STAN PRAWNY NA 25 LUTEGO 2020 Arkusz organizacji pracy przedszkola Opracowała: Elżbieta Bukowiecka-Górny, dyrektor przedszkola, ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli, autorka przedszkolnych programów edukacyjnych, były kurator w sądzie rodzinnym i nieletnich, członek komisji dyscyplinarnej dla nauczycieli. Zaktualizowała: Małgorzata Celuch, wicedyrektorka w zespole szkół, nauczycielka matematyki i informatyki z 21-letnim stażem pracy, egzaminatorka, współorganizatorka międzyszkolnych zawodów matematycznych Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. 2017 poz. 649 ze zm.), • Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2232), • Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1481 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych (Dz.U. z 1992 r. Nr 36 poz. 155 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U z 2017 r. poz. 356 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz. U. z 2017 r. poz. 1616), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r. poz. 1591 ze zm.). Arkusz organizacji pracy przedszkola stanowi plan pracy na nowy rok szkolny i jest podstawowym dokumentem definiującym strukturę organizacyjną przedszkola w danym roku szkolnym. To przedstawiona graficznie szczegółowa organizacja nauczania, wychowania i opieki, wyrażona za pomocą liczb. Arkusz organizacyjny na nowy rok szkolny sporządza dyrektor przedszkola, a podstawę prawną opracowania stanowią zapisy Ustawy Prawo oświatowe (art. 110). Szczegółowe zasady opracowania arkuszy określono w Rozporządzeniu w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli. Terminy związane z opracowaniem i złożeniem arkusza Sporządzony przez dyrektora arkusz organizacji przedszkola wymaga opinii zakładowych organizacji związkowych (art. 110 ust. 2), będących jednostkami organizacyjnymi organizacji związkowych reprezentatywnych w rozumieniu Ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego albo jednostkami organizacyjnymi organizacji związkowych zrzeszających nauczycieli wchodzących w ich skład. Arkusz organizacji przedszkola na dany rok szkolny wymaga opinii rady pedagogicznej (zgodnie z art. 70 ust. 2 pkt 1 Ustawy Prawo oświatowe). Rada pedagogiczna opiniuje w szczególności organizację pracy przedszkola, w tym tygodniowy rozkład zajęć edukacyjnych. Po uzyskaniu opinii w sprawie arkusza, dyrektor przekazuje dokument do organu prowadzącego celem zatwierdzenia do realizacji (art. 110 ust. 3). Organ prowadzący zatwierdza arkusz po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Terminy złożenia arkusza przez dyrektora przedszkola do zakładowych organizacji związkowych, organu prowadzącego oraz terminy zatwierdzania arkuszy określa Rozporządzenie w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli. Podsumowując: • dyrektor przedszkola przekazuje arkusz organizacji przedszkola zaopiniowany przez zakładowe organizacje związkowe w terminie do dnia 21 kwietnia danego roku organowi prowadzącemu przedszkole, • zakładowe organizacje związkowe wydają opinie na temat arkusza w terminie 10 dni roboczych od daty jego otrzymania, lecz nie później niż do 19 kwietnia danego roku, • organ prowadzący przedkłada arkusz organizacyjny danego przedszkola w celu zaopiniowania do organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a organ ten wyraża opinię na temat arkusza organizacyjnego na dany rok szkolny w terminie 10 dni roboczych od dnia jego otrzymania, nie później niż do dnia 20 maja, • organ prowadzący zatwierdza arkusz organizacyjny na dany rok szkolny w terminie do dnia 29 maja, po uzyskaniu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Arkusz organizacji pracy przedszkola – najważniejsze terminy Zadanie Wykonawca Termin Przekazanie arkusza organizacji przedszkola do zaopiniowania zakładowym organizacjom związkowym Dyrektor przedszkola W terminie 10 dni roboczych poprzedzających datę 19 kwietnia Zaopiniowanie arkusza organizacji przedszkola przez zakładowe organizacje związkowe Przedstawiciel zakładowych