OPUBLIKOWANO: 7 WRZEŚNIA 2018
Swołowo — ludowe muzeum i wieś z tradycjami
Dlaczego Swołowo to „Kraina w kratkę”? Poznajmy wieś dziedzictwa kulturowego, w której czas się zatrzymał, a rzemiosło ludowe nadal jest sposobem na życie. Przenieśmy się, choćby tylko wyobraźnią, do Swołowa, wsi położonej w województwie pomorskim, 14 kilometrów na zachód od Słupka. Pobyt w Swołowie i spacer tamtejszymi wiejskimi ścieżkami jest niemal jak zwiedzanie żywego skansenu. Na każdym kroku spotkamy zabytki i fascynującą architekturę szkieletową.
Stolica „Krainy w kratę”
Swołowo nazywane jest stolicą „Krainy w kratę”. Termin ten pojawił się w świadomości Pomorzan po raz pierwszy w 1995 roku, ale nazywał zjawisko znane na tych terenach od dawna. Nazwa ta odnosi się bowiem do typowego dla całej Północnej Europy (Niemcy, Holandia, Dania, Szwecja, Litwa, Łotwa), w tym także północy Polski, budownictwa szkieletowego. Jego podstawą była konstrukcja drewniana, w której kwatery wstawiano dyle (grube deski wykorzystywane w budownictwie drewnianym do stawiania ścian). Dyle z kolei owijano ciasno słomą, a potem oblepiano je gliną. Kwatery bielono za pomocą wapna, a belki impregnowano smarami bądź smołą. Symetryczny układ belek oraz białe ściany dawały efekt przypominający kratę, stąd termin „Kraina w kratę”. Nie da się dokładnie określić, gdzie zaczyna się i gdzie kończy ta Kraina, wiadomo jednak, że do dzisiaj w wielu wsiach pomorskich można oglądać podobne zabudowania. Spotkamy je w takich gminach jak Słupsk, Darłowo, Ustka, Wicko, Jarosławiec. Ten charakterystyczny typ zabudowy szkieletowej sprawia, że wsie przyciągają coraz więcej turystów wypoczywających nad Morzem Bałtyckim. Sama „Kraina w kratę” stała się zaś produktem marketingowym reklamującym region.
Historia Swołowa
Nie ma wątpliwości, że osadnictwo na terenach dzisiejszego Swołowa sięga czasów Starożytnego Rzymu. Dowodem na to są badania archeologiczne prowadzone w latach 30. i 40. XX-wieku, w wyniku których odkryto kompleks 15 obiektów z okresów rzymskich oraz naczynia datowane na pierwsze wieki n.e. Dalsze dobrze zachowane wzmianki o Swołowie pochodzą z 1230 roku, kiedy wieś została nadana zakonowi Joannitów, a nadanie to potwierdził dekadę później książę Świętopełek II. Źródła podają, że wieś nazywała się wówczas Zelov bądź Zwolov.
Lokacje wsi w średniowieczu odbywały się często na podstawie planu urbanistycznego. I tak powstawały rzędówki, ulicówki czy owalnice. Te ostatnie, gdzie zagrody ustawione są w krąg bądź podkowę w stosunku do centralnego placu, nie były zbyt popularne w Polsce, dlatego teraz rzadko kiedy je spotykamy. Swołowo to wieś powstała na planie owalnym. W średniowieczu „nawsie” Swołowa, czyli centralny plac, było punktem rekreacyjnym i gospodarczym, to tutaj spotykali się mieszkańcy wsi.
