OPUBLIKOWANO: 21 MARCA 2018
Dzieci wielojęzyczne i odmienne kulturowo w poradni
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. 2017 poz. 1743).
Celem wydawania przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne opinii i orzeczeń jest wskazanie warunków kształcenia wspierających uczniów, których rozwój psychofizyczny jest z różnych względów zaburzony. Diagnoza dzieci należących do mniejszości narodowych, etnicznych, społeczności posługujących się językiem regionalnym oraz nieznających języka polskiego lub znających go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki wymaga większej rozwagi podczas doboru metod diagnostycznych. Indywidualny sposób podejścia do tej grupy uczniów podczas prowadzonych badań nakazuje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych.
Grupy uczniów
Wzmożona migracja w XXI wieku spowodowała, że w polskich szkołach obserwujemy coraz więcej dzieci i młodzieży, które z różnych przyczyn kulturowo-społecznych mają problem z porozumiewaniem się. Nowe przepisy w szczególny sposób nakazują zwrócenie uwagi podczas diagnozy na dzieci:
- obcokrajowców pracujących w Polsce,
- uchodźców,
- mniejszości narodowych, których przedstawiciele w sposób istotny odróżniają się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją i dążą do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji – należą do niej głównie dzieci romskie, łemkowskie, karaimskie oraz tatarskie,
- z małżeństw mieszanych (rodzice są różnej narodowości),
- reemigrantów.
Postawa wobec uczniów
Trafność diagnozy zależy w równej mierze od wiedzy, umiejętności, wrażliwości oraz bezstronnej oceny zebranego podczas badania materiału. Dzieci obce kulturowo osadzone są w innych tradycji i języku. Brak znajomości meandrów kultury, w jakiej przebywają, utrudnia nawiązanie z nimi kontaktu, co wpływa negatywnie na wynik badania. Dlatego oprócz koniecznej wiedzy z zakresu psychometrii i technik diagnozowania (stosowania ich w praktyce), umiejętności oceny różnorodnych ról i relacji psycholog-klient oraz umiejętności, które dotyczą gromadzenia, analizowania oraz interpretowania danych, niezbędne są również kompetencje międzykulturowe. Składają się na nie wiedza, umiejętności i postawy niezbędne do diagnozy osób o różnym pochodzeniu etnicznym oraz kulturowym w kontekście pozostałych aspektów tożsamości, takich jak: płeć, wiek, niepełnosprawność, wyznanie oraz status społeczno-ekonomiczny. Rzetelna diagnoza wymaga również, by osoba prowadząca badanie była pozbawiona uprzedzeń i stereotypów związanych z kulturą badanego dziecka, ponieważ nieświadomie mogą one rzutować na jej stosunek do ucznia. Awersja do języka, statusu społecznego czy koloru skóry może w znaczny sposób wpływać na język pozawerbalny specjalisty. Ton głosu, postawa ciała i mimika mogą utrudniać nawiązanie kontaktu, a przez to wpłynąć na relację, która ma decydujący wpływ na wynik badań. Często sztywność w interakcji pomiędzy badającym a badanym wynika z obawy przed złamaniem swoistych dla danej kultury zasad utrwalonych przez tradycję. Między innymi dlatego nowe Rozporządzenie nakazuje, aby podczas badania dzieci narodowości romskiej mogły korzystać z pomocy asystenta, który wspiera nawiązanie dialogu i tworzy pozytywny klimat spotkania.
