STAN PRAWNY NA 4 CZERWCA 2019 Podsumowanie rocznej pracy szkoły – zadania dyrektora Opracował i zaktualizował: Roman Lorens, konsultant ds. organizacji i zarządzania oświatą, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, były długoletni dyrektor szkoły. Lider i koordynator doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej szkół. Autor licznych artykułów z zakresu zarządzania oświatą i publikacji książkowych Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1658), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek (Dz.U. z 2017 r. poz. 1611), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2018 r. poz. 1574), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1133 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.). Dyrektor szkoły, podsumowując kończący się rok szkolny, powinien odnieść się zarówno do wniosków ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego, jak i przedstawić informacje o całorocznej działalności szkoły. Przygotowując wnioski z nadzoru, należy przeprowadzić analizę dokumentacji nadzoru oraz zebrać informacje od osób odpowiedzialnych za różne aspekty działalności szkoły. Posiedzenie rady podsumowujące pracę szkoły Treść art. 69 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe nakłada obowiązek powołania rady pedagogicznej w każdej szkole lub placówce zatrudniającej co najmniej trzech nauczycieli. Rada pedagogiczna jest organem kolegialnym szkoły lub placówki w zakresie realizacji jej statutowych zadań dotyczących kształcenia, wychowania i opieki. W skład rady pedagogicznej wchodzą: dyrektor szkoły lub placówki i wszyscy nauczyciele zatrudnieni w szkole lub placówce oraz pracownicy innych zakładów pracy pełniący funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodu lub prowadzący pracę wychowawczą z młodocianymi pracownikami w placówkach zbiorowego zakwaterowania, dla których praca dydaktyczna i wychowawcza stanowi podstawowe zajęcie. W zebraniach rady pedagogicznej mogą także brać udział z głosem doradczym osoby zapraszane przez jej przewodniczącego za zgodą lub na wniosek rady pedagogicznej, w tym przedstawiciele stowarzyszeń i innych organizacji, w szczególności organizacji harcerskich, których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki. Przewodniczącym rady pedagogicznej jest dyrektor szkoły lub placówki. Zapamiętaj! Zgodnie z zapisami art. 69 ust. 5 ww. Ustawy, zebrania rady pedagogicznej są organizowane przed rozpoczęciem roku szkolnego, w każdym okresie (semestrze) w związku z klasyfikowaniem i promowaniem uczniów, po zakończeniu rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych oraz w miarę bieżących potrzeb. Zebrania mogą być organizowane zarówno na wniosek organu sprawującego nadzór pedagogiczny, z inicjatywy dyrektora szkoły lub placówki, rady szkoły lub placówki, organu prowadzącego szkołę lub placówkę, jak i co najmniej 1/3 członków rady pedagogicznej. Jak dobrze przygotować posiedzenie rady podsumowującej pracę szkoły? Przygotowując posiedzenie rady podsumowującej pracę szkoły, dyrektor zleca wcześniejsze przygotowanie cząstkowych sprawozdań i analiz tym członkom rady, którym w ramach przydziału czynności (w tym czynności dodatkowych) zostały powierzone zadania określone w rocznym planie pracy szkoły. Przygotowanie tych materiałów (w formie pisemnej oraz elektronicznej) przyczyni się do sprawniejszego przeprowadzenia posiedzenia i będzie przydatne dla osób piszących protokół. Do zadań dyrektora należy przede wszystkim przedstawienie członkom rady ogólnych wniosków wynikających ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacji o działalności szkoły. Dobrze przygotowany materiał (np. w postaci prezentacji multimedialnej) sprawić może, że ta zwykle najdłuższa rada nie będzie nudna i męcząca. Podsumowanie pracy zasadne jest zacząć od zagadnienia stopnia realizacji godzin zajęć z poszczególnych przedmiotów zaplanowanych w mijającym roku szkolnym. To jeden z najważniejszych elementów pracy szkoły, który powinien znaleźć swoje potwierdzenie w protokole. Sprawozdania z pracy poszczególnych komisji, zespołów i