STAN PRAWNY NA 25 CZERWCA 2024

Poradnia wspiera m.in. działania wychowawcze i edukacyjne prowadzone przez dwa najistotniejsze dla dziecka podmioty – przedszkole i rodzinę. Przepisy definiują w tym zakresie określone zadania tej jednostki. Jaka jest rola poradni we wspieraniu działalności przedszkola?

Przepisy prawa zapewniają każdemu dziecku prawo do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju; dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej. Prawo zobowiązuje przy tym wszystkie placówki systemu oświaty do współpracy w tym zakresie. Zapewnienie odpowiedniego wsparcia dzieciom to jednak nie tylko efekt prawnych obligacji, ale przede wszystkim dobre praktyki i rozwiązania, uwarunkowane potencjałem osób i instytucji działających w konkretnym środowisku. W takim podejściu łatwiej rozpoznawać, a co za tym idzie – skuteczniej zapobiegać i bardziej efektywnie rozwiązywać - konkretne problemy oraz budować systemowe rozwiązania umożliwiające sprawne organizowanie i udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Fundamentalnym działaniem w tym obszarze powinno być zapewnienie odpowiedniej pomocy jak najszybciej i jak najbliżej dziecka – w środowisku jego nauczania i wychowania. Możliwym i szczególnie istotnym obszarem współdziałania w tym zakresie jest zintegrowanie działań przedszkola i poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Rola i zadania poradni we wspieraniu działalności przedszkola

Szczególna rola poradni dotyczy wsparcia działań wychowawczych i edukacyjnych prowadzonych przez dwa najistotniejsze dla dziecka podmioty – przedszkole i rodzinę. Przepisy definiują w tym zakresie określone zadania poradni dotyczące wsparcia dziecka i jego rodziców, ale także placówki i jej pracowników, w której dziecko jest objęte wychowaniem przedszkolnym. Poradnia jest w tym zakresie zobowiązana między innymi do:

• diagnozowania,
• udzielania dzieciom oraz rodzicom bezpośredniej pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
• realizowania zadań profilaktycznych oraz wspierających wychowawczą i edukacyjną funkcję przedszkola, w tym wspierania nauczycieli w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych,
• wsparcia przedszkola w organizacji kształcenia specjalnego.

Pracownicy poradni prowadzą w związku z tym działania na terenie poradni, jak i poza poradnią, w szczególności w przedszkolu, gdzie współpracują z nauczycielami i specjalistami w zakresie rozpoznawania potrzeb wychowanków oraz w planowania i realizowania zróżnicowanych form wsparcia udzielanego dzieciom i rodzicom.

Współpraca w zakresie diagnozowania

Efektem diagnozowania powinno być określenie osobistych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych dziecka, wyjaśnienie mechanizmów jego funkcjonowania w odniesieniu do zgłaszanego problemu oraz wskazanie sposobu rozwiązania tego problemu. Na podstawie diagnozy poradnia może wydać opinię lub orzeczenie (o potrzebie: kształcenia specjalnego, zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, wczesnego wspomagania rozwoju). Złożone przez rodziców w przedszkolu orzeczenie lub opinia stanowią obligację dla przedszkola do zapewnienia dziecku odpowiednich form wsparcia, zgodnie z zaleceniami wskazanymi w dokumentach. 

W związku z wydawaniem określonych dokumentów, w celu uzyskania informacji o problemach dydaktycznych i wychowawczych dziecka poradnia może zwrócić się do dyrektora przedszkola o wydanie opinii nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych lub specjalistów, informując o tym rodziców. Poradnia może również przekazać kopię opinii do przedszkola, jeśli rodzice złożą wniosek w tej sprawie w poradni.

W odniesieniu do dzieci z niepełnosprawnościami ubiegających się o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, poradnia (przewodniczący zespołu) może wystąpić do dyrektora przedszkola z prośbą o wydanie opinii przez nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych lub specjalistów, prowadzących zajęcia z dzieckiem o sytuacji dydaktycznej i wychowawczej dziecka informując o tym wnioskodawcę. Przedszkole jest zobowiązane do wydania takiej opinii w terminie 7 dni od dnia otrzymania przez dyrektora prośby o jej wydanie. Kopię opinii przekazuje się rodzicom dziecka. O wydanie takiej opinii mogą również zwrócić się rodzice.

