STAN PRAWNY NA 5 LIPCA 2021 Ocena dorobku zawodowego nauczyciela Opracowała: Elżbieta Rzepecka-Roszak, dyrektor Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Niechano-wie, ekspert ds. awansu zawodowego oraz edukator ośrodka doskonalenia nauczycieli, laureatka Ogólnopolskiego Programu „Twórczy nauczyciel – Twórcza Edukacja”. Zaktualizował: Marcin Majchrzak, prawnik, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, świadczy pomoc prawną w ramach własnej kancelarii, autor licznych opracowań i artykułów z zakresu tematyki kadrowo-płacowej, prawa związkowego oraz prawa oświatowego Podstawa prawna: • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.), • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyski-wania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2200). Koniec roku szkolnego to dla niektórych nauczycieli koniec odbywanego stażu na kolejny stopień awansu zawodowego. Staż kończy się 31 maja, a jego uwieńczeniem jest sprawozda-nie z realizacji planu zawodowego nauczyciela, projekt oceny dorobku zawodowego sporzą-dzony przez opiekuna stażu (dla nauczyciela stażysty i kontraktowego) oraz ocena dorobku zawodowego dokonana przez dyrektora przedszkola. Terminy Ocena dorobku zawodowego stanowi podsumowanie osiągnięć nauczyciela oraz określa sto-pień realizacji planu rozwoju zawodowego. Dokonuje jej dyrektor (art. 9c KN) w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji planu roz-woju zawodowego. Nauczyciel ma czas na złożenie tego sprawozdania przez siedem dni od dnia zakończenia stażu (§ 4 ust. 5 Rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu za-wodowego przez nauczycieli). Dyrektor otrzymuje od opiekuna stażu projekt oceny dorobku zawodowego, jednak nie jest to ocena wiążąca. Poza tym musi on wystąpić do rady rodziców z prośbą o przedstawienie opinii na temat pracy nauczyciela stażysty, kontraktowego lub mia-nowanego. Rada rodziców wyraża swoją opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawia-domienia (art. 9c ust. 5b KN). Jak wynika z zapisów Karty nauczyciela, opinia rady rodziców nie jest wiążąca i jeśli nie wpłynie ona do dyrektora w wyznaczonym terminie, nie zostaje przerwana procedura awansu nauczyciela. Dokonując oceny dorobku zawodowego dla nauczyciela stażysty i kontraktowego, dyrektor uwzględnia osiągnięcia za okres stażu. Natomiast dla nauczyciela mianowanego należy wziąć pod uwagę dorobek z całego okresu pracy, ze szczególnym uwzględnieniem okresu od uzy-skania stopnia nauczyciela mianowanego (art. 9c ust. 3a KN). Należy również pamiętać, że ocena pracy nauczyciela mianowanego jest ustalana przez dyrektora na podstawie opinii rady rodziców, o ile taka zostanie przedstawiona (art. 9c ust. 5a pkt 2 KN). W tym przypadku nie sporządza się projektu oceny, bowiem nauczyciel mianowany nie ma opiekuna stażu. Przygotowanie oceny Aby dokonać oceny dorobku zawodowego, dyrektor musi zgromadzić potrzebne dokumenty, które pozwolą mu obiektywnie ocenić zainteresowanego nauczyciela. Przede wszystkim w terminie siedmiu dni od zakończenia stażu nauczyciel musi przedstawić dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego. Najlepiej, jeśli sprawoz-danie jasno i konkretnie będzie precyzowało, co nauczyciel zrealizował, czego nie udało mu się osiągnąć lub czego dokonał poza planem rozwoju zawodowego. Ponadto sprawozdanie powinno opierać się na wymaganiach zawartych w Rozporządzeniu, co pozwoli nauczycielowi udowodnić, że wymagania te spełnia. Sama zaś ocena ich spełnienia należy do dyrektora. Przepisy nie precyzują, jak ma wyglądać ocena dorobku zawodowego oraz jakie konkretne dokumenty wymagane są do jej sporządzenia. Najbardziej logiczna wydaje się dokumentacja zgromadzona przez samego nauczyciela, dokumenty opiekuna stażu oraz te, które wynikają z nadzoru pedagogicznego, np. arkusze obserwacji, samoocena nauczyciela, ankiety, kwestio-nariusze wywiadu, plany pracy zespołów nauczycieli, protokół rady pedagogicznej. Wskazane jest przygotowanie przez opiekuna stażu dokumentu, w którym zawarta będzie częstotliwość spotkań z nauczycielem stażystą czy kontraktowym. Istotna jest także tematyka tych spotkań oraz udokumentowanie uczestnictwa w zajęciach zarówno opiekuna, jak i nau-czyciela. Poza tym warto również zanotować informacje dotyczące zapoznania się nauczyciela z podstawową dokumentacją przedszkola, np. statutem, arkuszem organizacji, programem wychowawczym. Zarówno nauczyciel, jak i opiekun powinni