OPUBLIKOWANO: 7 WRZEŚNIA 2018
Kontrola w niepublicznej poradni. Część I
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.),
- Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2203),
- Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 2017 r. poz. 524 ze zm.),
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.),
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.),
- Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2018 r. poz. 623 ze zm.),
- Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1313),
- Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 1261 ze zm.),
- Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1204 ze zm.),
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646 ze zm.),
- Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1481 ze zm.).
Prawo do prowadzenia niepublicznej placówki oświatowej nie oznacza dowolności jej działania, bowiem każdy podmiot prawa zobowiązany jest do działania w ramach wyznaczonych przez system prawny. Z kolei to, na ile działalność danego podmiotu, a więc także niepublicznej placówki oświatowej, odpowiada standardom wynikającym z przepisów prawa, może być przedmiotem zainteresowania rozmaitych organów władzy publicznej, przy czym zainteresowanie to może przyjmować postać kontroli funkcjonowania takiej placówki. Jeśli więc prowadzimy niepubliczną poradnię, powinniśmy wiedzieć kto, kiedy i jak może nas kontrolować oraz jakie mamy prawa i obowiązki, by spotkanie z kontrolerami było jak najmniej kłopotliwe.
Czym jest i czemu służy kontrola?
Możemy spotkać się z różnymi definicjami kontroli, jednak wszystkie opisują ten proces jako obserwowanie, badanie określonego istniejącego stanu rzeczy i jego porównanie, skonfrontowanie ze stanem pożądanym (modelowym), a w dalszej kolejności wskazanie nieprawidłowości – uchybień względem stanu pożądanego wraz ze wskazaniem źródeł tych nieprawidłowości oraz sposobów ich usunięcia (naprawienia).
Już z tej definicji wynika, że podstawowym celem kontroli jest weryfikacja prawidłowości funkcjonowania określonego obszaru działania czy też funkcjonowania określonego podmiotu. Tak ogólnie określony cel można oczywiście uszczegółowić, np. wskazując, że kontrola spełnia funkcję informacyjną, gdyż ma zasygnalizować, w jakim stopniu badana działalność odpowiada temu, co z punktu widzenia przepisów prawa i przyjętych kryteriów jest pożądanym. Kontrola pełni też funkcję korygująco-ochronną, ponieważ pozyskane informacje, dokonane oceny pozwalają podjąć działania, których celem jest przywrócenie czy osiągnięcie stanu pożądanego. Jednak kontrola ma nie tylko umożliwić podjęcie działań korygujących względem nieprawidłowości, które powstały, ale pełni też funkcję profilaktyczną, niekiedy pozwala uniknąć powstania nieprawidłowości, choćby nawet przez to, że jest swoistym „straszakiem”. Już sama świadomość tego, że możemy być sprawdzeni, bardzo często powstrzymuje przed niewłaściwym działaniem. Kontrola nierzadko pełni też funkcję instruktażową, gdyż może wskazywać sposoby unikania nieprawidłowości czy ich usuwania, przy czym proces ten zachodzi nie tylko w sytuacji, gdy dany podmiot podlega kontroli, ale również wtedy, gdy mając wątpliwości co do sposobu działania, sięgamy do lektury protokołów czy wystąpień pokontrolnych dotyczących działania innych jednostek.
Kto i pod jakim kątem może kontrolować niepubliczną poradnię?
Analiza obowiązującego prawodawstwa wskazuje, że działalnością niepublicznej placówki oświatowej może zainteresować się wiele organów administracji publicznej, do których zadań należy prowadzenie czynności kontrolnych.
W pierwszej kolejności w grupie uprawnionych wskazać należy na kuratora oświaty, który z mocy przepisów Prawa oświatowego sprawuje nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi szkołami i placówkami oświatowymi. Pracownicy kuratorium oświaty mogą zatem kontrolować całokształt działań placówki oświatowej w sferze związanej z funkcją kształcenia, wychowania i opieki.
