Rozwijanie umiejętności czytania i przygotowanie do nabywania umiejętności pisania w przedszkolu – jak to powinno wyglądać?

Opracowała: Magdalena Milczewska, pedagog, trenerka, koordynatorka programów i projektów krajowych oraz międzynarodowych, nauczycielka wychowania przedszkolnego w Przedszkolu nr 125 „Pod Złotym Promykiem” w Warszawie. Pisze artykuły, prowadzi szkolenia i warsztaty dla studentów i nauczycieli z zakresu metody projektów badawczych, edukacji matematycznej, edukacji medialnej, metod aktywizujących, tworzy materiały edukacyjne z zakresu wychowania przedszkolnego

Na początku warto przypomnieć, że według Anny Brzezińskiej przygotowanie dziecka do czytania i pisania obejmuje kilka sfer:

• psychomotoryczną,
• poznawczą,
• emocjonalno-motywacyjną.

W poprzednim tekście z tego cyklu pokazaliśmy przykładowe działania wspierające rozwój procesów poznawczych i emocjonalno-motywacyjnych. W części drugiej natomiast skoncentrujemy się na procesach psychomotorycznych, które mogą pomóc dzieciom w wieku przedszkolnym w nabywaniu gotowości do nauki czytania i pisania.

W opublikowanej niedawno nowej podstawie programowej wychowania przedszkolnego (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, Dz.U. z 2017 r. poz. 356) wyraźnie podkreśla się, że przedszkole ma być miejscem przygotowującym do nauki pisania i czytania. Jest to spójne ze słowami Stefana Szumana, że „wychowanie w rodzinie i przedszkolu ma na celu doprowadzanie dziecka do dojrzałości, a nie przysposabianie do szkoły” (S. Szuman, O dojrzałości szkolnej dzieci siedmioletnich. „Nowa Szkoła” 1962 nr 6).

Na rozwój procesów psychomotorycznych wpływ mają: odpowiednia sprawność analizatora wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego, sprawność aparatu artykulacyjnego i sprawność manualna. Czas, który dziecko spędza w przedszkolu, jest niezwykle ważny dla rozwoju tych sprawności. Dużą rolę odgrywa tu nauczyciel, który korzystając ze swojej wiedzy i doświadczenia, powinien być w stanie ocenić rozwój językowy danego podopiecznego i w razie potrzeby skierować go do specjalisty. Nierzadko to właśnie nauczyciel jest tą osobą, która tłumaczy rodzicowi otrzymaną opinię z poradni czy słowa usłyszane od specjalisty. Budowanie autorytetu powinno więc stać się dla nauczyciela jedną z ważniejszych aktywności w jego życiu zawodowym, gdyż dzięki temu w większym stopniu będzie mógł wspierać zarówno dziecko, jak i jego rodzinę.

Nauczyciel jest również naturalnym modelem dla przedszkolaków. Dlatego należy pamiętać, że wychowawca powinien bardzo dbać o prawidłową wymowę i poprawność językową swoich wypowiedzi. Ma to znaczenie nie tylko w odniesieniu do kompetencji językowych, komunikacyjnych, ale także np. matematycznych. Spójrzmy bowiem na różnicę pomiędzy następującymi zdaniami wypowiedzianymi przez nauczyciela: „Proszę, połóż tę zabawkę tam” oraz „Proszę, połóż tę zabawkę na drugą półkę szafki stojącej pod oknem”. W pierwszym przypadku komunikat jest prosty i zazwyczaj zrozumiały, gdyż towarzyszą mu gesty wyjaśniające intencję nauczyciela. Jednak z punktu widzenia edukacji językowej nie jest komunikatem wspierającym rozwój interesujących nas umiejętności.