dysponować dokumentacją po-twierdzającą współpracę oraz podejmowane działania – dokumenty te pomogą dyrektorowi ocenić spełnienie wymagań, jakim musi sprostać nauczyciel ubiegający się o kolejny stopień awansu zawodowego. Oczywiście ostateczna ocena spełnienia wymagań należy do ekspertów, jednak dyrektor ma decydujące zdanie w kwestii dopuszczenia nauczyciela do dalszych procedur związanych z awansem. Od niego bowiem zależy, jaka będzie ocena: pozytywna czy negatywna. Dlatego sensownym rozwiązaniem wydaje się ocena spełnienia wymagań już na etapie wystawienia oceny przez dyrektora. Dyrektor przedszkola w czasie trwania stażu obserwuje nauczyciela w różnych sytuacjach – nie tylko podczas zajęć wychowawczo-dydaktycznych i opiekuńczych. Na jakość pracy nau-czyciela wpływa jego osobowość, odpowiedzialność, punktualność, zaangażowanie. Na pod-stawie odbytych szkoleń, warsztatów, kursów i innych ocenia się doskonalenie zawodowe, a co najważniejsze, umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy w codziennej pracy. Aktyw-ność nauczyciela jest również postrzegana poprzez inicjatywy, jakie podejmuje celem podnie-sienia jakości swojej pracy i pracy przedszkola. Badanie wyników nauczania jest kolejnym dowodem na aktywność i jakość pracy nauczyciela. Ankiety przeprowadzane wśród rodziców dowodzą, z jakim nauczycielem pracujemy. Dyrektor w ramach sprawowanego nadzoru prze-prowadzać może także różnego rodzaju kontrole, np. kontrolę dokumentacji pedagogicznej prowadzonej nauczyciela. Pozytywna i negatywna ocena Na pozytywną ocenę dorobku zawodowego nauczyciela składa się: • stopień realizacji planu rozwoju zawodowego, • spełnianie wymagań objętych Rozporządzeniem, • projekt oceny dokonanej przez opiekuna, • opinia rady rodziców, • dokumentacja dyrektora w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Negatywna ocena dorobku zawodowego musi być potwierdzeniem niespełnienia wymagań objętych Rozporządzeniem. W tym przypadku dyrektor musi również zgromadzić dokumen-tację, która będzie potwierdzała ocenę negatywną. Należy przy tym pamiętać, że nauczyciel w terminie 14 dni może wnieść odwołanie od oceny negatywnej do wskazanego organu nad-zoru pedagogicznego, który odwołanie rozpatruje w terminie 21 dni. Ustalona ocena jest osta-teczna (art. 9c ust. 5d KN). Jeśli organ sprawujący nadzór pedagogiczny nie dotrzyma termi-nu, wówczas nauczyciel jest dopuszczony do rozmowy kwalifikacyjnej lub egzaminu (art. 9c ust. 5e KN). Jeśli jednak ocena negatywna jest ostateczna, wówczas ponowna ocena może być dokonana po odbyciu, na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora, jednego dodatkowego stażu w wymiarze dziewięciu miesięcy (art. 9c ust. 5f KN). Zarówno ocena pozytywna, jak i negatywna są sporządzane na piśmie i muszą zawierać uza-sadnienie wraz z pouczeniem o możliwości wniesienia odwołania (art. 9c ust. 5c KN). Procedura dokonywania oceny dorobku zawodowego powinna znaleźć odzwierciedlenie w dokumentacji awansu zawodowego, którą należy przechowywać w przedszkolu w aktach osobowych nauczyciela. Do tej dokumentacji zalicza się: • wniosek nauczyciela o rozpoczęcie stażu (nie dotyczy stażysty, bowiem ten nauczyciel rozpoczyna staż z chwilą podjęcia pracy 1 września), • wyznaczenie przez dyrektora czasu trwania stażu, • wyznaczenie przez dyrektora opiekuna stażu (dla nauczycieli stażystów i kontrakto-wych), • informację o przerwaniu lub przedłużeniu stażu, • wniosek do rady rodziców o opinię na temat pracy nauczyciela, • opinię rady rodziców, • projekt oceny dorobku zawodowego, • ocenę dorobku zawodowego, • ewentualne odwołanie nauczyciela od oceny dorobku zawodowego, • dokumenty odwoławcze od oceny dorobku zawodowego. Warto również zauważyć, że Rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodo-wego przez nauczycieli określa także rodzaj dokumentacji, którą składa nauczyciel do organu prowadzącego czy sprawującego nadzór pedagogiczny. W myśl Rozporządzenia nauczyciel do wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego czy egzaminacyjnego dołącza kopię oceny dorobku zawodowego za okres stażu, poświadczoną przez dyrektora przedszkola za zgodność z oryginałem (§ 9 ust. 1 pkt 4). Reasumując, ocena dorobku zawodowego pozostaje w dokumentacji przedszkola (w aktach osobowych nauczyciela), nie zaś w dokumentacji dołączanej do wniosku o wszczęcie postę-powania kwalifikacyjnego czy egzaminacyjnego (załączeniu podlega wyłącznie kopia oceny).