organizacji związkowych 10 dni od dnia otrzymania arkusza, nie później niż do 19 kwietnia Przekazanie arkusza organizacji przedszkola, zaopiniowanego przez zakładowe organizacje związkowe, organowi prowadzącemu przedszkole Dyrektor przedszkola Do 21 kwietnia Przekazanie arkusza organizacji przedszkola do zaopiniowania organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny nad przedszkolem Przedstawiciel organu prowadzącego przedszkole W terminie 10 dni roboczych poprzedzających datę 20 maja Zaopiniowanie arkusza organizacji przedszkola przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny Przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad przedszkolem Nie później niż do 20 maja Zatwierdzenie arkusza organizacji przedszkola przez organ prowadzący, po uzyskaniu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad przedszkolem Przedstawiciel organu prowadzącego przedszkole Do 29 maja Każdorazowa zmiana w organizacji pracy przedszkola wymaga sporządzenia aneksu do arkusza. W przypadku wprowadzenia zmian do zatwierdzonego arkusza organizacji przedszkola do 30 września (art. 110 ust. 5 Ustawy Prawo oświatowe) należy ponownie uzyskać opinię związków zawodowych i opinię kuratora oświaty w terminie 4 dni roboczych od daty otrzymania zmian. Organ prowadzący przedszkole zatwierdza aneks nie później niż w terminie 7 dni roboczych od daty ich otrzymania. W przypadku wprowadzania zmian do arkusza po 30 września organ prowadzący zatwierdza zmiany w terminie 7 dni roboczych od daty otrzymania aneksu. Zawartość arkusza Opracowanie arkusza to bardzo ważna czynność dyrektora, która dotyczy organizacji pracy przedszkola w nowym roku szkolnym. Polega na ogólnym rozplanowaniu liczby i rozkładu godzin zajęć dla poszczególnych oddziałów oraz ich podziale pomiędzy nauczycieli przedszkola. Arkusz organizacyjny na kolejny rok szkolny przedstawia organizację pracy oddziałów przedszkola (a w nich organizację zajęć edukacyjnych nauczycieli) w oparciu o ramowy rozkład dnia (§ 12 ust. 4 Rozporządzenia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli), który ustalany jest przez dyrektora przedszkola na wniosek rady pedagogicznej, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny nauczania, wychowania i opieki, potrzeb, zainteresowań i uzdolnień dzieci, rodzaju niepełnosprawności dzieci oraz oczekiwań rodziców. Na podstawie zatwierdzonego arkusza organizacji przedszkola dyrektor przedszkola ustala tygodniowy rozkład zajęć określający organizację zajęć edukacyjnych nauczycieli przedszkola i specjalistów (art. 110 ust. 3 Ustawy Prawo oświatowe). Niezależnie od tego, ile oddziałów znajduje się w danym przedszkolu, zawartość arkusza musi być zgodna z przepisami Ustawy Prawo oświatowe, Ustawy Karta nauczyciela, oraz przepisami wykonawczymi do tych ustaw, czyli przepisami rozporządzeń, np. Rozporządzenia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli, oraz wytycznymi organu prowadzącego. Rozporządzenie w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli określa zakres danych, jakie powinny znaleźć się w arkuszu, wyznacza również limit dzieci w oddziale przedszkolnym (ich liczba nie może być większa niż 25), liczbę dzieci w oddziale przedszkola integracyjnego i oddziale integracyjnym w przedszkolu ogólnodostępnym (nie więcej niż 20). W oddziale tym nie może być więcej niż 5 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych jednocześnie. Rozporządzenie określa również górną granicę liczby dzieci w oddziale przedszkola specjalnego i oddziale specjalnym przedszkola ogólnodostępnego, nie wskazując jednocześnie minimalnej liczby dzieci w tych przypadkach. Zapisy te obligują dyrektorów do przestrzegania prawa podczas planowania pracy przedszkola na kolejny rok szkolny. W sporządzanym arkuszu organizacyjnym, zgodnie z wytycznymi określonymi w § 17 ust. 1 Rozporządzeniu w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli, należy przedstawić: • liczbę nauczycieli ogółem, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze, • imię, nazwisko, stopień