STAN PRAWNY NA 15 MARCA 2019 Urlop uzupełniający nauczycieli Opracowała: Karolina Król-Komarnicka, kierownik działu kadr i płac w państwowej instytucji; zaktualizował: Dariusz Dwojewski, prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy i prawa oświatowego, autor wielu publikacji w tej tematyce, wykładowca na kursach, szkoleniach i studiach podyplomowych z zakresu prawa pracy w szkołach i placówkach oświatowych, prowadzi kancelarię prawną zajmującą się m.in. obsługą prawną jednostek oświatowych Podstawa prawna:•Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela(t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.), •Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.), •Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz.U. z 2001 r. Nr 71 poz. 737 ze zm.). Urlop uzupełniający dotyczy przede wszystkim nauczycieli szkół feryjnych. Nauczyciel zatrudniony w szkole funkcjonującej w systemie feryjnym powinien co do zasady wykorzystać przysługujący mu urlop wypoczynkowy podczas trwania ferii zimowych i letnich oraz w wymiarze odpowiadającym okresowi tych ferii (art. 64 ust. 1 KN). Zgodnie z dyspozycją art. 66 ust. 1 KN w razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub części w okresie ferii szkolnych z powodu: •niezdolności do pracy wywołanej chorobą lub odosobnieniem w związku z chorobązakaźną, •urlopu macierzyńskiego, •urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, •urlopu ojcowskiego, •urlopu rodzicielskiego, •urlopu dla poratowania zdrowia •odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego nauczycielowi przysługuje urlop w ciągu roku szkolnego w wymiarze uzupełniającym do ośmiu tygodni. Prawo do urlopu uzupełniającego przysługuje zatem nauczycielowi, jeżeli nie wykorzystał w okresie ferii zimowych i letnich łącznie ośmiu tygodni urlopu wypoczynkowego ze wskazanych wyżej powodów. Pamiętaj!Urlop uzupełniający nie jest urlopem dodatkowym, ale stanowi swego rodzaju „ekwiwalent urlopu” udzielony w naturze, poza planem urlopowym lub niezależnie od organizacji roku szkolnego. W sytuacjach, gdy nauczyciel nie może wykorzystać urlopu we wskazanym wyżej terminie, może go otrzymać w innym, wyznaczonym w ciągu roku szkolnego. Jest to praktycznie jedyny przypadek, gdy nauczyciel szkoły feryjnej ma prawo do urlopu w ciągu roku szkolnego. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu Wyroku z dnia 6 października 2005 r. (II PK 72/05) stwierdził, że „(...) przedmiotowy urlop (uzupełniający) jest nadal urlopem wypoczynkowym” – ze wszystkimi tego konsekwencjami. W szczególności przysługuje za jego okres wynagrodzenie urlopowe, a w razie niewykorzystania tego urlopu – ekwiwalent. Warto pamiętać, że urlop wypoczynkowy nauczyciel placówki feryjnej wykorzystuje w okresie ferii zimowych i letnich, a nie w czasie przerw świątecznych. W związku z tym uznać należy, że nie ma przeszkód w udzielaniu urlopu uzupełniającego na dni wolne od zajęćdydaktycznych (np. na okres przerw świątecznych, jak również w dni ustawowo wolne od pracy). Ustalanie wymiaru i zasady udzielania urlopu uzupełniającegoWarunkiem nabycia uprawnień do urlopu uzupełniającego jest niewykorzystanie urlopu wypoczynkowego w czasie ferii szkolnych. Z tego powodu ustalenie prawa do urlopu uzupełniającego może nastąpić dopiero po zakończeniu ferii zimowych i letnich. Jego dokładny termin ustala dyrektor placówki feryjnej. Nauczyciel ma prawo do urlopu uzupełniającego w trakcie roku szkolnego, jeżeli w czasie trwania ferii zimowych i letnich nie wykorzystał łącznie ośmiu tygodni urlopu. Jeżeli skorzystał on z ośmiu tygodni urlopu, a następnie zachorował, to nie przysługuje mu prawo do urlopu uzupełniającego. W Wyroku z dnia 2 września 1998 r. (I PKN 298/98, OSNP 1999, nr 18, poz. 584) Sąd Najwyższy potwierdził, że „wykorzystanie przez nauczyciela urlopu wypoczynkowego w wymiarze 8. tygodni w ciągu roku szkolnego