STAN PRAWNY NA 12 LUTEGO 2021 Regulaminy w przedszkolu niepublicznym Opracował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.), • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.), • Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282), • Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1070 ze zm.). Sporządzanie dokumentacji wymaga zaangażowania, precyzji i znajomości prawa. Do ważnych dokumentów przedszkola należą regulaminy. Część z nich jest dla przedszkoli obligatoryjna, podczas gdy inne mogą, ale nie muszą w tych placówkach funkcjonować. Te, które nie są wyma-gane przepisami prawa, mają służyć udoskonaleniu organizacji pracy przedszkola, usprawniać jego działanie. Regulaminów obowiązkowych zwykle nie trzeba tworzyć od początku, częste zmiany legislacyjne powodują jednak konieczność ich modyfikacji. Przedszkola niepubliczne nie są zobowiązane do sporządzania i egzekwowania wszystkich regulaminów, które są obowiązkowe dla przedszkoli publicznych. Warto jednak wzorować się na rozwiązaniach praktykowanych w przedszkolach samorządowych, gdyż wpływają one korzystnie na funkcjonowanie placówek prywatnych. Które regulaminy są w przedszkolu niepublicznym niezbędne, a które tylko można w nim wprowadzić? I jakie konsekwencje wiążą się z błędami lub zaniedbaniami w tym zakresie? Zapraszamy do zapoznania się z zestawieniem. Nazwa regulaminu Rodzaj regulaminu Opis regulaminu Podstawa prawna przygotowania Regulamin rady pe-dagogicznej Nieobowiązkowy Ponieważ przedszkola niepubliczne nie mają obowiązku utworzenia rady pe-dagogicznej, nie mają również prawnego obowiązku przygotowania jej regu-laminu. Jednakże te placówki niepubliczne, które zdecydują się na utworzenie takiego organu, powinny określić też sposób jego funkcjonowania – do czego służy właśnie regulamin rady pedagogicznej. Przedszkola niepubliczne mają w tym zakresie dużą dozę swobody, dlatego przy określaniu jego treści mogą posłużyć się w sposób analogiczny rozwiązaniami przewidzianymi przy two-rzeniu regulaminu rady pedagogicznej w przedszkolach publicznych. Należy jednak pamiętać, aby przygotowany w ten sposób regulamin nie był sprzeczny z treścią ogólnych przepisów prawa, a także statutu przedszkola niepu-blicznego. Poniżej wskazano wymagania w tym zakresie stawiane przedszko-lom publicznym, które mogą zostać odpowiednio zmodyfikowane przez przedszkola niepubliczne. Zgodnie z art. 69 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe w przedszkolu zatrudniają-cym co najmniej trzech nauczycieli działa rada pedagogiczna, która jest kole-gialnym organem w zakresie realizacji statutowych zadań przedszkola doty-czących kształcenia, wychowania i opieki. Przewodniczącym rady pedago-gicznej jest dyrektor przedszkola. Konieczność wprowadzenia regulaminu rady pedagogicznej wynika z art. 73 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym rada pedagogiczna ustala regulamin swojej działalności. Chociaż przepis ten nie daje zbyt wielu wskazówek co do jego treści, można wskazać na kilka elementów, które zwyczajowo znajdują się w tego typu regulaminach. Po pierwsze, należy założyć, że regulamin ten powinien precyzować uprawnienia i obowiązki nałożone na radę pedagogiczną na podstawie po-wszechnie obowiązujących przepisów prawa, a także tych norm prawnych dotyczących rady pedagogicznej, które zostały zawarte w statucie przedszko-la. Oznacza to również, że regulamin rady pedagogicznej musi być zgodny z treścią przepisów prawa powszechnie obowiązującego oraz statutu przed-szkola. W rezultacie regulamin rady pedagogicznej powinien koncentrować się na takich sprawach jak: 1) prawa i obowiązki członków rady pedagogicznej (w zakresie stawien-nictwa na zebraniach, usprawiedliwiania nieobecności, udziału w gło-sowaniu), 2) zasady przeprowadzania zebrań rady (informowanie o terminie zebra-nia, zasady przeprowadzania głosowania, sposób funkcjonowania ko-misji skrutacyjnej), 3) prowadzenie i udostępnianie