Depresja u dzieci i młodzieży
Zaburzenia nastroju z reguły przypisujemy osobom dorosłym. Tymczasem na kliniczną depresję cierpi około 1 proc. dzieci w wieku 2–3 lat, 2 proc. dzieci w wieku 6–12 lat i około 20 proc. nastolatków. Wśród przyczyn występowania depresji nieklinicznej wymienia się traumatyczne wydarzenia, ale także styl życia, odżywianie, jakość wypoczynku i snu, stres, przeładowanie sensoryczne oraz zanieczyszczenie powietrza, czyli… smog.
Można mówić o dwóch kategoriach depresji: pierwsza z nich to ciężkie zaburzenia depresyjne, druga to dystymia (depresja nerwicowa), która charakteryzuje się przewlekłym obniżeniem nastroju o przebiegu łagodniejszym niż w przypadku depresji endogennej. W diagnozie dystymii muszą się pojawić co najmniej dwa objawy: zaburzenia łaknienia, zaburzenia snu, uczucie zmęczenia, deficyt uwagi, niska samoocena, trudności decyzyjne, poczucie beznadziejności. Depresja jest także objawem innych chorób (takich jak zaburzenia afektywne dwubiegunowe czy depresja poporodowa).
Depresja w u dzieci
Występuje ona często łącznie z zaburzeniami lękowymi, zaburzeniami zachowania i zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi oraz ADHD. Może być także efektem używania substancji psychoaktywnych. Depresja u dziewcząt częściej przebiega z zaburzeniami lękowymi i zaburzeniami odżywiania, a u chłopców z zaburzeniami zachowania i ADHD.
Przyczyny depresji są różne: lęk separacyjny, urazy psychiczne, niezaspokojenie podstawowych potrzeb emocjonalnych u dzieci młodszych, u starszych – konflikty domowe i konflikty w szkole, rozwód rodziców, przemoc psychiczna lub fizyczna w domu, choroba psychiczna rodzica, nawarstwiające się trudności szkolne, rywalizacja i niepowodzenia szkolne, problemy osobiste (zawiedziona miłość, doświadczenie odrzucenia przez grupę, mobbing rówieśniczy), obarczanie dziecka zbyt dużą odpowiedzialnością, trudna sytuacja materialna rodziny, a także nadużywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych. Przyczyna może tkwić ponadto w zaburzeniach regulacji hormonalnych typowych dla okresu dojrzewania.
Pojawienie się depresji u dzieci w 40 proc. przypadków ujawnia predyspozycje do wystąpienia depresji w wieku dorosłym. W leczeniu stosuje się psychoterapię (indywidualną, grupową, rodzinną) oraz leczenie farmakologiczne, których efekty widać po około czterech tygodniach. Depresja częściej dotyka dzieci, w których rodzinach występuje depresja (uwarunkowania genetyczne), a także osób z określoną konstrukcję psychiczną – o niskiej samoocenie, tendencji do samokrytyki, obwiniania się, którym brakuje poczucia bezpieczeństwa. Na depresję narażone są też osoby, które mają skłonność do interpretowania faktów i wydarzeń na swoją niekorzyść, nie potrafią radzić sobie w sytuacji stresu i mają niskie umiejętności społeczne.
Obraz dziecka z depresją:
- jest smutne, przygnębione, apatyczne,
- staje się płaczliwe i drażliwe, skarży się na różne dolegliwości bólowe,
- przejawia bezradność w wykonywaniu wielu czynności, sięga po alkohol i narkotyki (dzieci starsze),
- jest stale zmęczone,
- przejawia wyraźny spadek lub wzrost apetytu,
- ma kłopoty ze snem (z zasypianiem lub budzi się bardzo wcześnie rano), nie ma siły wstać z łóżka,
- przestaje się interesować tym, co do tej pory sprawiało mu przyjemność,
- jest wyraźnie spowolnione, obserwuje się spadek energii,
- bywa pobudzone – wierci się, nie może się skupić na konkretnej czynności, wykonuje bezcelowe działania, np. skubie ubranie, zamazuje długopisem kartkę, obgryza paznokcie,
- mówi niechętnie, wolno, krótko,
- ma poczucie braku sensu, myśli o śmierci/samobójstwie,
- jest przekonane o swojej „beznadziejności”,
- przejawia negatywne wzorce myślenia na temat innych i w ogóle świata,
- może się pojawić autoagresja, samookaleczanie się, rozmyślne zadawanie sobie bólu, zażywanie w nadmiarze leków w celu zatrucia się,