awansu zawodowego i kwalifikacje poszczególnych nauczycieli oraz liczbę godzin prowadzonych przez nich zajęć, • liczbę nauczycieli, o których mowa w art. 9d ust. 8 Ustawy Karta nauczyciela w podziale na stopnie awansu zawodowego, • liczbę pracowników administracji i obsługi, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze, oraz etatów przeliczeniowych, • liczbę pracowników ogółem, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze oraz informacje, które zawiera § 17 ust. 1a tego samego Rozporządzenia, a w szczególności: • liczbę oddziałów, • liczbę dzieci w poszczególnych oddziałach, • tygodniowy wymiar zajęć z religii, zajęć z języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, jeżeli takie zajęcia są w przedszkolu prowadzone, • czas pracy przedszkola oraz poszczególnych oddziałów, • ogólną liczbę godzin pracy finansowanych ze środków przydzielonych przez organ prowadzący przedszkole, w tym liczbę godzin: o zajęć edukacyjnych i opiekuńczych, o zajęć rewalidacyjnych, o zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, o innych zajęć wspomagających proces kształcenia, realizowanych w szczególności przez pedagoga, psychologa, logopedę i innych nauczycieli. Arkusz organizacji oddziałów przedszkolnych funkcjonujących w szkole podstawowej zawiera w szczególności informacje określone w § 17 ust. 3 i 3a Rozporządzenia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli. Przepisy prawa nie określają, w jakiej formie należy sporządzić arkusz organizacyjny. Sporządzanie arkusza Dyrektor przedszkola, sporządzając arkusz, zobowiązany jest uwzględnić w nim (oprócz ww. danych zgodnych z zapisami Rozporządzenia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli) wytyczne organu prowadzącego. Wytyczne te dotyczyć mogą sposobu sporządzania arkusza organizacji i określać załączniki. Odpowiednio sporządzony arkusz umożliwi organowi weryfikację zawartych w nim danych dotyczących np. działalności finansowej i administracyjnej przedszkola, które jednocześnie uwarunkują jego akceptację. Sprawowany przez organ prowadzący nadzór nad działalnością przedszkola uprawnia odpowiednio prezydenta, wójta czy burmistrza do określania zasad sporządzania arkuszy organizacyjnych dla podległych szkół i przedszkoli i wydania w tej sprawie stosownego zarządzenia. Organ prowadzący może określić m.in. zasady, np. w zakresie polityki kadrowej (zatrudniania nauczycieli na część etatu, zatrudniania emerytów, limity stanowisk obsługi i administracji itp.). Może ustalić również wzór arkusza (który nie został określony w obowiązujących przepisach) i wymagania co do jego wersji (papierowa lub elektroniczna). Załącznikami do arkusza mogą być np.: • aktualny wykaz orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wraz z datą wydania orzeczenia (bez danych osobowych), • wykaz wniosków o zorganizowanie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, • wykaz kadry pedagogicznej, która ma dodatkowe kwalifikacje, lub wykaz kadry pedagogicznej przebywającej na urlopie dla poratowania zdrowia wraz z terminem pobytu na nim, • wykaz kadry niepedagogicznej zawierający: imię i nazwisko, stanowisko, wymiar zatrudnienia, miejsce zatrudnienia i wykaz wakatów niepedagogicznych, zawierający te same dane, • przydział czynności nauczycieli, zawierający imię i nazwisko nauczyciela, liczbę godzin, informacje o zaszeregowaniu według tabeli (grupy) wynagrodzeń, liczbę przydzielonych godzin, w tym liczbę w ramach obowiązkowego wymiaru zajęć lub niepełnego wymiaru, • plan działania nauczycieli i specjalistów udzielających pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom w formie zajęć rozwijających uzdolnienia, zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, zawierający imię i nazwisko dziecka , imię i nazwisko osoby udzielającej pomocy, tygodniowy wymiar godzin, formę pomocy, okres udzielania pomocy. Opracowanie dokumentu jest dość czasochłonne. Wymaga nie tylko zgromadzenia określonej bazy danych, ale również skrupulatnych