protokołów z zebrań (wskazywanie osób uprawnionych do ich podpisywania, zasady zgłaszania zastrzeżeń, prostowanie protokołów, dokonywanie poprawek, wydawanie odpi-sów). Należy pamiętać że jeśli przedszkole niepubliczne zdecyduje się na utworzenie rady pedagogicznej i stworzenie regulaminu tej rady, jego treść może być przedmiotem badania przez organ nadzoru pedagogicznego, który jest upraw-niony do sprawdzenia, czy przedszkole niepubliczne prowadzi działalność zgodnie z przepisami prawa oświatowego (art. 180 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe). W przypadku stwierdzenia naruszeń może on nakazać usunięcie uchybień w wyznaczonym terminie art. 73 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe Regulamin rady przedszkola Nieobowiązkowy Również rada przedszkola jest organem, który może, ale nie musi zostać utworzony w przedszkolu niepublicznym. Także w tym przypadku sposób funkcjonowania rady ustalać będzie przedszkole niepubliczne w statucie, przy czym istnieje oczywiście możliwość wzorowania się na rozwiązaniach prawa oświatowego dotyczących rad przedszkola działających w przedszkolach pu-blicznych. Poniżej wskazano zasady przygotowywania regulaminu rady przedszkola w placówkach publicznych, które mogą zostać odpowiednio zmodyfikowane przez przedszkole niepubliczne – przy czym należy pamiętać o konieczności zachowania zgodności z przepisami prawa powszechnie obo-wiązującego i statutem przedszkola. Podobnie jak w przypadku rady pedagogicznej, również w przypadku rady przedszkola przepisy nie wskazują precyzyjnie, co powinien określać jej regu-lamin. Z art. 80 ust. 3 i art. 81 ust. 8 Ustawy Prawo oświatowe wynikają jedy-nie dwie rzeczy: 1) rada musi uchwalić regulamin swojej działalności oraz wybrać prze-wodniczącego, 2) regulamin rady przedszkola powinien określać zasady wydatkowania środków z funduszy rady gromadzonych z dobrowolnych składek w celu wspierania działalności statutowej przedszkola. Pozostałe zapisy regulaminu rady przedszkola zależeć będą od specyfiki pracy danego przedszkola i powinny stanowić doprecyzowanie zadań i obowiązków spoczywających na radzie zgodnie z ogólnymi przepisami prawa oraz statutem przedszkola. Również w tym przypadku należy upewnić się, że regulamin nie jest z tymi przepisami sprzeczny. Treść regulaminu rady przedszkola będzie zatem podobna do regulaminu rady pedagogicznej – oczywiście z uwzględnieniem rodzajów obowiązków spoczywających na tych dwóch organach przedszkola art. 81 ust. 8 Ustawy Prawo oświatowe Regulamin rady ro-dziców Nieobowiązkowy Rada rodziców jest organem, który może, ale nie musi zostać utworzony w przedszkolu niepublicznym. Również w tym przypadku sposób jej pracy może zostać ustalony w regulaminie rady rodziców, przygotowanym na wzór przepisów dotyczących rad rodziców funkcjonujących w przedszkolach pu-blicznych. Odpowiednie regulacje, które mogą być przez przedszkola niepu-bliczne modyfikowane, zostały przedstawione poniżej. Zgodnie z art. 83 ust. 1 Ustawy Prawo oświatowe w przedszkolach działają rady rodziców, które reprezentują ogół rodziców uczniów. Również rada ro-dziców powinna uchwalić regulamin swojej działalności (art. 83 ust. 4 Ustawy Prawo oświatowe). Przepisy bardzo lakonicznie określają wymogi stawiane temu regulaminowi. Powinien on określać w szczególności: 1) wewnętrzną strukturę i tryb pracy rady, 2) szczegółowy tryb przeprowadzania wyborów do rad oddziałowych oraz przedstawicieli rad oddziałowych do rady rodziców. Nie można również zapomnieć o art. 84 ust. 6 Ustawy Prawo oświatowe, któ-ry zobowiązuje do określenia w regulaminie zasad wydatkowania środków finansowych gromadzonych przez radę rodziców w celu wspierania działal-ności statutowej przedszkola. W pozostałym zakresie treść regulaminu będzie zależeć od specyfiki pracy danego przedszkola (większe przedszkola mogą mieć bardziej złożoną strukturę działającej w ich ramach rady rodziców) i czerpać z rozwiązań