STAN PRAWNY NA 2 LIPCA 2019 Egzaminy poprawkowe Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz wielu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1457 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1534), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 373). Zgodnie z art. 44m ust. 1 Ustawy o systemie oświaty, począwszy od klasy IV szkoły podstawowej uczeń, który w wyniku klasyfikacji rocznej, a w szkole policealnej – oceny semestralnej – otrzymał negatywną ocenę klasyfikacyjną z: • jednych albo dwóch obowiązkowych zajęć edukacyjnych albo • jednych obowiązkowych zajęć edukacyjnych lub zajęć z języka mniejszości narodowej, mniejszości etnicznej lub języka regionalnego może przystąpić do egzaminu poprawkowego z tych zajęć. Możliwości przystąpienia do egzaminu poprawkowego nie ma uczeń, który otrzymał ocenę negatywną z więcej niż dwóch obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Ustawa wyraźnie wyklucza zatem możliwość poprawienia w wyniku egzaminu stopni w sytuacji, gdy w większości będą negatywne. Ponadto przystąpienie do egzaminu poprawkowego nie jest obowiązkiem, lecz prawem ucznia. Jeżeli zatem uczeń (lub jego rodzice) zadecyduje, że nie będzie zdawać egzaminów poprawkowych, to nie ma prawnej możliwości skłonienia go, aby do tych egzaminów przystąpił. Ważne! Przystąpienie do egzaminów jest prawem, a nie obowiązkiem ucznia, dlatego powinien on w tej sprawie zgłosić wniosek (podanie) do dyrektora szkoły, w której zadeklaruje chęć zdawania egzaminu poprawkowego. Jeżeli uczeń spełnia warunki formalne, to dyrektor nie ma prawa odmówić mu przystąpienia do ww. egzaminu. Zgodnie z § 16 obecnie obowiązującego Rozporządzenia w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych, egzamin poprawkowy przeprowadza się w ostatnim tygodniu ferii letnich, a w szkole, w której zajęcia kończą się w styczniu – po zakończeniu tych zajęć, nie później jednak niż do końca lutego. Termin egzaminu poprawkowego wyznacza dyrektor szkoły do dnia zakończenia rocznych zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Zadaniem dyrektora jest również wyznaczenie nauczycieli do składu komisji przeprowadzającej egzamin poprawkowy. Zgodnie z ww. Rozporządzeniem w skład tej komisji wchodzą: • dyrektor szkoły albo nauczyciel wyznaczony przez dyrektora szkoły (jako przewodniczący komisji), • nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne, • nauczyciel prowadzący takie same lub pokrewne zajęcia edukacyjne. Nauczyciel, który prowadził dane zajęcia edukacyjne, a co za tym idzie, ustalił negatywną ocenę klasyfikacyjną, może zostać na swoją prośbę zwolniony z pracy w komisji. Dyrektor może go zwolnić z pracy w komisji również z własnej inicjatywy, szczególnie w uzasadnionych przypadkach. W takich okolicznościach dyrektor szkoły powołuje w skład komisji innego nauczyciela prowadzącego takie same zajęcia edukacyjne. Co istotne, dyrektor może również powołać nauczyciela zatrudnionego w innej szkole, z tym zastrzeżeniem, że powołanie musi nastąpić w porozumieniu z dyrektorem szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony. Uczeń może nie przystąpić do egzaminu poprawkowego. Jeżeli stało się to z przyczyn usprawiedliwionych, to wówczas ma prawo przystąpić do egzaminu w dodatkowym terminie, wyznaczonym przez dyrektora szkoły, nie później niż do końca września (a w szkole, w której zajęcia dydaktyczno-wychowawcze kończą się w styczniu – nie później niż do końca marca). Z egzaminu poprawkowego sporządza się protokół, zawierający w szczególności: • nazwę zajęć edukacyjnych, z których był przeprowadzony egzamin, • imiona i nazwiska osób wchodzących w skład komisji, • termin egzaminu, • imię i nazwisko ucznia, • zadania egzaminacyjne, • ustaloną ocenę klasyfikacyjną. Do protokołu dołącza się odpowiednio pisemne prace ucznia, zwięzłą informację o ustnych odpowiedziach ucznia i zwięzłą informację o wykonaniu przez ucznia zadania praktycznego. Protokół stanowi załącznik do arkusza ocen ucznia. Czy nauczyciel, który przebywa na urlopie dla poratowania zdrowia, może brać udział w egzaminie poprawkowym? W myśl art. 73 ust. 7 KN nauczyciel w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia nie może nawiązać stosunku pracy lub podjąć innej działalności zarobkowej. W przypadku stwierdzenia, że w okresie urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciel podejmuje inny stosunek pracy lub inną