OPUBLIKOWANO: 13 MAJA 2016
Jadłospisy w szkole – normy żywieniowe
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach (Dz.U. 2015 r. poz. 1256).
Dzieciństwo oraz okres młodzieńczy charakteryzują się zwiększonymi potrzebami żywieniowymi związanymi z intensywnym wzrostem, dużą aktywnością fizyczną oraz wymaganą sprawnością umysłową, dlatego pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze jest wówczas tak istotne. Ponadto wyuczone nawyki żywieniowe oraz styl życia mogą utrzymać się aż do wieku dorosłego, ważne jest więc, by zachowania te miały pozytywny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Szkoła jako placówka oświatowa wydaje się idealnym miejscem do korygowania ewentualnych błędów żywieniowych oraz kreowania prawidłowych nawyków.
Szkoła a potrzebne zmiany
Szkoła dysponuje kilkoma narzędziami, które mogą pomóc osiągnąć ten cel. Jednym z nich jest zapewnienie możliwości spożycia w placówce jednego lub dwóch pełnowartościowych posiłków. Długi pobyt dziecka w szkole, do którego należy doliczyć zajęcia pozalekcyjne oraz czas dojazdu, powinien uwzględnić spożycie drugiego śniadania oraz obiadu. Poza tym wspólne posiłki sprzyjają integracji oraz stanowią ważny element edukacji, a serwowane dzieciom w stołówce obiady często stanowią niestety jedyną możliwość zjedzenia w ciągu dnia ciepłego posiłku.
Wydaje się, że rosnąca świadomość i wiedza społeczeństwa na temat prawidłowego żywienia w ostatnich latach pozytywnie wpłynęła na jakość menu oferowanego w przedszkolach i szkołach. Mimo to wiele zakorzenionych przyzwyczajeń oraz przekonań nadal utrudnia wprowadzenie potrzebnych zmian. Pojawienie się w ostatnim roku oficjalnych zaleceń skierowanych do placówek żywienia zbiorowego może jednak pomóc osiągnąć lepsze efekty w tym zakresie.
Wartościowy posiłek serwowany przez stołówkę szkolną powinien charakteryzować się odpowiednio dobraną do zapotrzebowania wartością energetyczną oraz odżywczą. Ważna jest również różnorodność oraz atrakcyjność zawartych w nim produktów, serwowanych w odpowiednich porcjach, ale również uwzględnienie możliwości finansowych oraz technicznych placówki.
Komponowanie jadłospisu
Do skomponowania dobrego jadłospisu konieczne jest przestrzeganie wyznaczonych norm i oficjalnych zaleceń. Musimy bowiem pamiętać, że zarówno niedobór, jak i nadmiar pewnych składników może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Normy żywienia człowieka dla ludności polskiej, jak wskazuje Instytut Żywności i Żywienia, są standardem określającym, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, ilość energii i składników odżywczych potrzebnych do zaspokojenia potrzeb żywieniowych. Znowelizowane normy z 2012 r. zostały opracowane z wyodrębnieniem grup demograficznych, w tym również dzieci w wieku szkolnym. Powinny one stanowić punkt wyjścia do stworzenia dobrze zbilansowanych posiłków oraz jadłospisów we wszystkich zakładach żywienia zbiorowego.
Prawidłowe odczytanie zawartych w normach danych należy rozpocząć od wybrania przedziału wiekowego grupy dzieci, dla której komponujemy posiłek, oraz doboru odpowiednich poziomów spożycia. Dla żywienia zbiorowego prawidłowe będzie skorzystanie z poziomu zalecanego spożycia RDA (Recommended Dietary Allowances). Dzięki niemu istnieje gwarancja pokrycia przez jadłospis również poziomu EAR (Estimated Average Requirement) – średniego zapotrzebowania grupy, który wykorzystywany jest raczej do oceny spożycia i występowania niedoborów.
Średnioważona norma żywienia
Przy planowaniu jadłospisu dla grupy zróżnicowanej pod względem płci i wieku należy obliczyć tzw. średnioważoną normę żywienia, uwzględniającą procentowy udział poszczególnych osób w grupie:
Z = S1U1 + S2U2 + S2U2 + … + SxUx
