ZAKTUALIZOWANO: CZERWIEC 2018

Obowiązki pracodawcy związane z przyjęciem nowego pracownika

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967),
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2018 r. poz. 996 ze zm.)
• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 902 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 416 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 894),
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2067),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 maja 2001 r. w sprawie realizowania przez nauczycieli tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć wychowawczych w porze nocnej (Dz.U. z 2001 r. Nr 52 poz. 550 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1632).

Badania lekarskie

Po wyłonieniu najlepszego do pracy kandydata należy – zgodnie z art. 229 § 4 i 4a Ustawy Kodeks pracy – skierować go na wstępne badania lekarskie. Dyrektor nie może dopuścić do pracy nikogo bez aktualnego orzeczenia o braku przeciwwskazań do zajmowania określonego stanowiska. Co więcej, zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 3 Ustawy Karta nauczyciela, pracę nauczyciela może wykonywać tylko osoba, która spełnia warunki zdrowotne do uprawiania tego zawodu. Przyszłemu pracownikowi należy zatem dać skierowanie do lekarza medycyny pracy. W myśl § 4 Rozporządzenia w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy powinno ono zawierać:

• określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,
• w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy – określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; w tym przypadku pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu,
• w przypadku pracowników – określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,
• opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa w pkt 2 i 3, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.

Na podstawie przeprowadzonego badania lekarz wydaje:

• orzeczenie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na określonym stanowisku lub
• orzeczenie stwierdzające istnienie przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na danym stanowisku.

W razie wydania przez lekarza niekorzystnego orzeczenia zarówno dyrektor, jak i ewentualny przyszły pracownik mają możliwość wystąpienia w ciągu 7 dni od daty wydania zaświadczenia, za pośrednictwem orzekającego lekarza, z wnioskiem o wykonanie ponownego badania. Przeprowadza się je we właściwym wojewódzkim ośrodku medycyny pracy w terminie 14 dni od daty złożenia wniosku. Wydane na jego podstawie orzeczenie lekarskie jest ostateczne. Negatywna ocena stwarza większy problem w przypadku nauczyciela, jako że odpowiedni stan zdrowia stanowi bezwzględną przesłankę warunkującą możliwość jego zatrudnienia – zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i mianowania. W przypadku pracownika niepedagogicznego dyrektor może zaproponować kandydatowi alternatywne stanowisko pracy, co wiąże się jednak z koniecznością przeprowadzenia nowego badania wstępnego i wydania kolejnego skierowania.

Podpisanie umowy

Zgodnie z art. 11 Karty nauczyciela dyrektor nawiązuje z nauczycielem stosunek pracy, odpowiednio, na podstawie umowy o pracę lub mianowania na stanowisku zgodnym z posiadanymi przez nauczyciela kwalifikacjami oraz zgodnie ze stopniem awansu zawodowego. Podobnie w przypadku pracownika niepedagogicznego dopuszczenie do pracy musi być poprzedzone podpisaniem umowy o pracę. Jeśli nie została ona zawarta z zachowaniem formy pisemnej, dyrektor powinien – najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika – potwierdzić na piśmie ustalenia co do stron umowy, jej rodzaju oraz warunków. Dyrektor jest też zobowiązany do sprawdzenia, czy zatrudniany nauczyciel ma odpowiednie kwalifikacje oraz czy ukończony przez niego kierunek studiów jest zbliżony do przyszłego przedmiotu nauczania lub rodzaju prowadzonych zajęć.

W przypadku nauczycieli zatrudnianych na podstawie mianowania dyrektor musi się również upewnić, czy nauczyciel:

• posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
• posiada pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z praw publicznych,
• nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne,
• nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
• nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 3, w okresie trzech lat przed nawiązaniem stosunku pracy, albo karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 pkt 4 Karty nauczyciela.

W celu potwierdzenia spełniania warunku niekaralności nauczyciel przed nawiązaniem stosunku pracy jest obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły informację z Krajowego Rejestru Karnego. W celu potwierdzenia spełniania warunku niekaralności karą dyscyplinarną dyrektor szkoły przed nawiązaniem stosunku pracy z nauczycielem jest obowiązany zasięgnąć informacji z Centralnego Rejestru Orzeczeń Dyscyplinarnych.

Jeśli zaistnieje potrzeba wynikająca z organizacji procesu nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, a nie ma możliwości zatrudnienia kogoś o odpowiednich kwalifikacjach, można wyjątkowo – za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny – zatrudnić osobę, która nie spełnia stawianych wymagań. Nauczyciel przyjęty do pracy w tym trybie nie ma prawa ubiegać się o kolejny stopień awansu zawodowego, natomiast jego wynagrodzenie jest ustalane w taki sam sposób jak nauczycieli stażystów (art. 10 ust. 10 Karty nauczyciela).

Jeżeli dyrektor ma trudności także z zatrudnieniem nauczyciela niespełniającego wymogów kwalifikacyjnych, może – za zgodą kuratora oświaty – przyjąć osobę niebędącą nauczycielem, lecz mającą przygotowanie uznane za odpowiednie do prowadzenia określonych zajęć (art. 7 ust. 1a