STAN PRAWNY NA 7 CZERWCA 2019 Sprawozdanie z nadzoru pedagogicznego – najważniejsze informacje Opracował: Marcin Majchrzak, radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego(Dz.U. z 2017 r. poz. 1658), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2017 r. poz. 1611). Dyrektor przedszkola niepublicznego nie jest zobligowany do przedstawiania sprawozdania z nadzoru pedagogicznego radzie pedagogicznej. Rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego nakłada ten obowiązek tylko na placówki publiczne. O sposobie sprawozdawczości w przedszkolu niepublicznym powinny rozstrzygać regulacje wewnętrzne wynikające ze statutu placówki. Może ona jednak przyjąć rozwiązania analogiczne do tych, które funkcjonują w przedszkolach publicznych. Zwiększy to jakość świadczonych przez nią usług i pozytywnie wpłynie na jej funkcjonowanie. Nadzór pedagogiczny w przedszkolach niepublicznych W przypadku przedszkoli niepublicznych Rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego znajduje zastosowanie w ograniczonym zakresie. Zgodnie z § 35 tego aktu nie stosuje się do tych placówek zapisów, które dotyczą: • sprawowania przez dyrektora przedszkola nadzoru pedagogicznego, a także zakresu tego nadzoru (§ 22), • obowiązku opracowania planu nadzoru pedagogicznego (§ 23), • obowiązku przedstawienia do 31 sierpnia na zebraniu rady pedagogicznej wyników i wniosków ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego (§ 24). Stosowanie się do ww. przepisów jest w przypadku przedszkoli niepublicznych dobrowolne, mimo to warto wprowadzać przewidziane przez nie rozwiązania. Może to pozytywnie wpłynąć na jakość pracy placówki, jej efektywność i sposób funkcjonowania, a także stać się punktem wyjścia do przyjęcia w przedszkolu niepublicznym własnych rozwiązań. W tym celu przedstawiamy najważniejsze informacje dotyczące sprawozdania z rocznego nadzoru. Podkreślamy, że mówiąc o obowiązkach, mamy na myśli przedszkola publiczne. Dla przedszkoli niepublicznych wszystkie wskazane i opisane wymogi są fakultatywne. Termin przedstawienia wniosków z nadzoru pedagogicznego Sierpniowe zebranie rady pedagogicznej to tradycyjnie okres podsumowań kończącego się roku szkolnego. Co oczywiste, również przepisy prawa kładą na to nacisk, wskazując, że dyrektor przedszkola powinien przedstawić radzie pedagogicznej, nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym, ogólne wnioski wynikające ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacje o działalności przedszkola (art. 69 ust. 7 Ustawy Prawo oświatowe). Przepis ten nie precyzuje terminu, w jakim powinno się przekazać ww. informacje, jednak należy go czytać razem z § 24 Rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego. Zgodnie z nim dyrektor przedszkola przedstawia na zebraniu rady pedagogicznej wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego w terminie do 31 sierpnia. Przepisy wskazują zatem jeden konkretny termin realizacji ww. obowiązku. Optymalnym rozwiązaniem jest przedstawianie informacji o sprawowanym nadzorze na koniec każdego półrocza. Forma sprawozdania Przepisy nie określają sposobu prezentacji wniosków. Wnioski nie muszą przyjmować formy pisemnego sprawozdania. Jednak jest to forma skuteczna i powszechnie praktykowana. Umożliwia ona uporządkowanie wielu ważnych kwestii mających wpływ na funkcjonowanie placówki – również w kolejnym roku szkolnym. Regulacje dotyczące wymagań w zakresie sprawowanego nadzoru rozsiane są w kilku różnych aktach prawnych – sprawozdanie pozwala na ujęcie ich w jednym dokumencie, umożliwiając ocenę realizacji poszczególnych wymagań i obowiązków. W celu ustalenia treści dokumentu powinno się najpierw określić zakres nadzoru. Przepisy ustawowe Na mocy art. 60 ust. 7 Ustawy Prawo oświatowe dyrektor przedszkola sprawuje nadzór pedagogiczny w stosunku do osób zatrudnionych w kierowanej przez niego placówce. Natomiast ogólny zakres nadzoru pedagogicznego sprawowanego w jednostkach oświaty, w tym także w przedszkolach, określa art. 55 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z tym przepisem nadzór pedagogiczny polega na: • obserwowaniu, analizowaniu i ocenianiu przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej danej jednostki oświatowej, • ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej m.in. przedszkoli, • udzielaniu pomocy nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, • inspirowaniu nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów. Przy czym w stosunku do ww. pkt. 1 i 2 nadzorowi podlegają w szczególności: • posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć, • realizacja podstaw programowych, • przestrzeganie statutu przedszkola, • przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach, • zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki. Przepisy rozporządzenia Zakres sprawowanego nadzoru pedagogicznego, będącego następnie przedmiotem podsumowania w sprawozdaniu, jest również określony w Rozporządzeniu w sprawie nadzoru pedagogicznego. Chodzi tu zwłaszcza o § 22 tego aktu, zgodnie z którym dyrektor przedszkola, we współpracy z innymi nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze, w ramach realizacji nadzoru: • przeprowadza ewaluację wewnętrzną i wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia jakości pracy przedszkola (przy czym ewaluację wewnętrzną przeprowadza się w odniesieniu do zagadnień uznanych w przedszkolu za istotne w jej działalności), • kontroluje przestrzeganie przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola, • wspomaga nauczycieli w realizacji ich zadań, w szczególności przez: diagnozę pracy przedszkola, planowanie działań rozwojowych, w tym motywowanie nauczycieli do doskonalenia zawodowego, prowadzenie działań rozwojowych, w tym organizowanie szkoleń i narad; • monitoruje pracę przedszkola. W celu realizacji powyższych zadań dyrektor we współpracy z nauczycielami zajmującymi stanowiska kierownicze: • analizuje dokumentację przebiegu nauczania, • obserwuje prowadzone przez nauczycieli zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze oraz inne zajęcia i czynności wynikające z działalności statutowej przedszkola. Sprawozdanie a plan Dla sporządzania sprawozdania z nadzoru pedagogicznego niebagatelne znaczenie ma także treść obowiązującego w kończącym się roku szkolnym planu nadzoru pedagogicznego. Plan nadzoru pedagogicznego powinien zostać opracowany z uwzględnieniem wniosków z nadzoru pedagogicznego sprawowanego w przedszkolu w poprzednim roku szkolnym oraz z uwzględnieniem podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa. Oznacza to, że sprawozdanie oraz plan powinny tworzyć logiczną całość. Podstawą sporządzenia sprawozdania jest analiza wyników i wniosków z realizowanego w kończącym się roku szkolnym nadzoru pedagogicznego (prowadzonego na podstawie planu nadzoru – sprawozdanie musi więc do tego planu nawiązywać), natomiast plan nadzoru na kolejny rok szkolny nie może zostać sporządzony bez uwzględnienia w nim wniosków z nadzoru sprawowanego roku poprzednim. Jak widać, sprawozdanie z nadzoru pedagogicznego oraz plan nadzoru pozostają ze sobą w ścisłym związku. Treść planu nadzoru Obecnie obowiązujące Rozporządzenie (w oparciu o § 23 ust. 3) zakłada, że w planie nadzoru powinny się znaleźć: • przedmiot ewaluacji wewnętrznej oraz termin jej przeprowadzenia, • tematyka i terminy przeprowadzania kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola, • zakres wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań, • plan obserwacji prowadzonych przez nauczycieli zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz innych zajęć i czynności wynikających z działalności statutowej przedszkola, • zakres monitorowania pracy przedszkola (przez "monitorowanie” należy rozumieć tu działania prowadzone w przedszkolu, obejmujące zbieranie i analizę informacji o działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej placówki). Wykorzystanie wyników nadzoru Z kwestiami sprawozdania i planu z nadzoru związana jest również istotna kompetencja rady pedagogicznej, określona w art. 70 ust. 1 pkt 6 Ustawy Prawo oświatowe. Zgodnie z tym przepisem jedną z kompetencji stanowiących rady pedagogicznej jest ustalanie sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego (w tym sprawowanego nad przedszkolem przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny) w celu doskonalenia pracy przedszkola. Sprawozdanie powinno być punktem wyjścia do podjęcia przez radę stosownej uchwały, do której prowadzą następujące kroki: • dyrektor przedstawia wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego na zebraniu rady pedagogicznej – do 31 sierpnia, • rada pedagogiczna podejmuje uchwałę w sprawie ustalenia sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego (w tym sprawowanego nad placówką przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny) w celu doskonalenia pracy przedszkola (swoiste wskazówki dla dyrektora podczas opracowywania planu nadzoru pedagogicznego), • opracowanie i przedstawienie na zebraniu rady pedagogicznej planu nadzoru pedagogicznego (najpóźniej do 15 września). Sprawozdanie z nadzoru pedagogicznego a wymagania stawiane przedszkolom Z problematyką nadzoru pedagogicznego (w tym zwłaszcza przeprowadzanych w przedszkolach ewaluacji zewnętrznych), a także szeroko pojętą działalnością przedszkola pozostają w bezpośrednim związku wymagania stawiane przedszkolom w Rozporządzeniu w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 44 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe przedszkola powinny podejmować niezbędne działania w celu tworzenia optymalnych warunków realizacji działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej, zapewnienia każdemu uczniowi warunków niezbędnych do jego rozwoju, podnoszenia jakości pracy przedszkola i jego rozwoju organizacyjnego. Powyższe działania dotyczą: • efektów w zakresie kształcenia, wychowania i opieki oraz realizacji celów i zadań statutowych, • organizacji procesów kształcenia, wychowania i opieki, • tworzenia warunków do rozwoju i aktywności, w tym kreatywności, uczniów, • współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym, • zarządzania przedszkolem. Chociaż obecne Rozporządzenie w sprawie wymagań wobec szkół i placówek nie odnosi się do wszystkich wykonywanych przez przedszkole zadań i czynności, to jednak stanowi ono pewien wzór, pozwalający na realizację stawianych przedszkolu zadań, uznawanych za priorytetowe w działalności placówki. Wybór środków służących realizacji określonych w Rozporządzeniu wymagań zależy już od decyzji podjętych przez osoby zarządzające danym przedszkolem, a także od specyfiki panującej w placówce, uzależnionej od lokalnego środowiska i jego potrzeb. Niemniej jednak sformułowane i opisane w treści aktu wymagania mogą być dla dyrektora punktem wyjścia do przedstawienia w sprawozdaniu informacji na temat funkcjonowania przedszkola, a także jakości jego pracy.