OPUBLIKOWANO: 13 KWIETNIA 2018

Zasady ochrony stosunku pracy

Opracowała: Małgorzata Celuch, wicedyrektorka w zespole szkół, nauczycielka matematyki i informatyki

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 108 ze zm.),
• Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1474 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1189 ze zm.),
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające Ustawę Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60 ze zm.),
• Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1881 ze zm.),
• Ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 567).

Jednym z najbardziej stresujących zadań spoczywających na barkach pracodawców jest podejmowanie decyzji kadrowych, szczególnie tych, które dotyczą ubytku liczby etatów, prowadzącego do zwolnień pracowników. Na etapie przygotowywania arkusza organizacji pracy dyrektor przewiduje liczbę etatów na kolejny rok szkolny, a wyniki rekrutacji weryfikują te przewidywania. Jeśli jednak sytuacja przed początkiem kolejnego roku wskazuje na konieczność redukcji etatów, dyrektor szkoły musi wybrać pracowników, z którymi rozwiąże stosunek pracy. Wybór jest decyzją dyrektora, ale dokonując go, musi przestrzegać obowiązujących zasad prawa pracy.

W razie potrzeby redukcji zatrudnienia zwolnienie z pracy konkretnego nauczyciela powinno opierać się na jednolitych dla wszystkich zatrudnionych kryteriach pozostawienia w zatrudnieniu nauczycieli o wyższych kwalifikacjach zawodowo-dydaktycznych, co prowadzi do usprawiedliwionego rozwiązywania stosunków pracy z nauczycielami o niższych kwalifikacjach lub obniżonej sprawności czy przydatności zawodowej lub dydaktycznej.

Jeśli dalsze zatrudnienie nie jest możliwe z przyczyn organizacyjnych, można stosować przepisy Ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej: uszr.). Przepisy tej Ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
• 10 proc. pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Planując zwolnienia pracowników, trzeba przede wszystkim uwzględnić, kogo nie wolno zwolnić z powodu szczególnej ochrony, jakiej pracownik podlega. Tylko w razie likwidacji szkoły nie obowiązują zasady szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, o czym stanowi art. 41¹ Kodeksu pracy (dalej: k.p.). Ponadto w przypadku dyrektorów szkół należy pamiętać, że na podstawie art. 11 uszr. przepisów tej Ustawy nie stosuje się do pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania.

Jednocześnie art. 20 ust. 1 Karty nauczyciela (dalej: KN) stanowi, iż dyrektor szkoły w razie:

• całkowitej likwidacji szkoły – rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy,