Gry i zabawy rozładowujące napięcie i stres u maluchów
Przyczyny stresu u dzieci uczęszczających do żłobka mogą być różne i dotyczą różnych sfer życia. Maluch niewątpliwie odczuwa napięcie związane z samym faktem pójścia do żłobka (stres adaptacyjny). Innymi powodami, dla których dziecko może odczuwać dyskomfort i być niespokojne, jest niezaspokojenie potrzeb biologicznych i psychicznych. W pierwszej grupie znajdą się: odczuwanie głodu, zmęczenia, pragnienia, dyskomfortu związanego z mokrą pieluszką, bólu, zimna lub gorąca bądź niewygody. Natomiast do potrzeb psychicznych zaliczymy wszystkie te, które są związane z bliskością drugiej osoby, czyli odczuwanie braku kontaktu z matką czy potrzeba jej dotyku. Stresujący dla malucha może też być nadmiar oddziałujących na niego bodźców i brak spokoju.
Lęki, które bardzo często towarzyszą dzieciom, również przyczyniają się do powstania napięcia. U rocznego dziecka występuje jeden z poważniejszych leków, lęk separacyjny – przed rozstaniem z mamą. Nawet krótkotrwała nieobecność matki prowadzi do podniesienia poziomu kortyzolu we krwi niemowlęcia, a to jest potwierdzeniem pojawienia się stresu. Dwuletnie dziecko odczuwa strach z rozmaitych powodów: przerazić go mogą dźwięki otoczenia, np. odgłos pociągu lub ciężarówki, szum wiatru lub padający deszcz. Niepokój mogą wzbudzać również inni ludzie lub zwierzęta, przykładowo wyjazd matki lub jej nieobecność podczas zasypiania. Dziecko dwuipółletnie przeżywa wiele lęków związanych z przestrzenią, boi się mianowicie zbliżających się dużych przedmiotów jak np. ciężarówka czy tramwaj. Natomiast dziecko trzyletnie przeżywa najwięcej lęków wizualnych, czyli, boi się wszystkiego, z czym ma negatywne skojarzenia wzrokowe. Dziecko w tym wieku może bać się ludzi wykonujących pewne zawody, np. policjanta, może również obawiać się ciemności lub wieczornych wyjść rodziców z domu (powiązane z lękiem przed ciemnością).
U niektórych dzieci fakt pójścia do żłobka jest bardzo stresującym przeżyciem. Maluch odczuwa różne dolegliwości i przejawia zachowania, których wcześniej u niego nie obserwowano, np. wybuchy agresji, wymioty czy brak apetytu. Inne zachowania związane ze stresem adaptacyjnym to zaburzenia snu, regres w zachowaniu, apatia, wycofanie czy brak zainteresowania otoczeniem, a przede wszystkim płacz podczas rozstania z rodzicami.
Do wystąpienia chronicznego stresu u niemowląt mogą przyczyniać się niektóre zachowania dorosłych, m.in.:
- pozwolenie dziecku na długotrwały płacz, niereagowanie na wysyłane przez nie sygnały, pozbawienie dziecka rodzicielskiej troski i uwagi,
- głodzenie dziecka, niedostarczanie mu odpowiedniej liczby posiłków bądź też podawanie dań nieodpowiednich pod względem jakości,
- nieokazywanie pocieszenia, kiedy dziecko tego oczekuje,
- ograniczenie kontaktu fizycznego z dzieckiem,
- niski poziom zainteresowania dzieckiem, unikanie rozmów i zabaw.
Płacz dziecka to zawsze prośba o pomoc, a nie trening płuc czy kaprys, nigdy nie wolno tego ignorować. Należy zawsze reagować adekwatnie do potrzeb dziecka. Brak pocieszenia powoduje przedłużanie się jego cierpienia. Maluch nie nazwie swoich emocji, nie wyrazi werbalnie swoich potrzeb, dla niego płacz jest formą komunikacji ze światem, dlatego nie wolno go ignorować. Dziecko uczy się okazywania uczuć od dorosłych; jeśli jego potrzeby będą bagatelizowane, wejdzie on w świat z błędnym przeświadczeniem, że potrzeby i emocje dzieci należy ignorować.
Każde dziecko odczuwa stres w odmienny sposób, dlatego też w żłobku nie powinno zabraknąć antystresowych zabawek i zajęć. Do zajęć odstresowujących zaliczamy zabawy plastyczne i manualne, np. rysowanie, malowanie, wydzieranie czy lepienie. Innymi sposobami na szybkie uwolnienie negatywnych emocji są zabawy masami plastycznymi, kolorowanki, gniotki i piłki. W ramach czynności pozwalających na uwolnienie napięcia można pozwolić dzieciom rysować kredą po tablicy (ścianie pomalowanej farbą tablicową) lub na chodniku przed żłobkiem.