wyliczeń w zakresie potrzeb organizowania edukacji przedszkolnej w przeliczeniu na godziny pracy zarówno poszczególnych nauczycieli, jak i każdego oddziału. Do opracowania arkusza organizacyjnego niezbędne będą dyrektorowi informacje związane z wynikami rekrutacji dzieci. Na ich podstawie można ustalić potrzeby w zakresie zatrudnienia nauczycieli i pracowników niepedagogicznych, odpowiednio zaplanować liczbę grup, liczbę dzieci w grupach z podziałem na wiek, liczbę grup dzieci sześcioletnich, liczbę dzieci z orzeczeniami i opiniami poradni psychologiczno-pedagogicznej, dla których niezbędne będą odpowiednio zaplanowane zajęcia ze specjalistami. Przygotowując arkusz organizacji przedszkola, należy pamiętać o konieczności uwzględnienia w nim zapisów podstawy programowej wychowania przedszkolnego (np. w odniesieniu do ramowego planu dnia) oraz zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej określonych w przepisach Rozporządzenia w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Zebrane dane umożliwiają poprawne zaplanowanie pracy oddziałów w nowym roku szkolnym, organizację zajęć specjalistów w ramach udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej czy nauczania indywidualnego. Prawidłowo zaplanowana liczba oddziałów i nauczycielskich etatów, biorąc pod uwagę wiek dzieci w poszczególnych grupach, pozwoli w efekcie właściwie zaplanować tygodniową organizację pracy nauczycieli w poszczególnych grupach. Do opracowania arkusza organizacyjnego niezbędne będą również informacje na temat ustalonej z organem prowadzącym przerwy wakacyjnej. Ponieważ przedszkole jest jednostką nieferyjną, czyli funkcjonuje przez cały rok szkolny (z wyjątkiem przerw w pracy ustalonych przez organ prowadzący na wniosek dyrektora – § 12 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli), dlatego należy odpowiednio wcześnie uzgodnić z organem prowadzącym termin takiej przerwy i informację tę uwzględnić w arkuszu. Ważnym elementem stanowiącym podstawę do opracowania arkusza organizacji są stanowiska i funkcje poszczególnych nauczycieli oraz pracowników obsługi. Sporządzenie arkusza organizacyjnego wymaga zgromadzenia wielu istotnych danych personalnych, które dotyczą np. kwalifikacji posiadanych przez pracowników, w tym pracowników niepedagogicznych, ich staży pracy, posiadanych stopni awansu zawodowego, oraz pozyskania informacji np. na temat zamiaru nauczycieli w zakresie przystąpienia do postępowań kwalifikacyjnych (egzaminacyjnych). Inne elementy arkusza Arkusz organizacji pracy przedszkola określa ogólne ramy działania przedszkola w danym roku szkolnym i przykładowo oprócz danych określonych w Rozporządzeniu w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli może zawierać następujące dane: • podstawowe informacje o przedszkolu (nazwę, dane adresowe, telefon i adres e-mail, rok planowania, numer NIP, numer REGON, liczbę miejsc w przedszkolu, określenie godzin czasu realizacji podstawy programowej, planowany termin przerwy wakacyjnej), • nazwy oddziałów przedszkolnych, typ oddziałów, np. oddział ogólnodostępny, integracyjny (wraz z liczbą dzieci niepełnosprawnych), specjalny, • podział dzieci w danym oddziale ze względu na wiek i płeć (np. liczbę dzieci trzyletnich, liczbę dziewcząt i chłopców w danym oddziale, liczbę dzieci odroczonych od obowiązku przedszkolnego), • wykaz nauczycieli przyporządkowanych do każdego oddziału, którym określono czas pracy w kolejnych dniach tygodnia, liczbę godzin pracy w rozliczeniu tygodniowym, a także zaplanowane godziny ponadwymiarowe (jeśli są przewidywane); szczegółowe określenie godzin pracy pozwala ustalić wysokość wymiaru etatu danego nauczyciela, • liczbę etatów (w przeliczeniu na pełne) i liczbę pracowników niepedagogicznych, z wyszczególnieniem podziału na pracowników administracyjnych oraz pomocniczych i obsługi, wskazanie tych, którzy nabędą uprawnienia emerytalne; warto pamiętać, że w arkuszu należy wykazać wyłącznie nauczycieli i pracowników niepedagogicznych aktualnie zatrudnionych, • wykaz