STAN PRAWNY NA 30 SIERPNIA 2019 Przeniesienie nauczyciela szkoły Opracował i zaktualizował: Michał Łyszczarz, prawnik, główny specjalista w Wydziale Oświaty w Urzędzie Miasta w Dąbrowie Górniczej, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty oraz wielu publikacji z zakresu prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), • Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60 ze zm.), • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 kwietnia 2002 r. w sprawie wysokości i warunków wypłacania świadczeń urzędnikom państwowym przeniesionym do pracy w innej miejscowości (Dz.U. z 2002 r. Nr 66 poz. 597). Karta nauczyciela (dalej: KN) umożliwia przeniesienie pracownika pedagogicznego z jednej szkoły do drugiej zarówno za jego zgodą, jak i z inicjatywy pracownika. Co istotne, od 1 września 2019 r. przeniesienie jest możliwe wyłącznie w przypadku nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania, ponieważ 31 sierpnia 2019 r. przestaje obowiązywać art. 220 ust. 1 pkt 1 Ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe, zgodnie z którym przepisy dotyczące przeniesienia dotyczyły również nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Przeniesienie nauczyciela za jego zgodą lub z jego inicjatywy Zgodnie z art. 18 KN nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być przeniesiony na własną prośbę lub z urzędu, za swoją zgodą, na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie samo lub inne stanowisko. W tym trybie, czyli za zgodą lub na wniosek nauczyciela, przeniesienie nie jest ograniczone czasowo. Nauczyciel może zostać przeniesiony bezterminowo, jak również przeniesienie może zostać dokonane do innej miejscowości. Co istotne, przeniesienia nie można dokonać bez zgody nauczyciela. Nauczyciel może więc zablokować takie przeniesienie, jeżeli uzna, że jest ono dla niego niekorzystne. Może też sam wystąpić z inicjatywą przeniesienia, lecz nie jest ona wiążąca dla organu, który przeniesienia dokonuje. W myśl art. 18 ust. 4 KN przeniesienia nauczyciela do innej placówki dokonuje dyrektor tej szkoły, do której nauczyciel ma być przeniesiony, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego szkołę i za zgodą dyrektora szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony. W praktyce to dyrektor, chcący „pozyskać” nauczyciela do swojej szkoły, zwraca się na ogół do organu prowadzącego z wnioskiem o opinię w tej sprawie. Ważne! Opinia organu prowadzącego nie jest wiążąca – dyrektor placówki, do której nauczyciel ma być przeniesiony, może ją wziąć pod uwagę, lecz nie ma takiego obowiązku. Wiążące jest natomiast dla niego zdanie dyrektora tej szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony – KN wymaga jego zgody, co ma uzasadnienie, ponieważ dyrektor może nie chcieć się pozbywać konkretnego nauczyciela. Przyjęcie innego rozwiązania mogłoby prowadzić do sytuacji, kiedy dyrektor, który chce przeniesienia konkretnego nauczyciela, mógłby arbitralnie wpływać na politykę zatrudnienia w innej jednostce oświatowej, co jest niedopuszczalne. Zauważyć trzeba, że KN nie wymaga, aby w opisywanym trybie obydwie placówki, czyli ta, z której nauczyciel jest przenoszony, oraz ta, do której jest przenoszony, podlegały temu samemu organowi prowadzącemu. Dyrektor chcący pozyskać nauczyciela zwraca się zatem do swojego organu prowadzącego z wnioskiem o opinię, a gdyby szkoła, z której chce przenieść nauczyciela, była prowadzona przez inny podmiot, czyli inną jednostkę samorządu, wówczas jednostka ta nie wyraża zdania na temat przeniesienia. Trudno to jednak uznać za jakiekolwiek ograniczenie