Kompetencje przywódcy edukacyjnego
Nie bez przyczyny uznaje się, że za sukcesem organizacji stoi osoba, która nią zarządza. Taką osobę nazywa się przywódcą bądź liderem. Przywództwo traktuje się więc jako niezbędny element sprawnego działania każdej instytucji, bez względu na jej charakter. Nic powinno zatem dziwić, że o „byciu dobrym liderem” można mówić również w kontekście przedszkoli. Choć nomenklatura przeniesiona rodem z korporacji i zagranicznych firm może nieco nie pasować do realiów polskich placówek edukacyjnych, to jednak każde przedszkole ma swoją kadrę kierowniczą, która w granicach wyznaczonych przez prawo oświatowe zarządza instytucją. Jakie kompetencje musi posiadać dyrektor, aby mógł zostać uznany za sprawnego i dobrego lidera?
Czym jest przywództwo edukacyjne?
Przywództwo najczęściej kojarzone jest z korporacjami bądź polityką. Takie obszary wydają się nie mieć związku z przedszkolami i mimo że im polityka dalej od placówek oświatowych, tym lepiej dla ich spokojnego funkcjonowania, to jednak nie można zapominać, że przedszkole także jest zhierarchizowaną instytucją, której działanie w dużej mierze zależy od decyzji dyrektora.
Przywództwo w przedszkolach i pozostałych instytucjach traktowane jest współcześnie jako proces. Osoba odpowiedzialna za funkcjonowanie placówki przechodzi od założeń i celów do wyników. Od jej kompetencji zależy więc efektywność. Choć przywództwo kojarzy się z charyzmą, która rzeczywiście może pomóc dyrektorowi w codziennej pracy, to jednak ważniejsze w przypadku kierowania przedszkolem są takie cechy jak stabilność, przewidywalność i umiejętność działania pod presją.
W ostatnich latach widać silną tendencję dążenia poszczególnych placówek do niezależności. Duży wpływ na nauczanie i kierownictwo ma władza wyższego szczebla, jednak pomysł samego dyrektora na funkcjonowanie placówki ma coraz większe znaczenie. To właśnie od niego, od jego motywacji i nastawienia zależy, jaki model nauczania i wychowawstwa zostanie przyjęty w placówce. Oprócz dyrektora, który jest głównym i formalnym liderem, nauczyciele także mają wpływ na organizację życia w placówce, dlatego i oni powinni wykazywać pewne cechy przywódcze.
Jakie kompetencje powinien posiadać dyrektor?
Nie jest łatwo zdefiniować uniwersalny zbiór kompetencji, które powinien posiadać przywódca edukacyjny, gdyż zależą one od lokalnego kontekstu. Będą to raczej zbiory kategorii, z których można wyodrębnić konkretne umiejętności, a nie lista cech do odhaczenia.
Jedna z typologii kompetencji przywódczych w kontekście edukacyjnym została zaproponowana 30 lat temu przez Thomasa J. Sergiovaniego, który wskazał, że te właśnie kompetencje są niezbędne do zbudowania dobrego przedszkola:
- kompetencje ludzkie: zdolności komunikacyjne, umiejętność rozwiązywania konfliktów,
- kompetencje techniczne: organizowanie pracy, zarządzanie zasobami,
- kompetencje edukacyjne: rozumienie procesów uczenia się i nauczania,
- kompetencje symboliczne: rozumienie, jaką wartość ma przedszkole,
- kompetencje kulturowe: budowanie w przedszkolu systemu normatywnego.