zastosowanych w regulaminie rady pedagogicznej lub rady przedszkola. W szczególności regulamin ten może przewidywać, oprócz przewodniczącego, również inne organy rady pedagogicznej jak choćby sta-nowisko wiceprzewodniczącego, skarbnika, sekretarza, prezydium czy komisji rewizyjnej. Regulamin może również określać zasady protokołowania po-siedzeń rady, szczegółową procedurę dotyczącą wzajemnego porozumiewania się pomiędzy radami rodziców czy sposób wykonywania spoczywających na niej kompetencji i uprawnień art. 83 ust. 4 Ustawy Prawo oświatowe Regulamin pracy Obowiązkowy w przedszkolach zatrudniających co najmniej 50 pra-cowników Zgodnie z art. 104 § 1 Kodeksu pracy organizacja i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników powinny zostać określone w regulaminie pracy. Począwszy od 1 stycznia 2017 r., obo-wiązują zmienione zasady obligujące pracodawcę do wprowadzenia w zakła-dzie pracy regulaminu pracy. Aktualnie obowiązek ten pojawia się przy za-trudnianiu co najmniej 50 pracowników, chociaż jego wprowadzenie jest możliwe również przy mniejszej liczbie zatrudnionych. W przypadku, gdy przedszkole zatrudnia co najmniej 20 pracowników, wprowadzenie regulami-nu będzie konieczne, jeżeli z odpowiednim wnioskiem wystąpi zakładowa organizacja związkowa. Regulamin pracy jest aktem normatywnym, stanowi także źródło prawa pracy dla zatrudnionych w przedszkolu pracowników. Dlatego też procedura jego wydania powinna zostać przeprowadzona zgodnie z przepisami prawa pracy – należy tu wymienić chociażby obowiązek uzgodnienia treści regulaminu z zakładową organizacją bądź organizacjami związkowymi czy też koniecz-ność podania treści regulaminu do publicznej wiadomości pracowników. Jeżeli chodzi o treść regulaminu pracy, to będzie ona zależeć od sposobu or-ganizacji pracy danego przedszkola, przy czym zgodnie z art. 1041 Kodeksu pracy regulamin ten powinien ustalać w szczególności: 1) organizację pracy, warunki przebywania na terenie przedszkola w cza-sie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej, 2) systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy, 3) porę nocną, 4) termin, miejsce i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia, 5) wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom, 6) obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, 7) przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowni-ków przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobec-ności w pracy. Regulamin powinien również zawierać informacje o karach porządkowych, stosowanych zgodnie z art. 108 Kodeksu pracy. Tak jak w przypadku pozostałych regulaminów, również regulamin pracy musi być zgodny z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, w tym zwłaszcza przepisami Kodeksu pracy i Karty nauczyciela, a także Ustawy o pracownikach samorządowych. Należy również unikać bezpośredniego wstawiania w treść regulaminu przepisów ww. aktów prawnych, ponieważ każdorazowa nowelizacja tych przepisów będzie pociągała za sobą koniecz-ność zmiany treści regulaminu. Regulamin pracy jako akt prawa wewnętrznego powinien zostać wprowadzo-ny zarządzeniem dyrektora przedszkola. Brak regulaminu pracy w sytuacji, gdy pojawia się obowiązek jego wprowadzenia, może spowodować sankcje nie tylko ze strony organu prowadzącego, ale również może stanowić jedno z wykroczeń przeciwko prawom pracowniczym, o których mowa jest w art. 281 Kodeksu pracy art. 104 Kodeksu pracy Regulamin wynagra-dzania (pracowników niepedagogicznych) Obowiązkowy w przedszkolach zatrudniających co najmniej 50 pra-cowników Zgodnie z art. 772 Kodeksu pracy regulamin wynagradzania powinien zostać obowiązkowo wprowadzony u pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników. W przypadku pracodawców zatrudniających mniej niż 50 pracowników, nie-objętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy, pracodawca może dobrowolnie ustalić warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania. Natomiast