OPUBLIKOWANO: 22 KWIETNIA 2016

Zbieranie pieniędzy przez opiekunów w żłobku

Opracował: dr Patryk Kuzior, doktor nauk prawnych, autor wielu opracowań naukowych i fachowych z zakresu prawa oraz współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty, wieloletni pracownik administracji publicznej zatrudniony na stanowiskach związanych ze stosowaniem prawa, nauczyciel akademicki

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 157).

Dziesięć złotych na teatrzyk, trzydzieści na wstęp do lokalnej atrakcji dla maluchów, pięć na kolorowy papier do wykonania świątecznych dekoracji... Podobnych przykładów zbiórek organizowanych praktycznie w każdym żłobku jest bez liku, ale czy mają one umocowanie prawne? Czy wychowawca wchodzący w rolę poborcy zbierającego od rodziców pieniądze – na ogół do woreczka albo specjalnej torebki – nie naraża się na kłopoty, poza potencjalnym ryzykiem wyłożenia środków z własnej kieszeni, gdyby zbierane pieniądze zaginęły lub zostały skradzione?

Na internetowych forach skupiających nauczycieli szkół i placówek oświatowych, jak również opiekunów zatrudnionych w żłobkach, bez większego trudu można znaleźć żarliwe dyskusje poświęcone zbieraniu pieniędzy od rodziców dzieci. Padają opinie, że to nielegalne, nieetyczne, a nawet hańbiące dla zbierających, że dyrektor nie może zmuszać swoich podwładnych do tego rodzaju praktyk, że trzeba szukać innych rozwiązań, bo „od tego jest sekretariat placówki”, a nawet, że tego rodzaju działania powinny zostać w ogóle zaniechane, bo przecież dodatkowe opłaty nakładane na rodziców, którzy już i tak płacą, nie powinny być źródłem finansowania świadczonych przez żłobek usług. Przyjrzyjmy się zatem, jak jest w istocie.

Nie tylko formalne procedury

Jako prawnik obserwujący praktykę funkcjonowania instytucji wspierających proces opieki i wychowania najmłodszych dzieci, takich jak żłobki czy przedszkola, zauważam wyraźną tendencję do formalizowania stosunków panujących w tych jednostkach. Oto bowiem dla każdego procesu, a wręcz dla każdej czynności, jaka ma miejsce w żłobku, szuka się podstawy prawnej. W konsekwencji w kolejnych obszarach funkcjonowania tych podmiotów, i to zarówno publicznych, jak i niepublicznych, pojawiają się skomplikowane procedury, powstają opinie, które mają wykazać, że dane zachowanie opiera się na tym bądź innym przepisie albo wręcz odwrotnie, że tego nie można robić, bo wynika to z tej lub innej normy wywodzonej z tego lub innego aktu prawnego.

Chociaż sama refleksja, czy nasze zachowania są zgodne z prawem, nie jest niczym złym, to jednak wydaje się, że trzeba pamiętać też o tym, że prawo, które stanowi pewien zbiór reguł postępowania, opisuje otaczającą nas rzeczywistość w sposób ogólny i bardzo często pozostawia nas w pewnym obszarze swobody, gdzie ostatecznie decydującego znaczenia nie mają wyraźne przepisy prawa, ale zwyczaje, wewnętrzne reguły odnoszące się do pewnej zbiorowości, np. jakiejś wspólnoty (chociażby terytorialnej, jak w przypadku samorządu) czy społeczności (np. osób funkcjonujących w ramach takiej instytucji jak żłobek – opiekunów i innych pracowników, wychowanków i ich rodziców). Nie na wszystkie pytania znajdziemy zatem odpowiedź w konkretnym przepisie umiejscowionym w akcie regulującym stricte