OPUBLIKOWANO: 13 KWIETNIA 2018
Propozycje zmian w projekcie Kodeksu Pracy opracowanym przez Komisję Kodyfikacyjną
Podstawa prawna:
- Projekt Kodeksu pracy opracowany przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Pracy (przyjęty w dniu 14.03.2018 r.).
Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy 14 marca br. zakończyła prace nad Kodeksem pracy i Kodeksem zbiorowego prawa pracy. O dalszych losach projektów zdecyduje Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej. Potrzeba nowelizacji, a wręcz zmiany Kodeksu pracy jest dostrzegana od wielu lat. Obowiązujący akt prawny nie przystaje do aktualnych potrzeb wynikających ze zmian gospodarczych. W niniejszym artykule zostały przedstawione główne propozycje zmian.
W pracach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy bardzo istotnym celem było także dopasowanie polskich rozwiązań prawa pracy do standardów europejskich. Niemal piętnastoletni okres członkostwa Polski w strukturach unijnych narzuca konieczność weryfikacji polskiej regulacji w tym kontekście. Projekt Kodeksu powstał na bazie obecnie obowiązującego Kodeksu pracy. Dlatego zachowuje co do zasady jego strukturę. Z uwagi na równoległe opracowanie projektu Kodeksu zbiorowego prawa pracy projekt nie obejmuje regulacji dotyczących układów zbiorowych pracy i regulaminów, jak i innych odniesień dotyczących tworzenia tzw. zakładowego prawa pracy. Z drugiej strony projekt Kodeksu obejmuje regulacje dotyczące wypowiedzeń z przyczyn niedotyczących pracowników, obecnie będące przedmiotem odrębnej ustawy.
Proponowane jest wprowadzenie słowniczka pojęć uniwersalnych dla całego projektu Kodeksu, które w szczególności odnoszą się do nieznanych obecnie kategorii pracowników, tj. pracowników autonomicznych i ich podgrup oraz pracowników mobilnych. Potrzeba wyodrębnienia powyższych grup wynika z tego, że w projekcie Kodeksu istnieją co do nich odmienne regulacje prawne, w szczególności w zakresie czasu pracy oraz wynagrodzeń. Projekt Kodeksu proponuje bardzo silną promocję zatrudnienia pracowniczego, w kontekście powszechnego nadużywania tzw. zatrudnienia na umowach prawa cywilnego. Powyższe polega na mechanizmie domniemania zatrudnienia pracowniczego w przypadku wątpliwości co do tego, czy osoba świadczy usługi czy jest zatrudniona.
Modyfikacje w zakresie umów o pracę
Projekt Kodeksu proponuje modyfikacje dotyczące systemu umów o pracę. Komisja przyjęła założenie, że rozpowszechnienie tzw. umów-zlecenia wynika z braku odpowiednio elastycznych form zatrudnienia do prac wykonywanych przez osoby uczące się oraz brak adekwatnych do potrzeb przedsiębiorców rozwiązań w zakresie zatrudnienia krótkoterminowego. Próbą odpowiedzi na to zapotrzebowanie jest propozycja łatwo wypowiadalnych umów o pracę na czas wykonywania pracy dorywczej, na czas wykonywania pracy sezonowej oraz na czas wykonywania pracy na podstawie nieetatowej umowy o pracę. To ostatnie rozwiązanie adresowane jest do osób uczących się oraz dorabiających osób starszych. Ponadto proponuje się znaczące wydłużenie dopuszczalności zawierania umów na okres próbny do 182 dni.
Projekt Kodeksu poszukuje kompromisu w zakresie stosowania umów zawartych na czas określony. Z jednej strony proponuje się, aby umowy takie były zawierane wyłącznie wtedy, gdy istnieje obiektywnie okresowe zapotrzebowanie na pracę lub jeżeli uzasadniają to interesy pracownika. Przy czym przyczyną taką może być już sama niepewność co do zatrudnienia stałego. Powyższe ma przeciwdziałać zatrudnieniu na umowach na czas określony wyłącznie według uznania pracodawcy. Z drugiej strony proponuje się skrócenie okresów wypowiedzenia oraz ograniczenie tzw. szczególnej ochrony w przypadkach, w których wypowiedzenie dokonywane jest na skutek ustania celu zawarcia umowy na czas określony.
Proponuje się także ograniczenie czasu trwania umów zawartych na czas określony z powodu niepewności zatrudnienia do 18 miesięcy, zezwalając zarazem, aby układ zbiorowy pracy mógł wydłużać powyższy okres. Powyższe ograniczenie nie dotyczy jednak umów, które z powodów szczególnych mogą być obecnie zawierane na okresy dłuższe. W tych przypadkach nie obowiązuje bowiem ani limit czasu trwania, ani ograniczenie co do wielokrotności ich zawierania.
Zmiany w wypowiadaniu umów o pracę
Projekt Kodeksu sugeruje istotne zmiany w zakresie przepisów dotyczących wypowiadania umów o pracę. Są to m.in.:
