Alergia w żłobku
Alergia to nadwrażliwa reakcja organizmu na alergeny, czyli czynniki lub substancje występujące w środowisku (m.in. bakterie, wirusy, pokarmy, środki chemiczne, leki). Jako choroba cywilizacyjna XXI wieku dotyczy również najmłodszych. Jakie rodzaje alergii najczęściej występują w żłobku i w jaki sposób można im przeciwdziałać?
Atopowe zapalenie skóry
W ostatnich latach odnotowuje się ogromny wzrost zachorowań dzieci na atopowe zapalenie skóry (AZS). Przyczynia się do tego wiele różnorodnych czynników, do których należą m.in. dokładniejsza diagnostyka medyczna, ale również wzrost liczby nowych alergenów i narażenie na kontakt z nimi, podwyższenie wieku rozrodczego kobiet, stres. Warto wspomnieć o tym, że mniejsze rodziny oraz bardziej higieniczny tryb życia także mają znaczący wpływ na wzrost liczby zachorowań na atopowe zapalenie skóry. Skutkują one bowiem mniejszą prowokacją układu immunologicznego dziecka, a to powoduje słabsze przystosowanie układu odpornościowego do prawidłowej pracy.
Układ odpornościowy i zaburzenia jego działania mają kluczowe znaczenie w rozwoju atopowego zapalenia skóry, podobnie jak i innych chorób alergicznych. Bardzo ważną rolę odgrywają też czynniki genetyczne – jeśli gdy rodzice dziecka chorują na katar sienny, astmę oskrzelową czy na inne schorzenia alergiczne, istnieje większe ryzyko zachorowania dziecka na atopowe zapalenie skóry.
- Objawy
Przebieg AZS jest nawrotowy i przewlekły. Pierwsze objawy mogą wystąpić już w okresie niemowlęcym, zwykle między trzecim a szóstym miesiącem życia. Warto dodać, że u około 50 proc. dzieci choroba ustępuje do trzeciego roku życia. W tym czasie zmiany o typie rumieni, a następnie swędzących grudek i pęcherzyków zajmują głównie policzki, czoło, owłosioną skórę głowy. Dalej zmiany skórne przekształcają się w strupy i nadżerki, często z wtórnym nadkażeniem. W ciężkich przypadkach zmiany mogą obejmować całą twarz, tułów, kończyny, natomiast rzadko przybierają postać pieluszkowego zapalenia skóry.
W okresie raczkowania dziecka kolana będą szczególnie narażone na pojawienie się wykwitów. U małych dzieci choroba może stanowić kontynuację procesu z okresu niemowlęcego lub wystąpić po raz pierwszy w życiu. W tym czasie mniej jest zmian wysiękowych, pojawia się jednak znaczna suchość skóry, lichenifikacja (zgrubienie i ściemnienie naskórka, pogłębienie bruzdowania), a ogniska chorobowe zaczynają obejmować głównie powierzchnie zgięciowe – dół łokciowy, dół podkolanowy lub powierzchnie grzbietowe rąk i stóp. Bardzo częstą lokalizacją są okolice nadgarstków. Inne lokalizacje obejmują czoło, policzki i kark. Wykwity są zazwyczaj rozmieszczone symetrycznie. Dzieci chorujące na AZS nierzadko bywają rozdrażnione, marudne, mogą mieć również duże problemy z zasypianiem.
- Leczenie
Podstawową zasadą leczenia skóry atopowej jest jej codzienna, intensywna pielęgnacja. Najważniejsze zadanie w tym względzie spoczywa na rodzicach dziecka, zaś pracownicy żłobka mogą służyć im swoją wiedzą i doświadczeniem. Prawidłowo przeprowadzana pielęgnacja odbudowuje i utrzymuje barierę ochronną naskórka, dzięki czemu przenikanie alergenów oraz drobnoustrojów w głąb skóry staje się utrudnione, co pozwala na zmniejszenie prawdopodobieństwa występowania nawrotów stanów zapalnych. Obecnie dostępnych jest wiele produktów pielęgnacyjnych do skóry atopowej. Kremy o lżejszej konsystencji polecane są do stosowania na okolice twarzy, bardziej tłuste maści zaleca się natomiast na pozostałe części ciała. W wypadku występowania zmian skórnych w okolicach fałdów skórnych poleca się stosowanie past, które aplikuje się głównie na noc.
Bardzo ważnym elementem pielęgnacji jest prawidłowa kąpiel dziecka. Tradycyjne mydła powinny być nakładane jedynie na okolice zabrudzone, natomiast kąpiel należy przeprowadzać głównie z zastosowaniem odpowiednich olejków, służących do pielęgnacji skóry atopowej. W aptekach dostępne są również żele, zawierające olejki pielęgnacyjne. Bardzo istotne jest także intensywne nawilżenie skóry po kąpieli. Zaleca się stosowanie szerokiej gamy produktów z rodzaju emolientów, dostępnych w aptekach. Podobne preparaty powinny być stosowane również w okresie remisji choroby, do codziennej pielęgnacji. Jest to konieczne ze względu na to, że skóra atopowa ma skłonność do wysuszania. Emolienty zawierające w swoim składzie przede wszystkim mocznik powinny być stosowane codziennie, co najmniej dwa razy na dzień.
- Zaostrzenie objawów
Istnieje wiele alergenów, które mogą powodować zaostrzenie przebiegu atopowego zapalenia skóry. Pracownicy żłobka czy klubów malucha powinni z dużą starannością chronić dzieci przed narażeniem na poszczególne typy substancji uczulających. Do takich czynników należą roztocza kurzu domowego, pleśń, grzyby, także pyłki traw, zbóż i wiele innych. Całkowite wyeliminowanie kontaktu z wymienionymi alergenami jest niemożliwe, ale pewne środki zapobiegawcze na pewno zmniejszają ryzyko alergizacji. Warto dodać, że taka profilaktyka wskazana jest również u dzieci zdrowych, ponieważ narażenie dziecka na przewlekły kontakt z alergenami może spowodować pojawienie się alergii w wieku późniejszym, u dzieci mających predyspozycje do takich reakcji.
