OPUBLIKOWANO: 8 WRZEŚNIA 2017
Ocenianie kształtujące w praktyce
W art. 44 b ust. 5 pkt 1‒4 Ustawy o systemie oświaty czytamy:
„Ocenianie osiągnięć edukacyjnych i zachowania uczniów odbywa się w ramach oceniania wewnątrzszkolnego, które ma na celu:
- informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i jego zachowaniu oraz o postępach w tym zakresie,
- udzielanie uczniowi pomocy w nauce poprzez przekazanie uczniowi informacji o tym, co zrobił dobrze i jak powinien się dalej uczyć,
- udzielanie wskazówek do samodzielnego planowania własnego rozwoju,
- motywowanie ucznia do dalszych postępów w nauce i zachowaniu”.
W myśl tych zapisów nauczyciel ma obowiązek zastosować elementy oceniania kształtującego,
które pozwolą uczniowi uzyskać wyczerpującą informację na temat poziomu jego osiągnięć edukacyjnych i zachowania. Uczeń powinien wiedzieć, co robi dobrze, nad czym musi popracować, czyli musi otrzymać od nauczyciela informację zwrotną. Kolejnym elementem oceniania kształtującego jest udzielanie wskazówek do samodzielnego planowania własnego rozwoju i motywowanie do nauki.
Niewątpliwie istotą OK jest dostrzeganie umiejętności i predyspozycji ucznia, z jednoczesnym wskazaniem przez nauczyciela jego osiągnięć i braków. Jego głównym celem jest inne spojrzenie na sposób oceniania pracy ucznia. Tego rodzaju ocenianie wymaga od nauczyciela odejścia od standardowego stawiania stopni i przede wszystkim przygotowania się do ewaluowania i monitorowania stopnia przyswojonej wiedzy. Nauczyciel powinien dostrzegać mocne i słabe strony ucznia, dawać mu informację zwrotną, wskazując sposób na wyrównanie braków i niedociągnięć. W procesie nauczania ważne jest również określenie celu. W tym kontekście warto zauważyć, że metoda ta pozwala na precyzowanie celów lekcji w taki sposób, by były one zrozumiałe dla ucznia, np.: będziesz rozumiał, wykonasz, dowiesz się, nauczysz się, poznasz, wyobrazisz sobie.
Elementy oceniania kształtującego
Zapisane cele lekcji można umieścić na widocznej tablicy, co pozwoli uczniom sprawdzać, czy zaplanowane na daną jednostkę lekcyjną cele są skrupulatnie realizowane. Umożliwia to również uczniom samokontrolę, ponieważ mogą oni w trakcie lekcji sprawdzać swoją wiedzę i umiejętności. Uczeń powinien również dokładnie wiedzieć, za co będzie oceniany. Aby tak się stało, musi rozumieć zasady oceniania, które nauczyciel powinien w jasny i precyzyjny sposób przedstawić, zanim oceni pracę ucznia. W języku oceniania kształtującego ten element określono NaCoBeZu – na co będę zwracał uwagę. Dzięki temu zarówno uczeń, jak i nauczyciel będą mogli sprawdzić, czy zamierzone cele lekcji zostały osiągnięte. Bardzo ważna jest tutaj konsekwencja nauczyciela, który musi ocenić ucznia dokładnie tak, jak wcześniej zapowiedział. Jasne kryteria oceniania, tzw. NaCoBeZu, pozwolą uczniowi odpowiednio przygotować się do sprawdzianu, testu czy innej formy kontroli wiedzy i umiejętności.
Kolejnym ważnym elementem oceniania kształtującego jest informacja zwrotna, którą uczeń otrzymuje od nauczyciela po wykonaniu zadania. Może ona być przekazana ustnie, gdy nauczyciel w sposób konkretny precyzuje ocenę pracy, wyjaśniając to, co zostało wykonane w sposób poprawny, oraz wskazując elementy zadania wymagające dopracowania. Dobrze skonstruowana informacja zwrotna powinna zawierać:
- sformułowanie i docenienie mocnych stron pracy ucznia,
- wskazanie słabych stron pracy ucznia wymagających dodatkowej pracy,
- udzielenie wskazówek, w jaki sposób należy poprawić, udoskonalić pracę ucznia,
