STAN PRAWNY NA 17 GRUDNIA 2019 Kontrola i rozliczanie dotacji dla przedszkoli niepublicznych Opracował: Michał Łyszczarz, Prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz szeregu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2203 ze zm.), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1481 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215), • Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869 ze zm.), • Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 865 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.). Uchwały w sprawie rozliczania dotacji Obecne regulacje Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, dotyczące dotacji otrzymywanej przez niesamorządowe przedszkola z budżetów jednostek samorządu terytorialnego, obowiązują od początku 2018 r. W przeciwieństwie do Ustawy o systemie oświaty (dalej: uso.) nie zawierają dwóch odrębnych przepisów dających podstawę do przyjęcia uchwał w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji. W uso. przepisami tymi były art. 80 ust. 4 oraz art. 90 ust. 4. Odnosiły się one odpowiednio do dotacji przysługującej przedszkolom niepublicznym oraz przedszkolom publicznym. Z uwagi na to rozdzielenie delegacji ustawowej częstą praktyką było podejmowanie osobno dwóch uchwał. Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych nie daje takich podstaw. Istnieje bowiem jeden przepis umożliwiający podjęcie podobnej uchwały – jest nim art. 38 ust. 1 przywołanego aktu. Według tej regulacji organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w drodze uchwały ustala: • tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–31a i art. 32 oraz • tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania, w tym: o zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, o termin przekazania informacji o liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz o termin i sposób rozliczenia wykorzystania dotacji. Regulacja ta odnosi się zarówno do dotacji udzielanej niesamorządowym przedszkolom publicznym (na podstawie art. 16 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych), jak i do dotacji dla przedszkoli niepublicznych (udzielanej w oparciu o art. 17 tego aktu). Przepis art. 38 wymaga natomiast większego rozbudowania uchwały podjętej przez radę gminy. Trzeba pamiętać, że na podstawie art. 80 ust. 4 i art. 90 ust. 4 uso. organ prowadzący określał: • tryb udzielania dotacji, • tryb rozliczania dotacji, • tryb i zakres kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystywania dotacji, uwzględniając w szczególności: • podstawę obliczania dotacji, • zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania oraz • termin i sposób rozliczenia dotacji. Tymczasem na podstawie art. 38 ust. 1 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych organ prowadzący ma określać: • tryb udzielania dotacji, • tryb rozliczania dotacji, • tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania, • zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji, • zakres danych, które powinny być zawarte w rozliczeniu wykorzystania dotacji, • termin przekazania informacji o liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków, • termin przekazania informacji o liczbie uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, • termin i sposób rozliczenia wykorzystania dotacji. Uchwała określa zatem m.in. warunki udzielania dotacji na rok kolejny, do których należą: • przedłożenie przez organ prowadzący organowi dotującemu wniosku o udzielenie dotacji nie później niż do 30 września roku bazowego, • przekazanie danych do systemu informacji oświatowej według stanu na 30 września roku bazowego. Zgodnie z art. 33 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych dotacje są przekazywane pod warunkiem, że organ prowadzący przedszkole przekaże: • organowi dotującemu informację o planowanej liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych nie później niż do 30 września roku bazowego – w przypadku dotacji udzielanej jednostkom, które takie zajęcia prowadzą, • dane do systemu informacji oświatowej według stanu na 30 września roku bazowego. Warunki udzielenia dotacji określone w uchwale muszą więc w tej części powtarzać regulacje Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, która je również ustala. Uchwała może także określić wzór wniosku o udzielenie dotacji. Dopuszczalne jest wskazanie w uchwale zarówno gotowego wzoru wniosku, jak i wskazanie w punktach, jakie dane we wniosku sporządzonym przez osobę prowadzącą mogą się znaleźć. Orzeczenie sądu Warto w tym miejscu przywołać Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 lutego 2012 r., II GSK 42/11, w którym sąd stwierdził, iż zobowiązanie podmiotu prowadzącego przedszkole niepubliczne do złożenia informacji miesięcznej o: • liczbie wychowanków według stanu na pierwszy dzień miesiąca, • terminie jej złożenia, • skutkach zaniechania jej złożenia, a także • ustanowieniu możliwości złożenia jej, jako zaległej, w późniejszym terminie, nie narusza granic upoważnienia zawartego w uso. Wysokość dotacji uzależniona jest od rzeczywistej liczby wychowanków