OPUBLIKOWANO: 8 LUTEGO 2018

Uczniowie wybitnie zdolni

Opracowała: Marzenna Czarnocka, nauczyciel z doświadczeniem zawodowym jako wizytator kuratorium oświaty, dyrektor placówki oświatowej, autorka publikacji z zakresu zarządzania, organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

Właściwe rozpoznanie zdolności uczniów wymaga odpowiedniego podejścia, przyjęcia określonej teorii zdolności oraz świadomej i systematycznej identyfikacji uzdolnień podopiecznych. Jak odpowiednio stymulować i rozwijać naturalne zdolności, by mogły przerodzić się w talent?

Priorytetowe kierunki rozwoju edukacji w ostatnich latach wyraźnie nakierowują działania szkoły i zadania nauczycieli na zapewnienie optymalnych warunków rozwoju każdemu uczniowi. Z jednej strony wynika to z wytycznych sformułowanych w przepisach prawa, z drugiej - z rzeczywistego zainteresowania szkół możliwościami rozwijania predyspozycji uczniów i podnoszenia jakości kształcenia. Działania szkoły są w tym zakresie odzwierciedleniem wymagań państwa związanych nie tylko z opanowaniem wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej oraz osiąganiem wzrostu efektów nauczania, ale także obejmujących wspomaganie rozwoju uczniów w uczeniu się, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji, aktywizowanie uczniów na rzecz ich własnego rozwoju oraz inicjowanie sytuacji sprzyjających odnoszeniu sukcesów edukacyjnych. Implikuje to konieczność rozpoznawania i zaspokajania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, w tym identyfikowania możliwości psychofizycznych uczniów, uwarunkowanych m.in. szczególnymi uzdolnieniami, predyspozycjami i zainteresowaniami podopiecznych.

Zdolności, uzdolnienia, talent

W literaturze spotkać można wiele definicji i koncepcji wyjaśniających naturę zdolności, opisujących ich rodzaje oraz czynniki determinujące ich rozwój. Wobec wielości podejść oraz wielu stereotypów towarzyszących rozumieniu zdolności K. Szmidt proponuje zacząć od zrozumienia terminów zdolności i talentu. Zdaniem autora o talencie możemy mówić w odniesieniu do wybitnych zdolności, spotykanych u niewielu ludzi. Natomiast o zdolnościach i uzdolnieniach – w odniesieniu do niemal wszystkich ludzi.

Zdolności najogólniej definiowane są jako właściwości lub cechy psychiczne, które odróżniają ludzi od siebie i wyrażają się różnym sposobem wykonania. Zdolności mogą być zatem rozumiane jako:

• potencjalna szansa, aktualnie niewystępująca, ale którą można nabyć,
• biegłość, sprawność w wykonaniu jakiejś czynności,
• aktualna możliwość jednostki do wykonania jakiejś czynności,
• indywidualna właściwość człowieka zapewniająca mu powodzenie w jakimś działaniu.

Podstawowy podział zdolności obejmuje:

• zdolności ogólne – inteligencja i myślenie, a także spostrzeganie, zapamiętywanie (wyuczalność), wyobraźnia, sprawność ruchowa (zręczność), wrażliwość emocjonalna,
• uzdolnienia – zdolności specyficzne, specjalne, kierunkowe (np. poznawcze, językowe, literackie, matematyczne, techniczne, wynalazcze, plastyczne, muzyczne, pedagogiczne, społeczne, artystyczne, sportowe), umożliwiające uzyskiwanie wysokich osiągnięć w określonej dziedzinie.

Ważne!