STAN PRAWNY NA 31 MAJA 2019 Obowiązki dyrektora żłobka na koniec roku szkolnego Opracował: Marcin Majchrzak, radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 409 ze zm.), • Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1202 ze zm.), • Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 620 ze zm.), • Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 lipca 2014 r. w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 72). Mimo że koniec roku szkolnego nie jest tak istotny dla funkcjonowania żłobków niepublicznych jak choćby dla szkół czy przedszkoli, to jednak okres ten wydaje się dobrą okazją do dokonania pewnych podsumowań, a także wdrożenia niezbędnych zmian organizacyjnych. Wskazanie potencjalnych zadań i obowiązków może ułatwić dyrektorowi żłobka wprowadzenie potrzebnych zmian w placówce i udanie zakończyć kolejny etap jej działalności. Wprowadzenie zmian w statucie i regulaminie organizacyjnym Koniec roku szkolnego może być dobrym momentem na dokonanie zmian w najważniejszych dokumentach, określających sposób pracy żłobka – statucie i regulaminie organizacyjnym. Warto przypomnieć, że zgodnie z art. 11 ust. 2 Ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3, statut żłobka nadawany jest przez podmiot, który utworzył żłobek. Oznacza to, że w sposób analogiczny należy dokonywać zmian w jego treści. Zgodnie z obecnymi przepisami statut żłobka musi określać w szczególności: 1. nazwę i miejsce jego prowadzenia, 2. cele i zadania oraz sposób ich realizacji, z uwzględnieniem wspomagania indywidualnego rozwoju dziecka oraz wspomagania rodziny w wychowaniu dziecka, a w przypadku dzieci niepełnosprawnych – ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, 3. warunki przyjmowania dzieci, z uwzględnieniem preferencji dla rodzin wielodzietnych i dzieci niepełnosprawnych, 4. warunki przyjmowania dzieci w przypadku czasowej nieobecności w żłobku innego dziecka (art. 18b Ustawy o opiece nad dzieckiem do lat 3 – dalej jako: Ustawa), 5. zasady ustalania opłat za pobyt i wyżywienie w przypadku nieobecności dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym, 6. zasady udziału rodziców w zajęciach prowadzonych w żłobku lub klubie dziecięcym. Powyższy katalog elementów, które powinny znaleźć się w statucie żłobka, jest katalogiem otwartym, co oznacza, że żłobek ma możliwość określenia w nim także innych kwestii. Drugi z dokumentów – regulamin organizacyjny – określa, jak sama nazwa wskazuje, organizację wewnętrzną żłobka (art. 21 ust. 1 Ustawy). W regulaminie trzeba m.in. wskazać godziny pracy żłobka (art. 12 ust. 1 Ustawy). W przeciwieństwie do statutu, regulamin organizacyjny nadaje dyrektor placówki, co oznacza, że zmiany w tym dokumencie powinny być dokonywane przez dyrektora. Ponieważ koniec jednego i początek kolejnego roku szkolnego może wiązać się z pewnymi zmianami organizacyjnymi w pracy żłobka, dyrektor, jako osoba odpowiedzialna, powinien zadbać o to, by znalazły one odzwierciedlenie w treści regulaminu. Nie powinno dochodzić do sytuacji, w której np. zmieniają się godziny pracy żłobka, a nowość ta nie znajduje odzwierciedlenia w regulaminie. Warto przypomnieć, że począwszy od 1 stycznia 2018 r. w żłobkach, również tych niepublicznych, mogą być tworzone rady rodziców. Jedną z kompetencji rady rodziców jest opiniowanie spraw organizacyjnych żłobka, w szczególności w zakresie zmian w regulaminie. Koniec roku szkolnego jest zatem dobrym momentem na uwzględnienie ewentualnych uwag rodziców w tej sprawie, zwłaszcza tych, które skutkują koniecznością zmiany treści ww. dokumentu. Zmiany kadrowe Koniec roku szkolnego to również dobry moment na zatrudnienie nowych pracowników. Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 16 Ustawy, opiekunem w żłobku może być osoba: 1. posiadająca kwalifikacje: pielęgniarki, położnej, opiekunki dziecięcej, nauczyciela wychowania przedszkolnego, nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej lub pedagoga opiekuńczo-wychowawczego, pedagoga społeczno-wychowawczego, pedagoga wczesnej edukacji, terapeuty pedagogicznego lub 2. która ukończyła studia lub studia podyplomowe na kierunku lub specjalności: wczesne wspomaganie rozwoju, wspomaganie rozwoju dzieci w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej w żłobkach i przedszkolach, edukacja prorozwojowa, pedagogika małego dziecka, psychologia dziecięca, psychologia wspierania rozwoju i kształcenia lub psychologia wychowawcza. Opiekunem w żłobku może być także osoba, która, nie wcześniej niż dwa lata przed podjęciem zatrudnienia jako opiekun, odbyła szkolenie z udzielania dziecku pierwszej pomocy oraz posiada co najmniej wykształcenie: 1. wyższe na dowolnym kierunku, którego program obejmuje zagadnienia związane z opieką nad małym dzieckiem lub jego rozwojem, i odbyła 80-godzinne szkolenie w celu uaktualnienia i