OPUBLIKOWANO: 11 PAŹDZIERNIKA 2017
Postępowania dyscyplinarne wobec nauczycieli
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1189 ze zm.),
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.),
- Ustawa z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2000 r. Nr 19 poz. 239 ze zm.),
- Ustawa z dnia 18 marca 2016 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 668),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego (Dz.U. z 1998 r. Nr 15 poz. 64 ze zm.) – akt uchylony,
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2016 r. w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec nauczycieli oraz wznawiania postępowania dyscyplinarnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 741),
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j Dz.U. 2016 r. poz. 1749 ze zm.).
Podstawowe zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli zostały uregulowane w nauczycielskiej pragmatyce służbowej, czyli w Karcie nauczyciela, a co za tym idzie – są całkowicie odrębne od regulacji zawartych w Kodeksie pracy.
Zgodnie z art. 75 ust. 1 KN nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6, stosownie do którego są obowiązani:
- rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym im stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę,
- wspierać każdego ucznia w jego rozwoju,
- dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego,
- kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka,
- dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.
Oczywiście w przypadku poradni psychologiczno-pedagogicznych treść przywołanych regulacji może być w znacznej części stosowana wyłącznie odpowiednio, z uwagi na fakt, że nauczyciele poradni nie realizują wszystkich zadań właściwych dla szkoły. Niemniej nadal odpowiadają za naruszenie podstawowych obowiązków związanych z zajmowanym stanowiskiem oraz za uchybienie godności zawodu.
Zgodnie z art. 76 KN karami dyscyplinarnymi dla nauczycieli są:
- nagana z ostrzeżeniem,
- zwolnienie z pracy,
- zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania,
- wydalenie z zawodu nauczycielskiego.
Żadna z tych kar nie może jednak zostać nałożona na nauczyciela przez jego pracodawcę, czyli dyrektora poradni. Zgodnie z art. 76 ust. 2 KN kary dyscyplinarne wymierza bowiem komisja dyscyplinarna. W myśl art. 77 w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli orzekają w pierwszej instancji komisje dyscyplinarne przy wojewodach dla nauczycieli wszystkich jednostek oświatowych na terenie województwa, natomiast drugą instancją w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli jest odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania.
Zasady działania komisji dyscyplinarnych do 30 maja 2016 r. były uregulowane w Rozporządzeniu w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego. Warto jednak zauważyć, że obowiązywanie tego aktu budziło spore kontrowersje. Zgodnie z art. 16 Ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw przepisy wykonawcze wydane na podstawie upoważnienia ustawowego z Karty nauczyciela zachowują moc w zakresie, w jakim nie są sprzeczne z tą Ustawą, ale nie dłużej niż przez sześć miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej. Biorąc więc pod uwagę jedynie brzmienie tego przepisu, przywołane wyżej Rozporządzenie utraciłoby swoją moc 7 października 2000 r.
Na temat obowiązywania tego aktu wypowiedział się jednak Sąd Apelacyjny w Warszawie w Wyroku z dnia 13 lutego 2002 r. (III APo 15/01), w którym stwierdził, że art. 85 KN nie podlegał zmianom, a zatem przepisy wykonawcze wydane na podstawie tego przepisu zachowały moc prawną. Artykuł 16 Ustawy o zmianie ustawy Karta nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw odnosi się tylko do przepisów wykonawczych przewidzianych w Ustawie, o których mowa w art. 1, z czego należy wnosić, że pozostałe akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów, które nie uległy zmianie w art. 1, w dalszym ciągu obowiązywały.
Kontrowersje związane z obowiązywaniem Rozporządzenia, co do których wypowiadał się wspomniany sąd, zakończyły się jednak wraz z wejściem w życie nowego aktu – Rozporządzenia w sprawie szczegółowego trybu prowadzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego wobec nauczycieli oraz wznawiania postępowania dyscyplinarnego. Weszło ono w życie 31 maja 2016 r.
Regulacje Rozporządzenia
Zgodnie z art. 85 ust. 1 Karty nauczyciela
