OPUBLIKOWANO: 9 LISTOPADA 2016
Wystawienie bądź posłużenie się fałszywą fakturą – skutki prawne i podatkowe
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 710),
- Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2016 poz. 178 ze zm.),
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1137).
Jak wynika z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, faktura to dokument w formie papierowej lub elektronicznej, który musi spełniać wymogi autentyczności (art. 2 pkt 31 oraz art. 106m ust. 1 i 2). Faktura autentyczna to taka, która jest prawdziwa zarówno w zakresie pewności co do tożsamości dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługi, jak również pewności, że dostawa towarów lub świadczenie usług rzeczywiście miały miejsce. Wystawienie bądź posłużenie się fałszywą fakturą oznacza fałszerstwo dokumentu – faktury – a zatem konsekwencje nie tylko w postaci zaległości podatkowej, obowiązku zapłaty odsetek i ewentualnie kary grzywny. Fałszerstwo dokumentów to przestępstwo pospolite, ścigane z urzędu na mocy przepisów prawa karnego.
Wystawianie fałszywych faktur
Wystawienie tzw. pustej faktury oznacza wprowadzenie do obrotu prawnego dokumentu nieodzwierciedlającego rzeczywistego zdarzenia gospodarczego. Możliwe są w tym przypadku następujące sytuacje:
- faktura stwierdza dostawę towarów lub świadczenie usług, które faktycznie nigdy nie miały miejsca, np. wystawienie faktury dokumentującej usługę najmu pomieszczenia, którego to najmu nigdy nie było,
- faktura dokumentuje czynność inną niż ta, która miała miejsce, np. stwierdza sprzedaż większej ilości towaru niż w rzeczywistości.
Wystawienie pustej faktury może mieć charakter celowy lub omyłkowy. Celowo faktury stwierdzające transakcję, które nie miały miejsca, wystawia się najczęściej, chcąc zwiększyć koszty uzyskania przychodów. Oczywiście faktura taka nie może być podstawą zaliczenia wydatku do kosztów, skoro faktycznie nie było żadnego kosztu mającego związek z uzyskaniem, zabezpieczeniem przychodu lub zachowaniem jego źródła (art. 15 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 22 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Jeżeli podatnik omyłkowo wystawił pustą fakturę, to powinien:
- anulować fakturę – co w praktyce możliwe jest tylko w sytuacji, gdy faktura nie trafiła do obiegu prawnego (nie przekazano jej odbiorcy),
- skorygować fakturę do zera – jeżeli trafiła już do obiegu i nie można jej anulować.
Konsekwencją wystawienia „pustej faktury” jest także obowiązek zapłaty podatku VAT należnego, który został wykazany na fakturze. Jak stanowi bowiem przepis art. 108 ust. 1 i 2 Ustawy o VAT, w przypadku, gdy podatnik wystawił fakturę, w której wykaże kwotę podatku VAT (lub wykaże kwotę podatku wyższą niż rzeczywista), to obowiązany jest do jego zapłaty. Nie ma zatem znaczenia, czy dana transakcja miała faktycznie miejsce, tzn. jeżeli poradnia psychologiczno-pedagogiczna wykaże na fakturze czynność opodatkowaną (np. wynajem pomieszczenia), a w rzeczywistości żaden wynajem nie miał miejsca, to i tak musi zapłacić VAT należny.
Wystawienie „pustej faktury” – odpowiedzialność karno-skarbowa
Wystawienie nierzetelnej faktury VAT lub posługiwanie się nią przez nabywcę jest przestępstwem karno-skarbowym, a w przypadku czynu mniejszej wagi (najczęściej dotyczącego niewielkiej kwoty wyłudzenia podatkowego), czyn taki stanowi wykroczenie.
Zgodnie z przepisem art. 56 § 1 Kodeksu karnego skarbowego (dalej: KKS) podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze – grzywnie do 720 stawek dziennych lub też karze pozbawienia wolności.
Ponadto podatnik może odpowiadać z przepisu art. 62. § 1 i 2 KKS, jeżeli w związku z wystawieniem fałszywej faktury popełnił czyn mający na celu ugodzenie w obowiązek podatkowy (tzn. powoduje, że dochodzi do powstania sztucznego obowiązku zapłaty podatku). Zatem zgodnie z ww. przepisem, kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych. Natomiast kto fakturę lub rachunek wystawia w sposób nierzetelny albo takim dokumentem posługuje się, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.