w przy-padku pracodawców zatrudniających co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowni-ków konieczność ustalenia warunków wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania pojawi się w momencie, gdy z wnioskiem takim wystąpi za-kładowa organizacja związkowa, zakładając oczywiście, że taka w ogóle w przedszkolu działa. Przyjęty w przedszkolu niepublicznym regulamin wynagradzania powinien regulować kwestie dotyczące warunków obliczania wynagrodzeń oraz szeroko rozumianych kwestii świadczeń pieniężnych związanych z pracą. Można przykładowo wymienić następujące elementy składowe regulaminu wynagra-dzania: 1) wymagania kwalifikacyjne, 2) wynagrodzenie zasadnicze, 3) dodatek za wieloletnią pracę, 4) dodatek funkcyjny 5) premia, 6) nagrody, 7) dodatek za pracę w porze nocnej, 8) wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, 9) wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy, 10) dodatkowe wynagrodzenie za czas dyżuru, 11) wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy z powodu choroby, 12) należności z tytułu podróży służbowej, 13) odprawa emerytalna lub rentowa, 14) nagroda jubileuszowa, 15) zasady wypłaty wynagrodzenia. Brak regulaminu w sytuacji, gdy istnieje prawny obowiązek jego wprowadze-nia, może skutkować wyciągnięciem konsekwencji ze strony organów inspek-cji pracy art. 772 Kodeksu pracy, art. 39 Usta-wy o pracownikach samorządowych Regulamin zakłado-wego funduszu świadczeń socjalnych Obowiązkowy, jeże-li pojawia się ko-nieczność utworze-nia u danego praco-dawcy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych Zgodnie z Ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych obowiązek tworzenia funduszu spoczywa na podmiotach zatrudniających według stanu na 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Do grupy tej można także zaliczyć pracodawców zatrudniających według stanu na 1 stycznia danego roku co najmniej 20 i mniej niż 50 pra-cowników w przeliczeniu na pełne etaty. W takim przypadku fundusz two-rzony jest na wniosek zakładowej organizacji związkowej. W takiej sytuacji zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z ZFŚS oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje dzia-łalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie art. 8 ust. 2 Ustawy o zakładowym fun-duszu świadczeń socjalnych Regulamin rekrutacji, regulamin kontroli wewnętrznej, regulamin postępo-wania przy zamó-wieniach publicz-nych, regulamin wy-cieczek i spacerów, regulamin przypro-wadzania i odbiera-nia dzieci itp. Dobrowolne Pozostałe regulaminy obowiązujące w przedszkolu będą miały charakter do-browolny, a możliwość ich ustanowienia wynika z ogólnych norm kompeten-cyjnych znajdujących się w przepisach prawa oświatowego, a także w statucie przedszkola niepublicznego. Regulaminy te w każdym przypadku powinny jednak pozostawać w zgodzie z ogólnymi przepisami prawa (nie tylko oświa-towego), a także statutem przedszkolnym. Przykładowo, regulamin rekrutacji nie może określać zasad przeprowadzania rekrutacji dzieci do przedszkola w sposób odmienny od tego, który wynika z przepisów Ustawy Prawo oświa-towe i odpowiednich aktów prawa miejscowego (zakładając oczywiście, że przedszkole niepubliczne chce stosować zasady przyjmowania do publicznych przedszkoli określone w rozdziale 6 Ustawy Prawo oświatowe). Często regulaminy te będą posiadały więc walor głównie informacyjny, w jednym miejscu gromadząc wybrane przepisy na temat wybranego zagadnienia zwią-zanego z organizacją pracy przedszkola, bądź doprecyzowujący kwestie jedy-nie ogólnie poruszone w przepisach bądź w statucie. Brak takich regulaminów nie będzie miał negatywnych skutków dla przedszkola czy jego dyrektora, jednakże wprowadzenie regulaminów, które będą sprzeczne z przepisami prawa powszechnie obowiązującego czy też statutem przedszkola, może takie konsekwencje spowodować Ogólne normy kom-petencyjne, statut przedszkola niepu-blicznego