Opinia sporządzana przez nauczycieli i specjalistów zatrudnionych w przedszkolu powinna zawierać w szczególności:

• informację o rozpoznanych przez nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych lub specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem lub uczniem indywidualnych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwościach psychofizycznych dziecka lub ucznia, w tym mocnych stronach i uzdolnieniach,
• informację o funkcjonowaniu dziecka lub ucznia w przedszkolu, szkole, ośrodku lub placówce, w tym występujących trudnościach, a w przypadku dzieci:
  • z niepełnosprawnościami, objętych kształceniem specjalnym – wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania dziecka lub ucznia, 
  • z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim objętych zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi – okresową ocenę funkcjonowania dziecka;
• informację o działaniach podjętych przez nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych lub specjalistów w celu poprawy funkcjonowania dziecka w przedszkolu, formach udzielonej dziecku lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej, okresie ich udzielania oraz efektach podjętych działań i udzielanej pomocy oraz wnioskach dotyczących dalszej pracy z dzieckiem mających na celu poprawę jego funkcjonowania.

Opinie sporządzane w przedszkolu są istotnym źródłem informacji o dziecku i jego funkcjonowaniu w innym środowisku niż rodzina i stanowią ważne uzupełnienie wiedzy o dziecku, szczególnie w przypadkach, gdy możliwość obserwacji dziecka w środowisku przedszkolnym jest ograniczona lub niemożliwa np. z powodu nieobecności dziecka w przedszkolu. Współpraca pomiędzy przedszkolem a poradnią, wzajemna wymiana informacji o dziecku jest podstawą diagnozy pozwalającej na właściwe rozpoznanie potrzeb dziecka i zaplanowanie adekwatnego wsparcia. 

Udzielanie dzieciom oraz rodzicom bezpośredniej pomocy psychologiczno-pedagogicznej

W sytuacji, gdy na podstawie prowadzonych w przedszkolu obserwacji nauczyciele zauważają trudności w rozwoju dziecka, każdy nauczyciel jest obowiązany niezwłocznie podjąć działania na rzecz dziecka w bieżącej pracy. W przypadku, gdy taka pomoc jest niewystarczająca, wsparcia nauczycielom udzielają przedszkolni specjaliści. Na podstawie ich rozpoznania dziecko może zostać również objęte wspomaganiem w formie określonych zajęć z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Zadaniem nauczycieli i specjalistów jest ocenianie efektywności udzielonej pomocy i formułowanie wniosków dotyczących dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania dziecka. Nowe rozwiązania w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej pozwalają – w przypadku, gdy z wniosków nauczycieli i specjalistów, wynika, że mimo udzielanej dziecku pomocy psychologiczno-pedagogicznej nie następuje poprawa jego funkcjonowania w przedszkolu – dyrektorowi przedszkola, za zgodą rodziców, wystąpić do publicznej poradni z wnioskiem o przeprowadzenie diagnozy i wskazanie sposobu rozwiązania problemu dziecka.

Dyrektor przedszkola, kierując taki wniosek do poradni musi w nim zawrzeć informacje o:

• rozpoznanych indywidualnych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych, możliwościach psychofizycznych dziecka oraz jego potencjale rozwojowym,
• występujących trudnościach w funkcjonowaniu dziecka w przedszkolu lub jego szczególnych uzdolnieniach,
• działaniach podjętych przez nauczycieli i specjalistów w celu poprawy funkcjonowania dziecka w przedszkolu, w tym o formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dziecku okresie ich udzielania oraz efektach podjętych działań i udzielanej pomocy,
• wnioskach dotyczących dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania ucznia sformułowanych przez nauczycieli i specjalistów udzielających dziecku pomocy psychologiczno-pedagogicznej.