STAN PRAWNY NA 30 STYCZNIA 2024

Środowisko wewnętrzne to pierwszy z elementów kontroli zarządczej określonych w standardach kontroli zarządczej, opublikowanych przez ministra finansów 16 grudnia 2009 r. W odniesieniu do tej grupy standardy stwierdzają, że właściwe środowisko wewnętrzne w sposób zasadniczy wpływa na jakość kontroli zarządczej. 

W ramach środowiska wewnętrznego wyróżniamy:

• przestrzeganie wartości etycznych,
• kompetencje zawodowe,
• strukturę organizacyjną,
• delegowanie uprawnień.

Te cztery elementy w jednostce organizacyjnej, jaką jest poradnia, składają się razem na środowisko wewnętrzne. Można tu jednak zauważyć, że standardy kontroli zarządczej wskazują jedynie stan pożądany, tzn. określają cechy, jakimi powinno się charakteryzować środowisko wewnętrzne jednostki oświatowej, nie podając jednak sposobu, w jaki należałoby ów stan osiągnąć.

Przykładowo, w ramach przestrzegania wartości etycznych standardy wskazują, że osoby zarządzające i pracownicy powinni być świadomi wartości etycznych przyjętych w jednostce i przestrzegać ich przy wykonywaniu powierzonych zadań. Osoby zarządzające powinny wspierać oraz promować przestrzeganie wartości etycznych, dając dobry przykład codziennym postępowaniem i podejmowanymi decyzjami. Ze standardów nie wynika, w jaki sposób należy ten stan osiągnąć, nie ulega jednak wątpliwości, że pracownicy powinni zostać poinformowani, jakie wartości etyczne są u danego pracodawcy promowane, przy czym akt, procedura przekazująca pracownikom wymagane postawy etyczne może mieć dowolną nazwę, lecz forma kodeksu jest najpowszechniejszą.

Przestrzeganie wartości etycznych

Dla zapewnienia właściwego poziomu etycznego w jednostce proponują one wprowadzenie kodeksu etycznego, wskazując jednocześnie wymagania, jakie kodeks taki powinien spełniać. W szczególności powinien on:

• wskazywać, jakie zachowanie uważane jest za wzorcowe lub jakie zachowanie uważane jest za niewłaściwe w określonych sytuacjach,
• odnosić się np. do właściwego wykorzystania zasobów, przyjmowania prezentów, należytej staranności zawodowej,
• wskazywać przypadki konfliktu interesów.

Ponadto:

• zapisy kodeksu powinny być sformułowane w sposób, który można uznać za zrozumiały dla ogółu pracowników,
• zapisy kodeksu przyjętego w jednostce nie są sprzeczne z zapisami innych kodeksów etyki obowiązujących w jednostce,
• znajomość kodeksów etyki obowiązujących w jednostce jest okresowo potwierdzana przez pracowników,
• pracownicy rozumieją, jakie zachowanie jest właściwe, a jakie niewłaściwe, jakie konsekwencje może spowodować niewłaściwe zachowanie, a także jakie działania należy podjąć, jeżeli staną się świadomi niewłaściwego zachowania.

Kierownictwo jednostki nie powinno tworzyć zachęt do nieetycznego zachowania się pracowników. W szczególności:

• kierownictwo ustala realistyczne, osiągalne cele; nie wywiera nadmiernej presji na realizację celów krótkoterminowych,
• kierownictwo stosuje godziwe i wyważone środki i sposoby motywowania pracowników; unika stosowania bodźców radykalnych,
• osoby wykonujące podobną pracę otrzymują wynagrodzenie o zbliżonej wysokości,