uniemożliwia przyznanie mu prawa do urlopu uzupełniającego z powodu niezdolności do pracy wywołanej chorobąw czasie korzystania z urlopu”. Wymiar urlopu uzupełniającego zależy od okresu urlopu wypoczynkowego wykorzystanego podczas ferii szkolnych (zimowych i letnich). Najpierw należy ustalić, czy nauczyciel wykorzystał osiem tygodni urlopu podczas ferii szkolnych. Jeżeli okaże się, że nie, to wówczas należy obliczyć różnicę pomiędzy ośmioma tygodniami a wykorzystanym w trakcie ferii szkolnych okresem urlopu wypoczynkowego. Karta nauczyciela nie przesądza o tym, czy urlop uzupełniający powinien być udzielony w jednej czy kilku częściach. Udzielanie urlopu uzupełniającego w częściach nie może doprowadzić do obejścia przepisu stanowiącego, że maksymalny wymiar urlopu uzupełniającego wynosi osiem tygodni. Pamiętaj!Wymiar urlopu uzupełniającego nie może wynieść więcej niż osiem tygodni, wliczając w to dni wolne od pracy, niedziele i święta. PrzykładNauczyciel języka polskiego wykorzystał w okresie ferii zimowych i letnich sześć tygodni urlopu wypoczynkowego. Osiem tygodni to 56 dni, a siedem tygodni to 42 dni. Należy zatem od 56 odjąć 42, co daje 14 dni kalendarzowych. Nauczycielowi przysługuje więc 14 dni kalendarzowych urlopu uzupełniającego w trakcie roku szkolnego. Jeżeli nauczyciel nie wykorzystał urlopu wypoczynkowego z powodu urlopu macierzyńskiego/rodzicielskiego, dyrektor placówki feryjnej powinien udzielić mu urlopu uzupełniającego od razu po zakończeniu urlopu macierzyńskiego/rodzicielskiego, jeżeli nauczyciel złoży taki wniosek (art. 163 Kodeksu pracy). Zasady obliczania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowyZasady obliczania wynagrodzenia za urlop uzupełniający, który jest urlopem wypoczynkowym, zawiera art. 67 KN. Zgodnie z nim: •za czas urlopu wypoczynkowego nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie, jakie otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował, •wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu: owszystkich miesięcy danego roku szkolnego, poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, oz całego okresu zatrudnienia, gdy jest on krótszy od roku szkolnego. Należy jednak wiedzieć, że jeżeli wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawęobliczenia wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i zajęcia dodatkowe uległa zmianie w okresie, za który oblicza się wynagrodzenie za urlop lub w miesiącu wykorzystywania urlopu, wynagrodzenie to ulega przeliczeniu. Ustalanie wynagrodzenia urlopowego określa § 1 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli. Do wynagrodzenia urlopowego wlicza się: •wynagrodzenie zasadnicze, •dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy,•wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, ustalone w średniej wysokości, •dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, •odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy, •wynagrodzenie za pracę w święto, •jednorazowy dodatek uzupełniający. Nie zalicza się natomiast wynagrodzenia za czas: •gotowości do pracy, •niezawinionego przez pracownika przestoju, •innego urlopu wypoczynkowego, •innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, •niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobązakaźną. Nauczyciel nie może zrzec się swojego prawa do urlopu uzupełniającego. Urlop wypoczynkowy powinien zostać udzielony w naturze. Jedynie w sytuacji, gdy z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy nie jest możliwe udzielenie urlopu w naturze, wypłaca się nauczycielowi ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (art. 66 ust. 2 KN). Zgodnie z art. 152 § 2 k.p.w związku z art. 91c ust. 1 KN nauczyciel nie może zrzec się swojego prawa do urlopu wypoczynkowego. Jeśli z powodu organizacji zajęć w szkole nie jest możliwe udzielenie jednorazowo urlopu uzupełniającego, urlop taki może