OPUBLIKOWANO: 28 LIPCA 2017

System informacji oświatowej w praktyce

Opracował: Marcin Majchrzak, radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1927 ze zm.),
• Ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy o systemie informacji oświatowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 949),
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (Dz.U. z 2017 r. poz. 1189),
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm.).

Nowy system informacji oświatowej od momentu swojego powstania wzbudza wiele emocji. Krytykowany za ciężką i nieintuicyjną obsługę oraz liczne błędy, jest wciąż usprawniany. 24 lipca weszła w życie główna część obszernej nowelizacji Ustawy o SIO, która ponownie zmieniła sposób funkcjonowania SIO. Głównym celem nowelizacji jest zmiana architektury SIO, chęć usprawnienia komunikacji użytkowników SIO, a także modyfikacja schematu przekazywania danych. Docelowo architekturę SIO będzie stanowić jedna baza danych SIO, natomiast komunikacja użytkowników z bazą będzie odbywać się przez przeglądarkę internetową, za pomocą aplikacji internetowej. Poniżej przedstawione zostały podstawowe przepisy związane z funkcjonowaniem SIO po wejściu w życie ww. nowelizacji.

Akty prawne regulujące działanie SIO

Podstawowym i najważniejszym aktem prawnym regulującym zasady działania nowego SIO jest Ustawa o systemie informacji oświatowej. Jest to obszerna ustawa, często nowelizowana. Na jej podstawie wydanych zostało kilka aktów wykonawczych, regulujących szczegółowe kwestie związane z funkcjonowaniem SIO. Należy zwrócić uwagę, że najnowsza nowelizacja Ustawy o SIO wymusiła również zmianę bądź wydanie całkiem nowych aktów wykonawczych – co będzie miało miejsce np. w przypadku rozporządzenia wydanego na podstawie upoważnienia ustawowego określonego w art. 31 ust. 1 Ustawy (przepisy określające szczegółowy zakres danych dziedzinowych gromadzonych w SIO oraz terminy przekazywania niektórych danych do bazy danych SIO).

Cel gromadzenia danych w SIO

Zgodnie z art. 1 Ustawy o SIO funkcjonowanie systemu ma prowadzić do uzyskiwania danych niezbędnych do:

• prowadzenia polityki oświatowej państwa na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, w tym wspomagania zarządzania oświatą,
• efektywnego funkcjonowania systemu finansowania zadań oświatowych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym,
• analizy efektywności wykorzystania środków publicznych przeznaczonych na finansowanie zadań oświatowych,
• nadzorowania i koordynowania wykonywania nadzoru pedagogicznego na terenie kraju oraz podnoszenia jakości edukacji.

Jak widać, powyższe cele zostały sformułowane bardzo ogólnikowo, dając tym samym możliwość wykorzystywania danych gromadzonych w SIO na wielu różnych polach związanych z funkcjonowaniem systemu oświaty, jak choćby sprawowanie nadzoru pedagogicznego czy zwiększanie bezpieczeństwa dzieci i uczniów. Wydaje się jednak, że najważniejsza rola SIO wiąże się z prowadzeniem sprawnego systemu finansowania zadań oświatowych, jako że dane z SIO są następnie wykorzystywane do podziału środków finansowych przeznaczonych na oświatę. Zgodnie z art. 31 ust. 2 Ustawy dane dziedzinowe przekazywane do bazy danych mają zapewnić organom administracji publicznej, realizującym na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym politykę oświatową państwa, aktualne dane niezbędne do realizowania zadań w tym zakresie, a także w zakresie planowania środków budżetowych niezbędnych do finansowania zadań oświatowych. Terminy przekazywania informacji do bazy danych SIO są powiązane z terminami przygotowywania projektu budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Struktura SIO

Po lipcowej nowelizacji SIO składa się z bazy danych systemu informacji oświatowej oraz systemu teleinformatycznego.

Baza danych SIO jest centralnym zbiorem danych, prowadzonym przez ministra właściwego ds. oświaty i wychowania. W jej skład wchodzą:

• zbiór danych o szkołach i placówkach oświatowych oraz ich zespołach – tzw. Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych (RSPO); szczegółowy zakres danych gromadzonych w RSPO określa art. 7 Ustawy o SIO,
• zbiory innych niż objęte RSPO danych o szkołach i placówkach oświatowych; szczegółowy zakres danych dziedzinowych gromadzonych w zbiorach danych szkół i placówek oświatowych określa art. 8 Ustawy,
• zbiory danych o innych jednostkach wykonujących zadania z zakresu oświaty; szczegółowy zakres danych gromadzonych w zbiorach danych jednostek określa art. 9 Ustawy,
• zbiory danych o uczniach – są w nich gromadzone dane identyfikacyjne (art. 11 Ustawy) oraz dane dziedzinowe uczniów (art. 12–25),
• zbiory danych o nauczycielach; są w nich gromadzone i przetwarzane dane identyfikacyjne (art. 28 Ustawy), a także dane dziedzinowe nauczycieli (art. 29).

Lokalne bazy danych SIO zostały zlikwidowane z dniem 24 lipca 2017 r. na mocy ustawy nowelizującej – uchylony art. 5 Ustawy o SIO. Po zmianie SIO stanowi jedną centralną bazę danych, której administratorem jest minister właściwy ds. oświaty i wychowania. Natomiast dane do niej są obecnie przekazywane za pomocą aplikacji internetowej przez przeglądarkę internetową (zgodnie z art. 7 ustawy nowelizującej minister właściwy ds. oświaty i wychowania został obowiązany do podjęcia działań organizacyjno-technicznych mających na celu zapewnienie od 24 lipca 2017 r. przekazywania danych do bazy danych SIO za pomocą aplikacji internetowej). Dzięki temu dostęp do bazy danych SIO będzie możliwy na wielu stanowiskach pracy w jednej szkole czy placówce oświatowej, a proces przekazywania danych będzie sprawniejszy. Odpadnie również problem związany z utratą danych i koniecznością ich odzyskiwania. Tym samym uchylony został rozdział 7 Ustawy, dotyczący odzyskiwania utraconych danych z lokalnych baz danych SIO. Niepotrzebna stała się także część przepisów dotycząca prowadzenia procedury homologacyjnej w celu potwierdzenia spełniania przez oprogramowanie służące do prowadzenia lokalnych baz danych SIO inne niż dostarczone przez ministra ds. oświaty i wychowania warunków technicznych.

W przypadku:

1. szkół i placówek oświatowych posiadających filie,
2. specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii i centrów kształcenia ustawicznego, w skład których wchodzą szkoły,
3. szkół i placówek oświatowych połączonych w zespół,
4. szkół w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich

dane do bazy danych SIO są przekazywane przez, odpowiednio, szkołę, placówkę oświatową, zespół, zakład poprawczy albo schronisko dla nieletnich.

W takim przypadku baza danych SIO zawiera wyodrębnione zbiory danych dotyczące odpowiednio:

1. szkoły i placówki oświatowej oraz jej filii,
2. placówki, o której mowa w pkt 2, i szkoły wchodzącej w skład placówki,
3. poszczególnych szkół i placówek oświatowych połączonych w zespół, zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich oraz szkół w tych zakładach i schroniskach,