OPUBLIKOWANO: 19 LUTEGO 2018

Sala Doświadczania Świata w terapii dziecka autystycznego

Opracowała: Ilona Michałowska-Olechnowicz, terapeuta zajęciowy m.in. w domu pomocy społecznej, certyfikowany terapeuta metody Snoezelen I stopnia, pedagog, prowadzi autorskie zajęcia terapeutyczne dla dzieci z rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym

Osoby autystyczne muszą borykać się z „zawikłaniem” własnego umysłu i jednocześnie zmagać się z niezrozumiałym dla nich światem zewnętrznym. W Sali Doświadczania Świata dzieci z autyzmem, mając możliwość kontrolowania środowiska, w którym przebywają, czując się pewnie w „magicznej” przestrzeni modyfikowanej według swoich upodobań, otwierają się na własne doznania, otoczenie i innych uczestników zajęć.

Autyzm

Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwoju dziecka, które najczęściej ujawnia się w pierwszych trzech latach życia, jest rezultatem zaburzenia neurologicznego, które oddziałuje na funkcję pracy mózgu. Oznacza to, że u dotkniętych autyzmem dzieci obserwuje się objawy nieprawidłowego funkcjonowania we wszystkich obszarach rozwoju.

U dzieci autystycznych obserwuje się upośledzenie:

• w zakresie interakcji społecznych (upośledzenie komunikacji niewerbalnej obejmującej m.in. kontakt wzrokowy, gestykulację, pozycję ciała; niepowodzenia w nawiązywaniu przyjaźni odpowiednich dla wieku; brak zainteresowania dzieleniem się przyjemnościami z innymi),
• w zakresie komunikacji i wyobraźni (opóźnienie rozwoju mowy lub brak zdolności językowych, nieumiejętność podtrzymywania rozmowy, nagminne używanie tych samych słów czy zwrotów, nieumiejętność mówienia o uczuciach lub myślach, nieumiejętność brania udziału w zabawach symbolicznych, wymagających wykorzystania wyobraźni czy udawania),
• we wzorcach powtarzających się zachowań, zainteresowań i czynności (stereotypowe ruchy, np. kiwanie się, kołysanie, klepanie, chodzenie w kółko, pstrykanie palcami; fascynacja poszczególnymi przedmiotami, intensywne zaangażowanie w jedno zainteresowanie, sztywne trzymanie się określonych rytuałów, przyzwyczajeń),
• w procesach myślenia i rozumowania (nieprzyjmowanie do wiadomości faktu, że inni ludzie mogą mieć inne plany czy inne zdanie na dany temat, u niektórych jednostek występuje ograniczenie zakresu postrzegania – nadselektywność bodźców),
• w zakresie funkcjonowania jednego lub kilku zmysłów – zaburzenia sensoryczne (dotyczą zmysłu słuchu, wzroku, dotyku, smaku, węchu, czucia proprioceptywnego, czucie może być nadmiernie obniżone lub podwyższone, odczuwanie dyskomfortu w zetknięciu z pewnymi dźwiękami, niektóre osoby są dotykowo defensywne, unikają kontaktu fizycznego, a inne wykazują niską wrażliwość na dotyk czy ból),
• w zakresie zachowania (m.in.: kłopoty ze snem i jedzeniem, napady złości i agresji, zachowania destrukcyjne, nadaktywność, ucieczki, krzyczenie w miejscach publicznych, reakcje lękowe i paniczne, samookaleczenia).

Metody dyrektywne i niedyrektywne

Rozpoczęcie terapii we wczesnym okresie życia dziecka stanowi podstawę późniejszych efektów i wpływa na jakość dorosłego życia.

Pomimo wielu lat badań nad autyzmem nie udało się wyodrębnić jednej skutecznej metody i formy terapii. Metody terapeutyczne można podzielić na dyrektywne (podczas terapii terapeuta tak kieruje podopiecznym, żeby wywołać w nim wcześniej zaplanowane zmiany) i niedyrektywne (terapeuta podczas zajęć powstrzymuje się od wpływania na poczynania podopiecznego, nie daje mu rad i wskazówek).

Do najczęściej stosowanych metod dyrektywnych wspomagających rozwój dziecka autystycznego należą:

• program TEACCH – polega na skoncentrowaniu się na konkretnej osobie z autyzmem i opracowaniu dla niej programu uwzględniającego jej umiejętności, potrzeby i zainteresowania,
• Metoda Stymulowanych Seryjnych Powtórzeń autorstwa Z. Szota – głównym celem stymulacji jest zwiększenie liczby bodźców dopływających do kory mózgowej, w której odbywa się przetwarzanie informacji, uzewnętrzniające się w opanowaniu umiejętności ruchowych i zmianach osobowościowych,
• terapia holding – metoda wymuszonego kontaktu.

Do najczęściej stosowanych metod niedyrektywnych wspomagających rozwój podopiecznego można zaliczyć:

• terapię zabawą – oparta na koncepcji Virginii Axline, oddziaływanie terapeutyczne opiera się na założeniu, że zabawa jest naturalnym środkiem wyrażania siebie,
• muzykoterapię – wykorzystuje terapeutyczny wpływ odpowiednio dobranej muzyki na rozwój dziecka autystycznego,
• metodę opcji – podstawą programu jest założenie, że dzieci pokazują nam drogę do środka, a my im drogę na zewnątrz, powstałe w ten sposób więzi i relacje są bazą dla rozwoju i edukacji,