uzupełnienia wiedzy oraz umiejętności lub 2. średnie lub średnie branżowe oraz: a. co najmniej roczne doświadczenie w pracy z dziećmi w wieku do lat 3 (przy czym jeżeli osoba taka nie pracowała z dziećmi w wieku do lat 3 przez okres co najmniej 6 miesięcy bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako opiekun, zobowiązana jest w ciągu 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na stanowisku opiekuna odbyć 80-godzinne szkolenie w celu uaktualnienia i uzupełnienia wiedzy oraz umiejętności) lub b. przed zatrudnieniem jako opiekun w żłobku odbyła 280-godzinne szkolenie, z czego co najmniej 80 godzin w formie zajęć praktycznych, polegających na sprawowaniu opieki nad dzieckiem pod kierunkiem opiekuna, o którym mowa w art. 16 ust. 1 Ustawy (opiekun posiadający pełne kwalifikacje, niezobowiązany do odbywania dodatkowych szkoleń). Dodatkowe kwalifikacje dla personelu żłobkowego są określone w art. 18 Ustawy. Opiekunem, pielęgniarką, położną oraz wolontariuszem w żłobku może być wyłącznie osoba, która: 1. daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi, 2. nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie została jej zawieszona ani ograniczona, 3. wypełnia obowiązek alimentacyjny, w przypadku gdy taki obowiązek został nałożony na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, 4. nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne. Należy również pamiętać, że zgodnie z art. 15 ust. 4 i 5 Ustawy, opiekunem, pielęgniarką, położną lub inną osobą zatrudnianą do wykonywania pracy lub świadczenia usług w żłobku może być wyłącznie osoba, która nie figuruje w bazie danych Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym lub nie została skazana prawomocnym wyrokiem za inne przestępstwo umyślne. Osoba taka, przed podjęciem zatrudnienia, jest zobowiązana do przedstawienia zaświadczenia o niekaralności, wystawionego nie wcześniej niż trzy miesiące przed rozpoczęciem pracy lub świadczeniem usług w żłobku. Kontrola budynku i pomieszczeń żłobka Konieczność utrzymania odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa dla znajdujących się pod opieką żłobka dzieci wymaga przeprowadzania regularnych kontroli stanu technicznego budynku oraz pomieszczeń żłobka. Z tego względu w żłobku należy pamiętać o obowiązkach wynikających z Ustawy Prawo budowlane, zwłaszcza jeżeli organ prowadzący żłobek jest jednocześnie właścicielem budynku. Zgodnie bowiem z art. 61 Prawa budowlanego właściciel obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać obiekt w należytym stanie technicznym. W przypadku dzierżawy lub najmu istnienie obowiązków w powyższym zakresie będzie uzależnione od brzmienia umowy, a mianowicie od tego, czy dzierżawca lub najemca przyjął na siebie obowiązki w zakresie utrzymania obiektu w należytym stanie technicznym oraz w zakresie jego bezpiecznego użytkowania. Nieco inaczej wygląda sprawa z obowiązkami wynikającymi z Ustawy o ochronie przeciwpożarowej. Zgodnie z jej art. 4 ust. 1 to na właścicielu budynku spoczywają obowiązki dotyczące utrzymania urządzeń przeciwpożarowych we właściwym stanie technicznym. W przypadku, gdy mamy do czynienia z najmem lub dzierżawą – obowiązki te powinny być przejęte (w całości lub w części) przez najemcę lub dzierżawcę na podstawie właściwej umowy cywilnoprawnej. W sytuacji, gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na osobie właściciela. Dodatkowe wymagania lokalowe i sanitarne zostały określone w Rozporządzeniu w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych, jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy. Koniec roku szkolnego może stanowić dobrą okazję do upewnienia się, czy placówka w dalszym ciągu spełnia wszystkie standardy dotyczące sprawowanej opieki, stawiane nie tylko przez Ustawę o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, ale także przez wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze. Kontrola standardów wyżywienia W tym okresie warto również skontrolować (i ewentualnie skorygować) standardy żywienia dzieci w żłobku. Zgodnie z art. 22 Ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 żłobek powinien zapewnić przebywającym w nim dzieciom wyżywienie zgodne z wymaganiami dla danej grupy wiekowej, wynikającymi z aktualnych norm żywienia dla populacji polskiej, opracowywanych przez Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła w Warszawie. Sposób żywienia dzieci, jako część standardów sprawowania nad nimi opieki, może również stanowić przedmiot kontroli ze strony wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce prowadzenia żłobka. Dlatego w przypadku niezapewnienia dzieciom odpowiedniego wyżywienia w kończącym się roku szkolnym, trzeba podjąć kroki zmierzające do wprowadzenia poprawionego jadłospisu. Dyrektor powinien uczynić to niezwłocznie, tak aby spełnić określone w przepisach normy.