OPUBLIKOWANO: 11 PAŹDZIERNIKA 2016
ZAKTUALIZOWANO: 21 GRUDNIA 2017
Prawo do odliczenia podatku VAT
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.).
Prawo do odliczenia podatku VAT to swoistego rodzaju przywilej podatkowy dla przedsiębiorców. Odliczenie podatku VAT realizuje bowiem fundamentalną zasadę systemu VAT – tj. zasadę neutralności. Oznacza ona, że ciężaru podatku faktycznie nie ponosi podatnik (przedsiębiorca), ale ostateczny konsument dóbr czy usług, które obciążone są VAT-em. Również poradnie psychologiczno-pedagogiczne publiczne i niepubliczne mogą korzystać z mechanizmu prawa do odliczenia.
Prawo do odliczenia VAT – definicja
Zgodnie z art. 86 ust. 1 Ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Podatkiem należnym jest podatek VAT, który podatnik, sprzedając towar lub usługę, wykazuje na fakturze sprzedaży według odpowiedniej stawki – zatem dolicza podatek do kwoty netto sprzedawanych towarów lub usług i następnie odprowadza do urzędu skarbowego.
Natomiast podatkiem naliczonym jest suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika od kontrahentów z tytułu nabycia/zakupu towarów i usług lub też dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi (wpłata zaliczki).
Jeżeli podatnik importuje towary, to wówczas podatkiem naliczonym będzie ten, który wynika z otrzymanego dokumentu celnego lub deklaracji importowej, lub też VAT-em naliczonym będzie jednocześnie VAT należny. VAT-em naliczonym będzie jednocześnie VAT należny także w przypadku, gdy zobowiązanym do rozliczenia podatku jest nabywca towarów/usług (np. import usług czy wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów).
Podsumowując, kwotę podatku należnego (z tytułu sprzedaży) obniża się o kwotę podatku naliczonego (z tytułu zakupu) i tę różnicę odprowadza do urzędu skarbowego – prawo do odliczenia. Jeżeli podatek naliczony będzie wyższy niż podatek należny, to wówczas powstaje prawo podatnika do ubiegania się o zwrot nadwyżki podatku VAT naliczonego nad należnym. Taka właśnie sytuacja będzie miała miejsce najczęściej w przypadku poradni psychologiczno-pedagogicznych.
Preproporcja – częściowe odliczenie VAT
Ze względu na to, że poradnie psychologiczno-pedagogiczne zarówno publiczne, jak i niepubliczne kupują towary i usługi, które mogą wykorzystywać następnie do celów prowadzonej działalności psychologiczno-pedagogicznej, a także do celów innych niż ich działalność statutowa, muszą dla celów odliczenia VAT stosować tzw. prewspółczynnik VAT (preproporcję VAT). Preproporcja ma zastosowanie wtedy, gdy nie da się w sposób jednoznaczny przypisać nabytych towarów/usług w całości do działalności gospodarczej podatnika. W takim przypadku kwotę podatku, który podlega odliczeniu, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej (sposób określenia proporcji). Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice działalności wykonywanej przez podatnika i dokonywanych przez niego nabyć.
W przypadku publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych proporcją, którą należy stosować, jest obrót z działalności gospodarczej zrealizowany przez jednostkę (stanowiący część rocznego obrotu jednostki samorządu terytorialnego z działalności gospodarczej) w ogólnych dochodach wykonanych przez jednostkę.
W przypadku zaś niepublicznych poradni sposób określenia proporcji jest dowolny. Można go ustalać na podstawie np. średniorocznego zatrudnienia, średniorocznych obrotów itp.
Kiedy powstaje prawo do odliczenia VAT?
W myśl art. 86 ust. 10 Ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych towarów/usług powstał obowiązek podatkowy u sprzedawcy. Oznacza to, że podatnik, chcąc skorzystać z prawa do odliczenia w prawidłowym okresie rozliczeniowym, za który składa deklarację VAT, musi wiedzieć, kiedy powstał obowiązek podatkowy u sprzedawcy. To, kiedy powstał obowiązek podatkowy u sprzedawcy, można wywnioskować z otrzymanej faktury. Na prawidłowo wystawionej fakturze powinna znajdować się data dostawy. Data ta jest zarazem datą powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli na fakturze widnieje wyłącznie data jej wystawienia, należy przyjąć, że data dostawy jest taka sama, jak data wystawienia.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje jednak nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny. Posiadanie faktury/dokumentu celnego jest formalnym warunkiem skorzystania z prawa do odliczenia.