praw samorządu, gdyż – jak wspomniano – opinia organu prowadzącego ma charakter niewiążący, ponieważ i tak ostateczne zdanie na temat przeniesienia ma dyrektor placówki, z której nauczyciel jest przenoszony. Należy tu poczynić istotne zastrzeżenie – również w przypadku, gdy to sam nauczyciel wystąpi z propozycją przeniesienia, dyrektor szkoły, w której aktualnie pracuje, może nie wyrazić zgody na przeniesienie. Zwrócić wypada uwagę na uprawnienie przysługujące nauczycielowi na podstawie art. 18 ust. 2 KN, zgodnie z którym przeniesienie nauczyciela do innej miejscowości może nastąpić pod warunkiem zapewnienia mu w nowym miejscu pracy odpowiedniego do jego stanu rodzinnego mieszkania oraz miejsca pracy dla współmałżonka, jeśli jest on nauczycielem. Przepis ten nie będzie funkcjonował do 31 sierpnia 2019 r., bowiem jego obowiązywanie zostało czasowo ograniczone przez regulację art. 220 ust. 1 pkt 2 Ustawy Przepisy wprowadzające Prawo oświatowe. Zawieszenie działania art. 18 ust. 2 miało charakter czasowy i przepis ten ponownie obowiązuje od 1 września 2019 r. Od nowego roku szkolnego niezbędne jest zatem respektowanie uprawnień nauczycieli związanych z przeniesieniem (obowiązek zapewnienia mieszkania i miejsca pracy dla współmałżonka będącego nauczycielem). W praktyce zapewnienie realizacji tych uprawnień nie jest możliwe bez współpracy organu prowadzącego, choćby z uwagi na fakt, że to jednostka samorządu terytorialnego gospodaruje zasobem mieszkaniowym i może zapewnić nauczycielowi odpowiednie lokum w nowym miejscu pracy. Warunek współpracy organu prowadzącego ma jednak również znaczenie w kontekście opinii, jaką wyraża w przedmiocie przeniesienia. Jak wspomniano, jest to opinia niewiążąca pod względem prawnym, lecz trzeba mieć na uwadze, iż opinia negatywna może być podyktowana brakiem możliwości spełnienia ustawowych warunków zapewnienia mieszkania i pracy dla współmałżonka. Zwrot kosztów przeniesienia Zgodnie z art. 21 ust. 1 KN w razie przeniesienia nauczyciela przysługuje mu zwrot kosztów przeniesienia według zasad określonych w odrębnych przepisach dla pracowników urzędów państwowych. Regulacja ta odsyła do Rozporządzenia w sprawie wysokości i warunków wypłacania świadczeń urzędnikom państwowym przeniesionym do pracy w innej miejscowości. Zgodnie z odpowiednio zastosowanym § 6 tego aktu ryczałt z tytułu przeniesienia wypłaca się nauczycielowi przesiedlającemu się bez rodziny w wysokości 50 proc., a nauczycielowi przesiedlającemu się wraz z rodziną w wysokości 100 proc. jednomiesięcznego wynagrodzenia przysługującego za miesiąc, w którym nastąpiło przesiedlenie, obliczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. W myśl art. 21 ust. 2 KN nauczyciela zmieniającego miejsce zamieszkania w związku z przeniesieniem zwalnia się od pełnienia obowiązków służbowych na odpowiedni czas, nie dłuższy niż siedem dni. Jest to czas dany nauczycielowi na urządzenie się w nowym miejscu. Warto jeszcze zwrócić uwagę na Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2017 r. (III PK 47/16), z którego wynika, że brak zgody na przeniesienie, wyrażony przez nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania, nie wywołuje po jego stronie żadnych negatywnych skutków prawnych. Istotny jest również Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2001 r. (I PKN 712/00), zgodnie z którym nauczycielowi mianowanemu, przeniesionemu na własną prośbę lub za jego zgodą do innej szkoły, nie przysługuje odprawa, o której mowa w art. 20 ust. 2, także wówczas, gdy szkoła, w której był zatrudniony przed przeniesieniem, uległa likwidacji.