nauczycieli według poziomu wykształcenia i stopnia awansu zawodowego planowanych do przeszeregowania w związku z ubieganiem się o wyższy stopień awansu zawodowego; korzystających z urlopów zdrowotnych (pod warunkiem przyznania urlopu przed datą złożenia arkusza), wychowawczych, bezpłatnych, uzupełniających etaty w szkole i w innej placówce, oddelegowanych do pracy w związkach zawodowych, przechodzących na emeryturę, przechodzących w stan nieczynny. W przypadku potrzeby zorganizowania indywidualnego, obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego warto przydzielić zadania nauczycielom i/lub specjalistom, którzy będą realizowali takie zajęcia, podając liczbę godzin pracy z dzieckiem odbywającym to przygotowanie. Forma złożenia projektu arkusza do organu prowadzącego Arkusz organizacji pracy przedszkola, a także aneksy do arkusza należy przedłożyć organowi prowadzącemu do zatwierdzenia w wersji, jaką określił organ prowadzący (np. papierowej, przeważnie w trzech egzemplarzach lub w wersji elektronicznej wraz z załącznikami). Przed przekazaniem arkusza na każdej stronie należy umieścić pieczątkę przedszkola, a w wyznaczonych miejscach pieczątkę imienną dyrektora. Trzeba również pamiętać o wpisaniu daty i rejestracji dokumentu zgodnie z instrukcją kancelaryjną, a także zadbać o potwierdzenie złożenia dokumentu w urzędzie. Planowanie nauki religii Religię organizuje się dla dzieci, których rodzice wyrazili takie życzenie w formie pisemnego oświadczenia (życzenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, jednak może zostać zmienione). Naukę religii w przedszkolach organizuje się w porozumieniu z właściwym kościołem lub związkiem wyznaniowym. Przedszkole ma obowiązek organizowania zajęć z religii dla grupy nie mniejszej niż siedmioro wychowanków grupy przedszkolnej. Dla mniejszej liczby dzieci w oddziale, zajęcia z religii powinny być realizowane w grupie międzyoddziałowej. Nauka realizowana jest w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych, właściwych dla danego poziomu nauczania. Praca wychowawczo-dydaktyczna i opiekuńcza prowadzona jest na podstawie realizowanego przez nauczyciela religii programu wychowania przedszkolnego. Godzina zajęć w przedszkolu trwa 60 minut, zatem czas trwania nauki religii powinien być dostosowany do możliwości rozwojowych dzieci i wynosić: • dla dzieci trzy- i czteroletnich ok. 15 minut, • dla dzieci pięcio- i sześcioletnich ok. 30 minut. Wymiar zajęć z religii może być zmniejszony jedynie za zgodą biskupa diecezjalnego Kościoła katolickiego albo władz zwierzchnich pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych (§ 8. ust. 1. Rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych). Możliwość dokonywania zmian w arkuszu Arkusz organizacji pracy przedszkola obowiązujący w danym roku szkolnym dyrektor przygotowuje do 21 kwietnia poprzedniego roku szkolnego. Od tego czasu do września z reguły występują różne zmiany organizacyjne, w wyniku których konieczne jest opracowanie aneksu do arkusza. Zwykłe życiowe sytuacje i okoliczności mogą spowodować, że planowana w danym oddziale praca określonego nauczyciela może stać się niemożliwa z powodu np. jego długotrwałej choroby. Zachodzi wówczas konieczność dokonania zmian. Dostarczenie przez rodziców orzeczenia o potrzebie zorganizowania określonych zajęć specjalistycznych wychowankom w trakcie roku szkolnego również może być powodem do wprowadzenia zmian do arkusza, czyli do sporządzenia aneksu. Aneksy do arkusza sporządzane są zgodnie z zasadami określonymi w Rozporządzeniu w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli oraz wytycznymi organu prowadzącego z zastosowaniem określonych terminów, o czym mowa powyżej. Aneks do arkusza organizacyjnego może dotyczyć m.in. zmian w zakresie: • liczby godzin obowiązkowych i ponadwymiarowych u poszczególnych nauczycieli, • liczby oddziałów, • liczby etatów pedagogicznych i niepedagogicznych, • nauczania indywidualnego, • zmian kadrowych, • liczby dzieci w oddziale.