OPUBLIKOWANO: 24 LISTOPADA 2017
Wychowanie przedszkolne w Polsce na podstawie raportu GUS-u Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2016/2017
Nie ma wątpliwości, że już pierwsze lata życia dziecka mogą zadecydować o jego pasjach, predyspozycjach i rozwoju. Właśnie dlatego jest tak ważne, by wszystkie najmłodsze dzieci, począwszy od trzeciego roku życia, miały zapewniony dostęp do edukacji przedszkolnej. Okres wychowania przedszkolnego stanowi początkowy etap kształcenia, wychowania i socjalizacji. Odgrywa też istotną rolę w likwidowaniu barier i wyrównywaniu zaniedbań, często związanych z nieodpowiednim środowiskiem, z którego dziecko pochodzi i w którym przebywa na co dzień. Jak wygląda wychowanie przedszkolne w Polsce? Spróbujemy odpowiedzieć na to pytanie, biorąc pod uwagę najnowszy raport Głównego Urzędu Statystycznego Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2016/2017.
O raporcie
To już jedenaste opracowanie dotyczące edukacji w naszym kraju. Raport diagnozuje sytuację w polskiej oświacie – począwszy od wychowania przedszkolnego, a skończywszy na szkołach ponadgimnazjalnych. Dokument został opublikowany w październiku 2017 r. Pracował nad nim Wydział Statystyki Edukacji (Ośrodek Statystyki Edukacji i Kapitału Ludzkiego) pod kierownictwem Małgorzaty Żyry.
Autorzy raportu zawarli w nim informacje dotyczące dzieci, uczniów, nauczycieli, absolwentów, infrastruktury oświatowej, nauczania języków obcych, edukacji mniejszości narodowych i etnicznych, udziału w zajęciach pozalekcyjnych, form opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz analizę wyników egzaminacyjnych. Oprócz tabel i statystyk opracowanie zawiera również uwagi metodologiczne i merytoryczne, stanowiąc syntezę obrazu polskiej oświaty od jej najwcześniejszych etapów. Terminologia oraz metodologia badań zostały użyte w taki sposób, aby raport mógł służyć jako podstawa do porównań międzynarodowych. Ponadto część opracowania została przygotowana w języku angielskim. Na potrzeby tego artykułu skoncentrujemy się na aspektach związanych z wychowaniem przedszkolnym.
Podstawowe dane na temat przedszkoli i innych placówek przedszkolnych
Przedszkole to miejsce, w którym dziecko po raz pierwszy styka się z oddziaływaniami dydaktyczno-wychowawczymi, realizowanymi w nieco innej formie niż w domu rodzinnym. Są one zorganizowane i zaplanowane pod kątem przygotowania malucha do nauki w szkole, a także rozwijania w nim kompetencji społecznych. Przyjmuje się, że pierwsze przedszkole, które powstało na ziemiach Polski, zostało założone w 1836 r. w Warszawie. O upowszechnianiu edukacji przedszkolnej w naszym kraju można jednak mówić dopiero w czasach II Rzeczpospolitej, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
Podstawowe zadania placówek przedszkolnych to kształtowanie wspomnianych kompetencji społecznych oraz umiejętności związanych z kulturą i higieną osobistą. Wychowanie poprzez sztukę i zabawę ma wzbudzić w dzieciach szacunek wobec dorosłych, rówieśników, środowiska naturalnego, ojczyzny. Oczywiście jednym z najważniejszych celów wychowania przedszkolnego jest także wspomaganie w nauce mowy, pisania, czytania i liczenia.
W roku szkolnym 2016/2017, po zmianach w ustawodawstwie, wychowanie przedszkolne obejmowało dzieci od trzeciego do szóstego roku życia, przy czym rodzice mieli prawo posłać sześciolatka do I klasy szkoły podstawowej pod warunkiem, że dziecko przeszło roczne przygotowanie przedszkolne (jeśli nie przeszło, konieczne było zaświadczenie wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną). Ten etap kształcenia realizowany był w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w zespołach wychowania przedszkolnego i punktach przedszkolnych. W sumie funkcjonowało 21,7 tys. formalnie zarejestrowanych placówek, a więc zanotowano wzrost o 0,6 tys. w porównaniu z poprzednim rokiem szkolnym. Dokładne dane liczbowe odnoszące się do różnych typów placówek kształtowały się następująco:
- 11,8 tys. przedszkoli,
- 8 tys. oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych,
- 0,1 tys. zespołów wychowania przedszkolnego,
