OPUBLIKOWANO: 21 LIPCA 2017

Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego – społeczny obszar rozwoju dziecka

Opracowała: Aleksandra Batura-Mańka, psycholog, nauczyciel wychowania przedszkolnego, trener sensoplastyki pierwszego stopnia, uczestniczka Psychodynamicznego Studium Psychoterapii i Socjoterapii Młodzieży

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356).

W tym roku zmieni się najważniejszy dokument w pracy nauczyciela wychowania przedszkolnego – podstawa programowa dla przedszkoli. Modyfikacji ulegną zakres i rodzaj kompetencji, w jakie placówka powinna wyposażyć dziecko przed podjęciem przez nie edukacji szkolnej. Nowa podstawa określa te kompetencje w odniesieniu do czterech obszarów rozwoju: fizycznego, emocjonalnego, społecznego i poznawczego. W niniejszym artykule omówiony zostanie trzeci z nich.

Społeczny kontekst rozwoju jest istotny dla dziecka co najmniej z kilku perspektyw:

• przejścia dziecka z przedszkola do szkoły,
• nawiązywania przez nie relacji rówieśniczych,
• funkcjonowania w grupie,
• kontaktów z dorosłymi.

W ramach wyróżnionego w podstawie programowej obszaru III wskazuje się, że dziecko jest przygotowane do podjęcia nauki w szkole w aspekcie rozwoju społecznego, jeśli:

1. przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób i, przestrzegając tych wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze,
2. odczuwa i wyjaśnia swoją przynależność do rodziny, narodu, grupy przedszkolnej, grupy chłopców, grupy dziewczynek oraz innych grup, np. grupy teatralnej, grupy sportowej,
3. posługuje się swoim imieniem, nazwiskiem, adresem,
4. używa zwrotów grzecznościowych podczas powitania, pożegnania, sytuacji wymagającej przeproszenia i przyjęcia konsekwencji swojego zachowania,
5. ocenia swoje zachowanie w kontekście podjętych czynności i zadań oraz przyjętych norm grupowych; przyjmuje, respektuje i tworzy zasady zabawy w grupie, współdziała z dziećmi w zabawie, pracach użytecznych, podczas odpoczynku,
6. nazywa i rozpoznaje wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi, np. szacunek do dzieci i dorosłych, szacunek do ojczyzny, życzliwość okazywana dzieciom i dorosłym – obowiązkowość, przyjaźń, radość,
7. respektuje prawa i obowiązki swoje oraz innych osób, zwracając uwagę na ich indywidualne potrzeby,
8. obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe,
9. komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty werbalne i pozawerbalne; wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy.

Aspekt rozwoju społecznego dziecka – wnioski z zapisów nowej podstawy

Jakie wnioski nasuwają się w odniesieniu do tak sformułowanych wytycznych?

Autorzy dokumentu podkreślają konieczność wykształcenia u dziecka postawy szacunku do innych osób, a także wynikających z niej zachowań i wartości. Przywiązują wagę do umiejętności nawiązywania relacji, nie akcentują jednak potrzeby ich utrzymania. Tymczasem kluczowe dla rozwoju społecznego nie jest samo zainicjowanie relacji rówieśniczej, ale zdolność jej budowania i pielęgnowania.