OPUBLIKOWANO: 27 LUTEGO 2018
Społeczne organy szkoły, cz. 1
Podstawa prawna:
- rozdział 4 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.),
- rozdział 4 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2198).
Od 1 września 2017 r. weszły w życie zapisy Ustawy Prawo oświatowe dotyczące rady rodziców, rady szkoły i samorządu uczniowskiego. Analizując dotychczasowe oraz obecne przepisy można dopatrzeć się kilku zmian, szczególnie w kontekście rady rodziców i samorządu uczniowskiego. Sprawdźmy, co się zmieniło w tych regulacjach.
Społeczne organy szkoły, czyli jakie?
Artykuł 83 ust. 1 i art.. 85 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe stanowi, że w szkole „działają rady rodziców” i „działa samorząd uczniowski”, a art. 80 ust. 1 ww. ustaw, że w szkołach „mogą działać rady szkół”. Z zacytowanych przepisów ustawy wynika, że rada szkoły nie musi być powołana. Natomiast zapis o samorządzie uczniowskim, zwierając wydźwięk obligatoryjności jest praktycznie identyczny z zapisem o radzie pedagogicznej, która przecież nie jest organem społecznym jak samorząd uczniowski. Praktyka szkolna oraz interpretacje zapisu ustawowego o samorządzie uczniowskim upowszechniły obowiązkowe jego organizowanie i działanie w każdej szkole, nawet mimo wyraźnego braku chęci czy przygotowania społeczności uczniowskiej do podejmowania inicjatywy tworzenia samorządu szkolnego.
Rady rodziców reprezentują wyłącznie rodziców wychowanków, a więc są organami w pełni „społecznymi", czego nie można powiedzieć o radach szkół. Rada szkoły ma jedynie częściowo charakter „społeczny". Nie wykazuje bowiem żadnych istotnych cech samodzielnego i niezależnego od szkoły zrzeszenia. Niemniej jednak została zaliczona w przepisach do społecznych organów szkoły. W związku z powyższym warto przytoczyć tezę uchwały RIO we Wrocławiu: "Samorząd uczniowski oraz rada szkoły nie mogą ubiegać się o uzyskanie dotacji w trybie art. 118 ustawy (z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych), ze względu na fakt organizacyjnego powiązania z samorządową jednostką organizacyjną, do której bezwzględnie należy zaliczyć szkoły, dla których organem prowadzącym jest j.s.t. odpowiedniego szczebla" (uchwała z dnia 2 sierpnia 2001 r., 106/01, OwSS 2001/4/131).
Działanie rady szkoły, rady rodziców oraz samorządu uczniowskiego dotychczas było regulowane przepisami zgrupowanymi w rozdziale 4 ustawy o systemie oświaty zatytułowanym „Społeczne organy w systemie oświaty”. Od 1 września 2017 r. obowiązuje Ustawa Prawo oświatowe i obecnie również w jej rozdziale 4, o takim samym tytule, zawarto regulacje dotyczące organów społecznych. Zmianie uległa oczywiście numeracja przepisów, na które będziemy się teraz powoływać, tworząc np. statuty i regulaminy. Ważniejszą kwestią są jednak ewentualne zmiany dotyczące chociażby kompetencji poszczególnych organów.
Reprezentowanie zbiorowego interesu rodziców w radzie rodziców
W szkołach – podobnie jak w przedszkolach i na takich samych zasadach – działa rada rodziców. Nowa Ustawa Prawo oświatowe w większości powiela dotychczasowe regulacje w tym zakresie. Nie obyło się jednak bez kilku modyfikacji. Rada rodziców to zespół ludzi, wybranych w demokratycznych wyborach. Rada rodziców nie jest władzą dla rodziców - jest przedstawicielstwem: społecznym ciałem kolegialnym, reprezentującym zbiorowy interes rodziców (art. 83 Ustawy Prawo oświatowe). I jako takie może w miarę potrzeb podejmować się negocjacji, inicjować zmiany, doradzać i pomagać. Aktywność rady służy rodzicom i przyczynia się do podniesienia jakości kształcenia i nauczania w szkole. Przedstawicielstwo rodziców nie służy realizacji indywidualnych praw rodziców, lecz realizuje prawa zbiorowe. Rodzice występują w interesie ogółu, a więc niejako pomocniczo współdziałając z władzami szkolnymi. Rada nie może też reprezentować interesów poszczególnych rodziców wobec osób i organów zewnętrznych, włącznie z organem prowadzącym. Rada rodziców jest organem autonomicznym. Dyrektor oraz rada pedagogiczna nie mogą wpływać na skład rady, jej strukturę czy tryb pracy.
Co wniosła reforma oświaty do rad rodziców?
