OPUBLIKOWANO: 14 KWIETNIA 2016
ZAKTUALIZOWANO: 4 WRZEŚNIA 2017
Narkotyki i inne używki w szkole a ochrona danych osobowych
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 783 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1249),
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 922),
- Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 464),
- Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1916 ze zm.).
Narkomania wśród dzieci i młodzieży jest jednym z czynników, które najbardziej zagrażają ich zdrowiu. Odurzenie narkotykami często wiąże się ze stosowaniem przemocy i innymi zachowaniami agresywnymi. Szkoła niejednokrotnie jest miejscem, gdzie ujawniają się niepokojące zjawiska tego typu – stąd też jej (i nauczycieli) istotna rola w rozpoznawaniu, przeciwdziałaniu i interweniowaniu w sytuacji podejrzenia, że uczeń może zażywać narkotyki. Z tego powodu szkoły zostały włączone do kręgu podmiotów, których zadaniem jest prowadzenie działalności wychowawczej i zapobiegającej uzależnieniom od narkotyków. Działalność ta ma obejmować w szczególności systematyczne rozpoznawanie i diagnozowanie zagrożeń związanych z nałogiem, informowanie o narkomanii i jej skutkach oraz poradnictwo w zakresie zapobiegania uzależnieniom. Czynności te placówka powinna podejmować z poszanowaniem wszystkich praw przysługujących zarówno uczniom, jak i ich rodzicom. Jednym z pomysłów na poradzenie sobie z problemem narkotyków na terenie szkoły jest przeprowadzanie wśród uczniów badań na obecność narkotyków, czyli tzw. narkotestów.
Narkotyki w szkole a przepisy prawa
Niestety pomysły nie zawsze idą w parze z rzeczywistością prawną. W Polsce nie ma obecnie przepisów, które w sposób kompleksowy i jednoznaczny regulowałyby zagadnienie związane z wykonywaniem w szkołach testów na obecność narkotyków – nie zostały one określone w Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii. Jej przepisy mówią jedynie, na czym polega działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i zapobiegawcza narkomanii, oraz jakie organy zobowiązane są tę działalność prowadzić, a także sposób postępowania z osobami uzależnionymi. Z przepisów Rozporządzenia w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii również wprost nie wynika dopuszczalność przeprowadzania badań uczniów na obecność narkotyków. Przepisy przywołanego Rozporządzenia określają obowiązki szkoły w zakresie działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej. I tak, działalność informacyjna obejmuje w szczególności udostępnianie przez placówkę informacji o ofercie pomocy specjalistycznej dla uczniów i wychowanków, ich rodziców lub opiekunów w przypadku używania niedozwolonych środków i substancji. Działalność profilaktyczna z kolei polega m.in. na doskonaleniu zawodowym nauczycieli i wychowawców w zakresie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej w przypadku podejmowania przez uczniów i wychowanków zachowań ryzykownych. Jednocześnie Rozporządzenie nie określa, w jaki sposób szkoła ma stwierdzić, którzy z jej uczniów mają problemy z narkotykami i w odniesieniu do których z nich konieczne będzie przeprowadzenie interwencji. O testach milczał również obowiązujący w latach 2011–2016 Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii, przyjęty