działalność zarobkową, dyrektor szkoły odwołuje nauczyciela z urlopu, określając termin, w którym nauczyciel zobowiązany jest do powrotu do pracy. Powierzenie nauczycielowi pracy w komisji jest zatem niezgodne z celem udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia. Czy egzamin poprawkowy można przeprowadzić dla kilkorga uczniów jednocześnie? Zgodnie z § 16 obecnie obowiązującego Rozporządzenia w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych, egzamin poprawkowy przeprowadza się w formie ustnej oraz pisemnej. Egzamin poprawkowy z plastyki, muzyki, techniki, informatyki i wychowania fizycznego ma przede wszystkim formę zadań praktycznych. W szkole prowadzącej kształcenie zawodowe egzamin poprawkowy z zajęć praktycznych, zajęć laboratoryjnych, innych obowiązkowych zajęć edukacyjnych, których programy nauczania przewidują prowadzenie ćwiczeń lub doświadczeń, ma formę zadań praktycznych. Regulacje te wskazują zatem na kilka istotnych kwestii. Egzamin ma formę zadań praktycznych, a jego część jest również przeprowadzana w formie ustnej. Do tego dodać należy, że komisja jest powoływana na wniosek konkretnego ucznia. Wskazuje to, że poprawnie przeprowadzony egzamin odbywa się dla ucznia, który złożył wniosek, co raczej wyklucza możliwość przeprowadzenia egzaminu na wspólnej sali, dla kilkorga uczniów jednocześnie. Komisja, powołana zarządzeniem dyrektora, może przeprowadzić w tym samym składzie kilka egzaminów poprawkowych, ale nie powinna tego robić w tym samym czasie. Zastrzeżenia do egzaminu poprawkowego Ocena klasyfikacyjna ustalona w wyniku egzaminu poprawkowego jest ostateczna, ale można do niej zgłosić zastrzeżenia. Zgodnie z art. 44m ust. 4 w zw. z art. 44n Ustawy o systemie oświaty uczeń lub jego rodzice mogą zgłosić zastrzeżenia do dyrektora szkoły, jeżeli uznają, że roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena klasyfikacyjna wystawiona w wyniku egzaminu poprawkowego ustalona została niezgodnie z przepisami. Termin zgłoszenia zastrzeżeń do wyniku egzaminu poprawkowego wynosi pięć dni roboczych od dnia jego przeprowadzenia. Jeżeli dyrektor stwierdzi, że zarzut ten jest usprawiedliwiony, wówczas powołuje komisję, która przeprowadza sprawdzian wiadomości i umiejętności ucznia oraz ustala roczną, a w szkole policealnej – semestralną ocenę klasyfikacyjną z danych zajęć edukacyjnych. Skład komisji jest podobny jak w przypadku egzaminu poprawkowego, bowiem do komisji wchodzą: • dyrektor szkoły albo nauczyciel wyznaczony przez dyrektora szkoły (jako przewodniczący komisji), • nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne; ponieważ może on być zwolniony z udziału w pracy komisji na własną prośbę lub w innych, szczególnie uzasadnionych przypadkach, to dyrektor szkoły powołuje w skład komisji innego nauczyciela prowadzącego takie same zajęcia edukacyjne, • nauczyciel prowadzący takie same lub pokrewne zajęcia edukacyjne. Ustalona przez tę komisję ocena jest ostateczna. Uczeń, który nie zdał egzaminu poprawkowego lub egzaminu, który odbywa się w wyniku złożonych zastrzeżeń, nie otrzymuje promocji do klasy programowo wyższej, a w szkole policealnej – na semestr programowo wyższy, i powtarza odpowiednio klasę lub semestr. Od tej zasady istnieje jednak wyjątek, wskazany w art. 44m ust. 6 Ustawy o systemie oświaty, zgodnie z którym rada pedagogiczna, uwzględniając możliwości edukacyjne ucznia, może jeden raz w ciągu danego etapu edukacyjnego promować do klasy programowo wyższej, a w szkole policealnej – na semestr programowo wyższy ucznia, który nie zdał egzaminu poprawkowego z jednych obowiązkowych zajęć edukacyjnych albo zajęć z języka mniejszości narodowej, mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, pod warunkiem, że te zajęcia są realizowane w klasie programowo wyższej, a w szkole policealnej – semestrze programowo wyższym. Możliwość promowania jeden raz w ciągu etapu edukacyjnego oznacza zatem, że w szkole podstawowej uczeń może zostać warunkowo promowany jeden raz. Co prawda przez osiem lat szkoły uczeń realizuje dwa etapy, ale w klasach I–III uczeń zawsze otrzymuje promocję do klasy wyższej i nie przeprowadza się egzaminów poprawkowych. Ważne! Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych nie wprowadza nowych procedur dotyczących egzaminu poprawkowego, zachowując te wskazane w obecnie obowiązującym Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.