OPUBLIKOWANO: 15 LUTEGO 2016
Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich
- Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 382 ze zm.),
- Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1094 ze zm.),
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. Nr 88 poz. 553 ze zm.),
- Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 628 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym (Dz.U. z 2011 r. Nr 296 poz. 1755).
Przepisy Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich mają zastosowanie w stosunku do osoby nieletniej, w przypadku gdy wykazuje ona przejawy demoralizacji lub dopuści się czynu karalnego. Ustawa ta wyróżnia jednocześnie trzy grupy osób nieletnich:
- w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji nieletnim jest osoba, która nie ukończyła 18. roku życia,
- w przypadku postępowania w sprawach o czyny karalne nieletnim jest osoba, która dopuściła się takiego czynu po ukończeniu 13 lat, ale przed ukończeniem 17. roku życia,
- nieletnim jest również osoba, w stosunku do której orzeczono ośrodek wychowawczy lub poprawczy, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nią 21. roku życia.
Rozwiązania szczegółowe
Samo pojęcie demoralizacji nie zostało w Ustawie zdefiniowane, aczkolwiek wyjaśnienie, w jaki sposób pojęcie to należy rozumieć, dają poglądy doktryny, według której demoralizacja oznacza szczególnie intensywną i względnie trwałą postać nieprzystosowania społecznego. To pewien proces odchodzenia od obowiązujących w społeczeństwie wartości moralnych, przejawiający się niekiedy przez przestępczość (zob.: P. Górecki, S. Stachowiak, Komentarz do Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich). W art. 4 § 1 Ustawy zostały natomiast wskazane okoliczności świadczące o demoralizacji: naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych. Zgodnie z tą regulacją każdy, kto stwierdził wystąpienie takich okoliczności, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu.
Należy tu dodać, że zgodnie z Wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 1984 r. (II KR 248/84) stopień demoralizacji może przejawiać się nie tylko przez uprzednie popełnianie przestępstw w ogóle czy popadanie w konflikty z prawem, ale może wyrazić się także w sposobie przygotowania i realizacji tego przestępstwa, które jest aktualnie przedmiotem osądu.
Z kolei poprzez czyn karalny Ustawa rozumie przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenie określone w kodeksie wykroczeń w artykule:
- 50a – posiadanie niebezpiecznych przedmiotów w miejscu publicznym,
- 51 – zakłócanie porządku publicznego,
- 69 – umyślne niszczenie, uszkadzanie, usuwanie znaków,
- 74 – niszczenie, uszkadzanie, usuwanie znaków lub napisów ostrzegających o grożącym niebezpieczeństwie dla życia lub zdrowia człowieka, lub ogrodzeń i innych urządzeń zapobiegających takiemu niebezpieczeństwu,
- 76 – rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu,
- 85 – samowolne ustawianie, usuwanie, niszczenie, uszkadzanie znaków ostrzegawczych lub zabezpieczających,
- 87 – prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu lub innego podobnie działającego środka,
- 119 – kradzież lub przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej o wartości nieprzekraczającej 1/4 minimalnego wynagrodzenia,
- 122 – paserstwo mienia o wartości nieprzekraczającej 1/4 minimalnego wynagrodzenia,
- 124 – niszczenie lub uszkadzanie mienia, jeżeli szkoda nie przekracza 1/4 minimalnego wynagrodzenia,
