OPUBLIKOWANO: 1 SIERPNIA 2013
ZAKTUALIZOWANO: 11 MARCA 2016

Urlop macierzyński – aktualizacja

Opracowała: Karolina Król-Komarnicka, kierownik działu kadr i płac w państwowej instytucji

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.),
• Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 2015 r. poz. 1268),
• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz.U z 2015 r. poz. 2243),
• Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.),
• Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 114 ze zm.).

Z tytułu urodzenia dziecka pracownikom przysługuje wiele uprawnień, w tym prawo do urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw zniosła dodatkowy urlop macierzyński, włączając jego wymiar do urlopu rodzicielskiego. Długość tych urlopów może, tak jak dotychczas, wynosić 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka i od 65 do 71 tygodni w przypadku urodzenia większej liczby dzieci.

Na podstawie art. 91c ust. 1 Karty nauczyciela w sprawach nieuregulowanych w tej Ustawie, a dotyczących stosunku pracy, stosuje się przepisy Kodeksu pracy. Nauczyciele oraz pracownicy placówek oświatowych publicznych i niepublicznych mają prawo do urlopów macierzyńskich na zasadach uregulowanych w dziale ósmym k.p., dotyczącym uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem.

Osoby uprawnione do urlopu macierzyńskiego

Według Kodeksu pracy osoby uprawnione do korzystania z urlopu macierzyńskiego bądź możliwości pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający temu urlopowi to:

• ubezpieczona-matka dziecka – matka dziecka niebędąca pracownicą, objęta ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych,
• ubezpieczony-ojciec dziecka – ojciec dziecka niebędący pracownikiem, objęty ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w Ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych,
• pracownik-inny członek najbliższej rodziny – pracownik inny niż pracownik-ojciec wychowujący dziecko, członek najbliższej rodziny, o którym mowa w art. 29 ust. 5 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,
• ubezpieczony-inny członek najbliższej rodziny – niebędący pracownikiem ubezpieczony członek najbliższej rodziny, inny niż ubezpieczony-ojciec dziecka.

Zgodnie z art. 180 § 1 k.p. prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownicy, która w trakcie trwania stosunku pracy urodziła dziecko. Nie może z niego skorzystać osoba:

• zatrudniona na podstawie umowy o dzieło ani na podstawie umowy-zlecenia, chyba że z tytułu umowy-zlecenia podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu – wówczas ma prawo do zasiłku macierzyńskiego odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego,
• przebywająca na urlopie bezpłatnym,
• która w czasie urlopu wychowawczego urodzi kolejne dziecko (w tym przypadku pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego odpowiadającego okresowi urlopu macierzyńskiego).

Jeżeli w trakcie przebywania na urlopie zdrowotnym nauczycielka urodzi dziecko, wówczas następuje przerwanie tego urlopu i od dnia porodu przysługuje jej urlop macierzyński.

W określonych przypadkach prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje ojcu dziecka. Zgodnie z art. 180 § 5 k.p. matka w takiej sytuacji musi:

• mieć prawo do urlopu macierzyńskiego (pozostawać w stosunku pracy),
• przebywać na urlopie macierzyńskim minimum 14 tygodni.

Po upływie 14 tygodni matka może zrezygnować z przysługującej jej dalszej części urlopu na rzecz ojca-pracownika lub ojca-ubezpieczonego, jeżeli ten w celu sprawowania opieki nad dzieckiem przerwie działalność zarobkową i złoży do swojego pracodawcy bądź do właściwej jednostki ZUS-u wniosek o udzielenie mu urlopu macierzyńskiego/wypłaty zasiłku macierzyńskiego.

Wymiar urlopu macierzyńskiego

W myśl art. 180 § 1 k.p. pracownicy przysługuje – w zależności od liczby urodzonych dzieci – urlop macierzyński w wymiarze:

Wymiar urlopu macierzyńskiego nie zależy w żaden sposób od tego, czy jest to pierwszy, czy kolejny poród pracownicy. Zgodnie z art. 183¹ k.p. przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego tydzień należy liczyć jako siedem dni kalendarzowych.