STAN PRAWNY NA 28 CZERWCA 2024

Funkcja dyrektora szkoły należy do stanowisk zaliczanych do administracji publicznej. Wiąże się to z wydawaniem decyzji administracyjnych w sprawach indywidualnych. W przypadku dyrektora szkoły zarówno ich katalog, jak i forma decyzji administracyjnych są ściśle określone przepisami prawa.

Dyrektor szkoły pełni różnorodne funkcje. Z punktu widzenia zadań dydaktyczno-wychowawczych kieruje realizacją ustalonego dla danego typu szkoły programu nauczania, będąc jednocześnie wewnętrznym organem nadzoru pedagogicznego. Z kolei z perspektywy prawa pracy jest kierownikiem zakładu pracy i przełożonym wszystkich zatrudnionych w szkole pracowników. Z punktu widzenia przepisów dotyczących gospodarowania środkami publicznymi dyrektor publicznej placówki jest natomiast kierownikiem jednostki sektora finansów publicznych. Należy także do szeroko rozumianej administracji publicznej, bo pełni funkcję organu administracji publicznej, który rozstrzyga sprawy indywidualne w drodze decyzji administracyjnych.

Pojęcie organu administracji

W prawie administracyjnym przyjmuje się, że organ administracji to podmiot (osoba albo grupa osób tworząca podmiot zbiorowy) organizacyjnie wyodrębniony w strukturze całej administracji publicznej, uprawniony do korzystania ze środków władczych. Wyodrębnienie organizacyjne polega na tym, że organ posiada określoną przez prawo formę organizacyjną. Ważną kwestią jest jego uprawnienie do stanowienia aktów posiadających moc obowiązującą, gwarantowaną możliwością zastosowania środków przymusu w celu doprowadzenia do ich wykonania. Najistotniejsza z punktu widzenia niniejszego artykułu jest jednak kwestia kompetencji, a więc zespołu uprawnień dotyczących określonego przepisami zakresu spraw, w których organ ma prawo – a często również obowiązek – działania.

Ważne!
Decyzja administracyjna jest wynikiem zastosowania przepisów prawa administracyjnego. Dotyczy konkretnego adresata i sytuacji, którą dany akt rozstrzyga, określając prawa lub obowiązki owego adresata. Innymi słowy, decyzja administracyjna jest jednostronnym oświadczeniem woli organu administracyjnego, określającym sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata (podmiotu) w indywidualnie oznaczonej sprawie.

Dyrektor szkoły jako organ administracji publicznej

Choć może trudno postrzegać szkołę jak urząd, z którym na ogół kojarzy się administracja, to z perspektywy przepisów prawa można stwierdzić, że dyrektor szkoły działa jako organ administracji publicznej załatwiający sprawy indywidualne. Jest tak oczywiście, o ile konkretny przepis prawa wskaże, że rozstrzyga on daną kategorię spraw w drodze decyzji administracyjnej. Dla porządku trzeba w tym miejscu wyjaśnić, że zwykle normy kompetencyjne, wskazując formę rozstrzygnięcia, posługują się określeniem „decyzja” bez sprecyzowania, że chodzi tu o decyzję administracyjną. Analiza przepisów prawa, na podstawie których działa dyrektor szkoły, prowadzi do wniosku, że uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych zawarte są w dwóch aktach prawnych, a mianowicie w Ustawie Prawo oświatowe oraz Karcie nauczyciela. Zgodnie z zapisami Ustawy Prawo oświatowe dyrektor rozstrzyga o sprawach związanych z realizacją obowiązku szkolnego, takich jak:

• wcześniejsze przyjęcie dziecka do szkoły podstawowej (art. 36 ust. 2),
• odroczenie rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego (art. 36 ust. 4),
• odroczenie rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego w przypadku dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego (art. 38),
• zezwolenie na spełnianie przez dziecko, odpowiednio, obowiązku odbywania rocznego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym lub inną formą wychowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą (art. 37 ust. 1),
• cofnięcie zezwolenia, o którym mowa wyżej (art. 37 ust. 8),
• skreślenie ucznia z listy uczniów w przypadkach określonych w statucie szkoły lub placówki (art. 68 ust. 2),
• zezwolenie na indywidualny program lub tok nauki (art. 115 ust. 1).

Kształtowanie obowiązku szkolnego – odroczenie lub wcześniejsze przyjęcie do szkoły

Analizując szczegółowo wymienione kompetencje dyrektora jako organu administracji, wypada zauważyć, że w najszerszym stopniu dotyczą one obowiązku szkolnego. Co do zasady wyrażonej w art. 35 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe, obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym kończy ono 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia. Od tej ogólnej reguły można jednak odstąpić w indywidualnych przypadkach.

W przypadku wcześniejszego przyjęcia do szkoły warunkiem podjęcia decyzji jest korzystanie przez dziecko z wychowania przedszkolnego w roku szkolnym poprzedzającym rok szkolny, w którym dziecko ma rozpocząć naukę w szkole podstawowej albo posiadanie opinii o możliwości rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej, wydanej przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną albo niepubliczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną, założoną zgodnie z art. 168 oraz zatrudniającą pracowników posiadających kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych.

Co się tyczy odraczania obowiązku szkolnego, to wedle art. 36 ust. 4 Ustawy Prawo oświatowe dyrektor publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka, na wniosek rodziców, odracza rozpoczęcie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego o jeden rok szkolny. Właściwość w tych sprawach została więc zastrzeżona na rzecz dyrektora publicznej szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka.

Niezależnie zatem od tego, do jakiej szkoły rodzice planują je zapisać w przyszłości, chcąc uzyskać odroczenie obowiązku szkolnego, muszą oni ze stosownym wnioskiem wystąpić do dyrektora szkoły obwodowej.