organizacji działających na terenie szkoły przedstawiają ich liderzy (przewodniczący). Daje to czytelny obraz stopnia realizacji zdań, które zostały ustalone na początku roku szkolnego. Sprawozdanie dyrektora szkoły powinno dotyczyć realizacji zadań z zakresu sprawowanego przez niego nadzoru pedagogicznego, odnoszonego do aktualnego szkolnego planu nadzoru pedagogicznego. W sprawozdaniu powinny się znaleźć informacje o przeprowadzeniu ewaluacji wewnętrznej oraz jej wyniki, informacja o dokonanych kontrolach w zakresie przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, opisanie działań w zakresie wspomagania nauczycieli w realizacji ich zadań. Sprawozdanie powinno być zwieńczone przedstawieniem wniosków do dalszej pracy. Analiza i związane z nią wnioski mogą mieć miejsce po każdym zrealizowanym punkcie rady lub zajmują osobną pozycję w jej porządku. Pierwszy wariant ma tę zaletę, że wnioski i analizy są bezpośrednie, drugi daje możliwość całościowego oglądu i wyciągnięcie syntetyzujących wniosków. Wnioski do wykorzystania w planowaniu pracy w kolejnym roku szkolnym (a więc na radę otwierającą rok szkolny) winny być elementem zwieńczającym, podsumowującym tę radę pedagogiczną. Plenarne, podsumowujące i otwierające rok szkolny posiedzenie rady pedagogicznej daje możliwość dokonania ważnych z punktu widzenia dyrektora obserwacji, m.in.: rozpoznanie stopnia integracji rady pedagogicznej w dokonywaniu analiz, zdolności do prowadzenia pracy zespołowej, wyłaniania naturalnych liderów, określenie dobrych i słabych stron. Te obserwacje powinny być dla dyrektora osobnym elementem analizy i określenia dalszego kierunku pracy z radą. Rada pedagogiczna obligatoryjnie podejmuje uchwały w sprawach wynikających z jej kompetencji stanowiących. Kompetencje opiniotwórcze rady mogą, ale nie muszą być realizowane poprzez podejmowanie uchwał – sposób ich dokumentowania musi być określony w regulaminie rady pedagogicznej. Protokoły powinny odpowiadać wymogom określonym w Kodeksie postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) Zgodnie z przepisami protokół sporządza się tak, aby z niego wynikało: kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby (art. 68 § 1 k.p.a.). Zazwyczaj w protokołach rad pedagogicznych zamieszczone są następujące informacje: • data i miejsce zebrania, ewentualnie też kolejny numer protokołu, • nazwa grupy osób, które organizują zebranie (komisji, rady itd.), • wykaz osób obecnych na zebraniu (często imienny, o ile grupa uczestników zebrania nie jest bardzo liczna) i nieobecnych (jeśli zebranie jest obowiązkowe); w przypadku zebrań bardzo licznych (powyżej kilkunastu osób) listę obecności dołącza się do protokołu, • porządek obrad w punktach – jeżeli obraduje się nad więcej niż jedną sprawą, • krótkie zreferowanie każdej z omawianych spraw, wygłoszonych na ich temat opinii z uwzględnieniem zasadniczych argumentów i kontrargumentów przedstawianych w trakcie dyskusji, • możliwie najdokładniejsze przedstawienie wyników głosowań; należy napisać: nad jakim wnioskiem głosowano; ilu było uprawnionych do głosowania; kto wszedł do komisji skrutacyjnej (obliczającej wyniki głosowania); jaki jest wynik: ile głosów za, ile przeciw, ile wstrzymujących się, ile nieważnych; po opisaniu wyników głosowania w protokole powinna znaleźć się sformułowana decyzja, • wnioski uchwalone w innym trybie; ważne jest ich jasne sformułowanie, często ujęte w punkty i poprzedzone odpowiednią formułą, • kończąca formuła: „Na tym zebranie (posiedzenie itd.) zakończono”; po niej następują podpisy: osoby piszącej protokół (z lewej strony z dopiskiem: „protokołował”) oraz osoby pełniącej funkcję przewodniczącego zebrania (z prawej strony). Przy sporządzaniu protokołów z posiedzeń rady pedagogicznej należy pamiętać, że: • protokół to nie stenogram, • w związku z brakiem unormowań w prawie powszechnie obowiązującym, to rada pedagogiczna w swoim regulaminie określa formę, szczegółowość i sposób sporządzania protokołów ze swoich obrad, • nie ma prawnych przeciwwskazań do sporządzania ich np. za pomocą komputera, • protokoły (ich zbiory) należy przechowywać w sposób uniemożliwiający dostęp do nich osobom nieupoważnionym. Posiedzenie rady pedagogicznej po zakończeniu rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych Po zakończeniu zajęć szkolnych dyrektor zwołuje podsumowujące zebranie rady pedagogicznej, na dzień ustalony w kalendarium szkoły. Dyrektor przed zebraniem rady powinien przygotować: 1. Plan zebrania. 