OPUBLIKOWANO: 9 MARCA 2016
Metody pracy z dzieckiem niedostosowanym społecznie
Podstawowym celem umieszczenia nieletniego niedostosowanego społecznie w ośrodku jest jego readaptacja, która umożliwi mu powrót do społeczeństwa i prawidłowe funkcjonowanie. Wymaga to zastosowania szeregu metod pracy, które wprowadzą pożądane zmiany. Większość z nich wpisana jest w terapie, zazwyczaj prowadzone przez specjalistów, jednak ich elementy mogą z powodzeniem być wykorzystane w codziennej praktyce, podczas podejmowanych przez wychowawców działań. Oczywiście żaden ze sposobów nie jest czarodziejską różdżką, za pomocą której można liczyć na natychmiastowe i spektakularne zmiany u zdemoralizowanego wychowanka. Dopiero kompilacja kilku, a często nawet wszystkich metod pozwala na osiągnięcie pożądanych zmian w zachowaniu i funkcjonowaniu młodzieży.
Modelowanie w procesie wychowania
Podstawowym filarem wychowania jest modelowanie, dzięki któremu wychowanek kształtuje pożądane postawy, przekonania, nabywa umiejętności. Nieletni, który przebywa w ośrodku, przeważnie w środowisku rodzinnym nie nabył w tym zakresie wartości. Często również nawet te, które sobie przyswoił, są sprzeczne ze społecznie oczekiwanymi. Wychowawca powinien stać się dla swojego podopiecznego rzeczywistym autorytetem i poprzez własny przykład dokonywać znaczących zmian w zachowaniu wychowanka. Ważne jest, aby proces ten nie zawierał cech przymusu czy też przekupstwa. Kontakt z wychowawcą powinien być oparty na dobrowolnej interakcji, tworzonej pomiędzy nim a nieletnim, podczas której dochodzi do głębszych relacji wpływających na zmiany. Wychowawca powinien nawiązać ze swoim wychowankiem relacje na tyle głębokie, aby dziecko nie dążyło do nich ze względu na unikanie kary czy też zdobycie pobocznych nagród, ale żeby sam kontakt z opiekunem, oparty na przyjaźni, stanowił dla niego pozytywną gratyfikację i motywację do dalszych zmian w zachowaniu. W tym celu wychowawca powinien pozwolić poznać się swoi podopiecznym, opowiadając o sobie. Oczywiście przekazywane młodzieży informacje powinny być wyselekcjonowane i podane w odpowiedzialny sposób. Nieletni umieszczeni w ośrodku posiadają dużą potrzebę indywidualizacji i skoncentrowania uwagi na sobie, dlatego wychowawca powinien znaleźć czas i miejsce dla każdego z nich. Rozmowa powinna dotyczyć zarówno spraw ważnych dla wychowanka, jak i bardzo prozaicznych, wyglądu, hobby. Istotnym sposobem okazania zainteresowania podopiecznym jest język pozawerbalny wychowawcy. Sygnały wysyłane przez opiekuna mogą wyrażać akceptację (uśmiech) lub wręcz przeciwnie, naganę i dezaprobatę. Opiekun powinien świadomie dysponować narzędziami, jakie stanowią o pozawerbalnym komunikacie nadawanym podopiecznym. Bardzo ważnym ogniwem budującym relacje są elementy aktywnego słuchania oraz bezkonfliktowego przekazywania informacji, do których należą parafrazowanie, odzwierciedlanie, klaryfikacja oraz biegłe posługiwanie się przez wychowawcę komunikatem „ja”.
Samoobsługa
Jeszcze nie tak dawno młodzież przebywająca w ośrodkach wychowawczych była zwolniona z większości obowiązków w zakresie samoobsługi. Prace te wykonywane były przez zatrudnionych w tym celu pracowników, co skutkowało nikłym przygotowaniem wychowanków do prawidłowego i skutecznego funkcjonowania w życiu dorosłym. Wykonywanie codziennych czynności pozwala młodzieży nabyć umiejętności, które są konieczne do prawidłowego funkcjonowania w dorosłym życiu. Wśród nich powinny się znaleźć zarówno czynności proste, jak i bardziej złożone:
- utrzymanie codziennego ładu,
- umiejętności składające się na wykonywanie generalnych porządków, pranie, powlekanie pościeli, mycie okien,
- przygotowywanie posiłków,
- wykonywanie drobnych napraw,
- robienie zakupów,
- załatwianie spraw urzędowych.
