OPUBLIKOWANO: 23 SIERPNIA 2017
Problemy dziecka w środowisku międzykulturowym
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.).
Zmiana miejsca zamieszkania związana z przeniesieniem do innego kraju jest dla ucznia dużym wyzwaniem adaptacyjnym zarówno w aspekcie edukacyjnym, jak i społecznym. Z drugiej strony dotyczy to także rodziny, grupy rówieśniczej i szkoły, których zaangażowanie i dobre chęci pozwolą uniknąć wielu niepotrzebnych, trudnych dla dziecka doświadczeń. Konieczne jest zatem kompleksowe wsparcie ze strony dorosłych, oparte na szerokiej wiedzy socjologicznej, ale przede wszystkim na współpracy placówki oświatowej z rodzicami, poradnią psychologiczno-pedagogiczną i ośrodkami wspierającymi cudzoziemców.
Uczeń cudzoziemski – specjalne potrzeby edukacyjne
Zgodnie z Ustawą o systemie oświaty cudzoziemcy mają prawo do korzystania z bezpłatnej nauki i opieki we wszystkich typach publicznych placówek oświatowych do ukończenia 18 lat lub ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej na warunkach dotyczących obywateli polskich.
Proces kształcenia dziecka pochodzącego z innego kraju bądź przybywającego do Polski po długim pobycie za granicą wiąże się z koniecznością organizacji odpowiednich warunków, które umożliwią mu naukę języka i zdobywanie wiedzy odpowiedniej do etapu rozwojowego.
Problemy dzieci zmieniających środowisko edukacyjne można zakwalifikować do specjalnych potrzeb edukacyjnych, których specyfika wymaga specjalistycznej diagnozy określającej charakter problemu i kierunki działania wspierającego. Wspomaganie dzieci i młodzieży z trudnościami adaptacyjnymi związanymi z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym wynikającymi z wcześniejszego kształcenia za granicą, jest jednym z zadań poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Aby przybliżyć charakter działań na rzecz uczniów pochodzących z innych krajów, warto zarysować najważniejsze przeszkody, jakie napotykają te dzieci już na samym początku pobytu w nowej szkole. Do najczęściej spotykanych problemów należą:
- nieznajomość języka, która utrudnia możliwość porozumiewania się z nauczycielami i rówieśnikami,
- odmienności kulturowe,
- braki edukacyjne wynikające z innego systemu nauczania w kraju pochodzenia,
- wysoki poziom wymagań, podobny do oczekiwań wobec dziecka polskiego,
- brak osoby odpowiedzialnej za wsparcie w adaptacji, do której można się zwrócić w kwestiach organizacyjnych,
- brak materiałów, indywidualnych kart pracy umożliwiających wykonanie zadania dostosowane do możliwości językowych,
- brak wiedzy nauczycieli z zakresu edukacji wielokulturowej,
- ignorowanie różnic kulturowych przez nauczycieli.
Trudności nauczyciela
Pojawienie się dziecka cudzoziemskiego w szkole stawia przed dyrekcją i nauczycielami szereg wyzwań. Pierwszym krokiem w stronę budowania przyjaznego środowiska dla nowego ucznia jest przekroczenie własnych, często nieuświadomionych uprzedzeń związanych z odmiennością kultury pochodzenia dziecka. Dopiero pozytywne nastawienie przyczyni się do poszerzenia wiedzy o tej kulturze i konkretnej sytuacji dziecka, a także do zbudowania sieci współpracy i kreowania optymalnych rozwiązań.
Jedną z podstawowych trudności, jakie napotyka nauczyciel, jest brak odpowiednich rozwiązań prawnych umożliwiających wdrożenie najlepszych standardów pracy. Choć Ustawa o systemie oświaty wyraźnie wskazuje konkretne prawa dziecka, rzeczywistość pokazuje, że brakuje odpowiedniego systemu oceniania, organizacji zajęć w standardzie edukacji włączającej, a także środków finansowych na wsparcie nauczyciela poprzez zatrudnienie drugiej osoby. Tymczasem uczeń pochodzący z innego kraju ma prawo do jednakowych warunków nauki, dodatkowych lekcji języka polskiego, wspomagających zajęć wyrównawczych z określonych przedmiotów, a także prawo do korzystania z pomocy asystenta wielokulturowego.
Wyzwania stojące przed nauczycielem:
- nieznajomość języka i kultury, z której pochodzi uczeń,
- utrudniony kontakt z rodzicami,
- samodzielne opracowanie dodatkowego wariantu lekcji,
- brak egzaminów dostosowanych do możliwości dzieci imigrantów,
- brak możliwości podnoszenia umiejętności i kwalifikacji – niedostateczne wsparcie merytoryczne.
Formy wsparcia w edukacji dzieci imigrantów w Unii Europejskiej