przedszkola niepublicznego. Stąd też jednostka samorządu terytorialnego, aby mogła realizować zadania oświatowe, musi znać faktyczny stan liczbowy wychowanków. Źródłem tej wiedzy jest informacja uzyskana od podmiotu prowadzącego przedszkole niepubliczne. Choć przywołany wyrok został wydany jeszcze podczas obowiązywania uso., to zachowuje aktualność – wysokość dotacji nadal jest bezpośrednio powiązana z liczbą wychowanków faktycznie uczęszczających do przedszkola. Zasady rozliczania i wykorzystywania dotacji Uchwała wskazuje również zasady rozliczania pobranej dotacji, np. że osoba prowadząca niesamorządowe przedszkole składa rozliczenie z pobrania i wykorzystania otrzymanej w roku ubiegłym dotacji w terminie do 15 stycznia roku następującego po roku udzielenia dotacji. Uchwała powinna określać też wzór rozliczenia. Wzór ten może np. wymagać podania kwoty dotacji otrzymanej oraz dotacji wykorzystanej i niewykorzystanej w roku rozliczeniowym. Do rozliczenia dotacji wymagane jest także podanie poszczególnych kategorii wydatków dotowanego przedszkola, a zatem wydatków na wynagrodzenia dyrektora i pracowników, wynajem pomieszczeń, wydatków na media, zakup pomocy dydaktycznych itd. Wydatki, które muszą być wskazane w rozliczeniu dotacji, wynikają z treści art. 35 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Zgodnie z ust. 1 tej regulacji dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na: • pokrycie wydatków bieżących placówki wychowania przedszkolnego obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności placówki wychowania przedszkolnego, w tym na: o wynagrodzenie osoby fizycznej zatrudnionej w placówce, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej, oraz osoby fizycznej prowadzącej placówkę, jeżeli odpowiednio pełni funkcję dyrektora placówki – w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie:  250 proc. średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego, o którym mowa w art. 30 ust. 3 pkt 4 Karty nauczyciela – w przypadku publicznych placówek,  150 proc. średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego, o którym mowa w art. 30 ust. 3 pkt 4 Karty nauczyciela – w przypadku niepublicznych placówek; o sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 10 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe; • zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmujących: o książki i inne zbiory biblioteczne, o środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizowanemu w placówkach wychowania przedszkolnego, o sprzęt rekreacyjny i sportowy dla dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, wychowanków i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o meble, o pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprzekraczającej wielkości określonej zgodnie z art. 16f ust. 3 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100 proc. ich wartości w momencie oddania do używania. Regulacja ta wskazuje więc, że dotacje mogą być przeznaczane na wydatki bieżące publicznych i niepublicznych przedszkoli. Według art. 35 ust. 2 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych przez wydatki bieżące należy rozumieć te wydatki, o których mowa w art. 236 ust. 2 Ustawy o finansach publicznych, czyli wydatki niebędące wydatkami majątkowymi. Natomiast wydatki majątkowe obejmują: • wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, • wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez inne jednostki. Z dotacji otrzymywanej od jednostki samorządu terytorialnego nie można pokryć zakupu akcji lub udziałów oraz wydatków inwestycyjnych. Regulacja art. 35 ust. 1 Ustawy o finansowaniu zadań oświatowych umożliwia także pokrywanie z dotacji wynagrodzenia osoby prowadzącej poradnię, jeżeli osoba ta jednocześnie pełni funkcję dyrektora poradni. Z dotacji można też pokrywać wynagrodzenie dyrektora niebędącego osobą prowadzącą placówkę, a przez nią zatrudnionego, w tym na umowie cywilnoprawnej. Pamiętać jednak należy, że Ustawa wprowadza obecnie ograniczenie wysokości wynagrodzenia dyrektora, które wynosi: • 250 proc. średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego, o którym mowa w art. 30 ust. 3 pkt 4 Karty nauczyciela – w przypadku publicznych przedszkoli lub przedszkoli niepublicznych pobierających zwiększoną dotację oraz • 150 proc. średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego – w przypadku pozostałych przedszkoli niepublicznych. Kontrola Uchwała w sprawie trybu udzielania i rozliczania dotacji ustala również tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania. Rada gminy określa sposób kontroli dotacji, w tym sprawdzania prawidłowości liczby wychowanków wskazanej w informacji miesięcznej (będącej podstawą obliczenia dotacji). Rada może np. wskazać w uchwale terminy przeprowadzania kontroli. Ponadto może przewidzieć, że kontrole będą przeprowadzane także doraźnie, a więc w dowolnych terminach, gdy zajdzie taka potrzeba. Uchwała powinna też wskazać, jakie dokumenty mogą kontrolować osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli oraz jakie są ich uprawnienia kontrolne.