2. Protokół z poprzedniego zebrania wraz z uwagami wniesionymi przez nauczycieli, 3. Listę obecności. 4. Informacje o przeprowadzonych egzaminach klasyfikacyjnych, sprawdzianach wiadomości i umiejętności. 5. Listy uczniów, którym przysługują egzaminy poprawkowe, klasyfikacyjne, sprawdziany wiadomości i umiejętności; listy złożonych odwołań od oceny. 6. Listę zespołów działających w szkole z nazwiskami przewodniczących, którzy przedstawiać będą sprawozdania. 7. Wnioski z pełnienia nadzoru pedagogicznego. 8. Sprawozdanie z realizacji planu finansowego szkoły. 9. Raport z kontroli zewnętrznych, jakie miały miejsce w szkole. 10. Informacje o zmianach prawa oświatowego. 11. Wstępne wyniki rekrutacji do klas pierwszych. 12. Plany związane ze zmianą organizacji w szkole. 13. Wyznaczenie terminu konferencji rozpoczynającej kolejny rok szkolny. Obowiązek podsumowania nadzoru pedagogicznego Zgodnie z treścią art. 69 ust. 7 Ustawy Prawo oświatowe, dyrektor szkoły lub placówki przedstawia radzie pedagogicznej, nie rzadziej niż dwa razy w roku szkolnym, ogólne wnioski wynikające ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego oraz informacje o działalności szkoły. Wynika z tego, że dyrektor musi raz w roku przedstawić ogólne wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego (najczęściej w styczniu/lutym), a przed końcem roku szkolnego – pełne wyniki oraz wnioski ze sprawowanego wewnętrznego nadzoru pedagogicznego. Obowiązek przedstawienia wyników i wniosków ze sprawowanego nadzoru wynika również z Rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego. Zgodnie z § 24 ww. Rozporządzenia, dyrektor szkoły lub placówki, do 31 sierpnia, przedstawia na zebraniu rady pedagogicznej, a w przypadku szkoły lub placówki, w której nie tworzy się rady pedagogicznej – na zebraniu z udziałem nauczycieli i osób niebędących nauczycielami, które realizują zadania statutowe szkoły lub placówki, wyniki i wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Należy podkreślić, że do kompetencji stanowiących rady pedagogicznej należy m.in. ustalanie sposobu wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego, w tym sprawowanego nad szkołą lub placówką przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w celu doskonalenia pracy szkoły lub placówki. Zatem po zapoznaniu się z wynikami nadzoru, rada pedagogiczna, w formie uchwały, ustala sposób wykorzystania wyników nadzoru pedagogicznego. Ewaluacja wewnętrzna Ewaluacja jest jedną z form nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez dyrektora szkoły/placówki publicznej. Dyrektor powołuje zespół ewaluacyjny, wspólnie z nauczycielami określa tematykę ewaluacji i zatwierdza jej projekt, zatwierdza narzędzia ewaluacji opracowane przez zespół, nadzoruje przebieg ewaluacji, prowadzi obserwacje działań, opracowuje wyniki ewaluacji oraz podejmuje określone działania w celu podniesienia jakości pracy szkoły/placówki. Szczegółowy opis charakterystyki wymagań zawiera Rozporządzenie w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. Nie ma określonej obowiązkowej liczby wymagań poddawanych ewaluacji w danym roku szkolnym. Ewaluacja może obejmować jedno wymaganie, kilka wymagań lub działanie spoza wymagań określonych w załączniku – zależy to od potrzeb i możliwości szkoły. Dobór metod i narzędzi badawczych zależy od tego, co poddaje się badaniu oraz od funkcji, jakie ma pełnić ewaluacja. Bez wątpienia najczęściej stosowanymi technikami zbierania danych są ankiety, analiza dokumentacji szkolnej oraz analiza wypowiedzi i prac dzieci (np. prac plastycznych, gazetek ściennych, innej dziecięcej twórczości). Rozporządzenie wprost nie określa formy prezentacji podsumowania działań ewaluacyjnych prowadzonych w szkole, natomiast dość powszechnie podsumowanie przedstawiane jest w postaci raportu. Dokumentowanie nadzoru Dokumentacja wymagana w związku ze sprawowaniem nadzoru jest opisana w Rozporządzeniu. W przypadku dyrektora istotne jest sporządzenie planu nadzoru, w którym powinny znaleźć się m.in. cele, przedmiot ewaluacji wewnętrznej oraz jej harmonogram, a także tematyka i terminy przeprowadzania kontroli przestrzegania przez nauczycieli przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek. Jeżeli dyrektor uważa, że w jego szkole potrzebny jest dodatkowo regulamin prowadzenia ewaluacji wewnętrznej i regulamin kontroli czy też inna dokumentacja jego działań sprawowanych w ramach pełnionego nadzoru, może je ustalić, bowiem tworzenie tych dokumentów jest jego autonomiczną decyzją. Jednak zgodnie z zaleceniami MEN-u dotyczącymi nadmiaru niepotrzebnej dokumentacji należy dokładnie przemyśleć opracowywanie kolejnych regulaminów pod kątem ich przydatności w pracy szkoły. Wykaz najważniejszych obowiązków dyrektora szkoły przed końcem roku szkolnego: 1. Ustalenie zestawu podręczników i materiałów ćwiczeniowych – dyrektor corocznie podaje do publicznej wiadomości zestaw podręczników lub materiałów edukacyjnych oraz materiały ćwiczeniowe obowiązujące w danym roku szkolnym. 2. Dopuszczenie do użytku programu wychowania przedszkolnego lub programów nauczania – dyrektor przedszkola lub szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, dopuszcza do użytku w danym przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, danej innej formie wychowania przedszkolnego lub szkole przedstawiony przez nauczyciela lub zespół nauczycieli odpowiednio program wychowania przedszkolnego lub programy nauczania. 3. Opracowanie sprawozdania z nadzoru pedagogicznego – dyrektor przygotowuje i prezentuje sprawozdanie z nadzoru pedagogicznego, wyniki i wnioski zawarte w sprawozdaniu mogą być przedstawione na zebraniu rady pedagogicznej w czerwcu lub sierpniu. 4. Przeprowadzenie egzaminów – przeprowadzenie egzaminów zewnętrznych w terminie dodatkowym, zadania wraz z terminami zawarte są w procedurach CKE. 5. Dokonanie oceny pracy nauczycieli kończących staż na kolejny stopień awansu zawodowego – dyrektor dokonuje oceny pracy w terminie 21 dni od złożenia sprawozdania przez nauczycieli, ocenę sporządza się w formie pisemnej i wraz z uzasadnieniem i pouczeniem o możliwości wniesienia przez nauczyciela odwołania; dyrektor wystawia zaświadczenia dla nauczycieli, którzy zakończyli staże na wyższy stopień awansu zawodowego. 6. Nadanie stopnia nauczyciela kontraktowego – dyrektor powołuje komisję egzaminacyjną dla nauczyciela ubiegającego się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego, powiadamia nauczyciela i członków komisji o terminie posiedzenia komisji (co najmniej 14 dni przed datą posiedzenia), wydaje nauczycielowi zaświadczenia o akceptacji komisji kwalifikacyjnej na stopień nauczyciela kontraktowego lub o braku akceptacji, nadaje nauczycielowi stopień awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego (w drodze decyzji administracyjnej w terminie do 31 sierpnia – gdy wniosek złożono do 30 czerwca). Dyrektor uczestniczy również w charakterze członka w pracach komisji ds. awansu zawodowego powołanej przez organ prowadzący dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela mianowanego lub w pracach komisji powołanej przez organ nadzoru pedagogicznego dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego. 7. Podsumowanie działań związanych z pomocą psychologiczno-pedagogiczną – dyrektor dokonuje podsumowania działań związanych z pomocą psychologiczno-pedagogiczną w kończącym się roku. 8. Odbiór wyników egzaminów – dyrektor odbiera wyniki egzaminu ósmoklasisty/maturalnego oraz przekazuje zaświadczenia o szczegółowych wynikach sprawdzianu uczniom (słuchaczom) lub ich rodzicom (prawnym opiekunom). 9. Przygotowanie planu dyżurów na wakacje. 10. Sporządzenie świadectw pracy – dyrektor przygotowuje świadectwa pracy tym pracownikom, którym umowa wygasa z końcem roku szkolnego.