowych zasadach. Stanie się tak w przypadku, gdy ubezpieczony spełniający warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 ww. Ustawy:

• kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn,
• wystąpił z wnioskiem o emeryturę po raz pierwszy po 31 grudnia 2008 r.

W takim przypadku wysokość emerytury, na wniosek ubezpieczonego, może zostać obliczona według nowych zasad, jeżeli okaże się, że będzie ona wyższa od obliczonej według zasad starych (art. 55 ww. Ustawy).

Nabycie emerytury na zasadach ogólnych przez ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

Emerytura na nowych zasadach (które z dniem 1 października 2017 r. uległy zmianie) przysługuje wszystkim ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r., którzy osiągnęli minimalny wiek emerytalny – 60 lat dla kobiet oraz 65 dla mężczyzn. W przeciwieństwie do starej emerytury, nowa jest uzależniona wyłącznie od osiągnięcia minimalnego wieku emerytalnego. Nie ma znaczenia natomiast, jak długo pracownik pozostawał w ubezpieczeniu i z jakiego tytułu. Ponadto pracownikom będącym członkami OFE przysługiwać będą dodatkowo okresowe emerytury kapitałowe. Prawo do nowej emerytury powstaje z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego, jednakże świadczenia emerytalne przyznawane są nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożono wniosek.

Zgodnie z art. 26 Ustawy o emeryturach i rentach nowa emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę. Zgodnie z art. 25 ww. Ustawy podstawę obliczania emerytury stanowi kwota:

• zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury,
• zwaloryzowanego kapitału początkowego,
• środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Tablice trwania życia są ogłaszane corocznie przez Prezesa GUS-u w Monitorze Polskim. Stanowią one podstawę do obliczania emerytur, dla których wnioski zostały zgłoszone od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy ubezpieczony złoży wniosek przed 1 kwietnia, lecz wymagany przepisami wiek emerytalny osiągnie po 31 marca – wtedy zastosowanie znajdą tablice obowiązujące od 1 kwietnia.

Wniosek o przyznanie emerytury

Ustalenie prawa do emerytury następuje na wniosek ubezpieczonego. Wniosek o emeryturę (druk ZUS EMP) wraz z dokumentami niezbędnymi do ustalenia prawa do emerytury oraz jej wysokości należy złożyć w oddziale lub inspektoracie ZUS-u właściwym ze względu na miejsce zameldowania na pobyt stały osoby ubiegającej się o emeryturę. Wniosek powinien zawierać m.in.:

• imię i nazwisko,
• datę urodzenia,