OPUBLIKOWANO: 1 LUTEGO 2016

Uchybienie godności zawodu nauczyciela

Opracował: Michał Łyszczarz, prawnik, współautor komentarza do Ustawy o systemie oświaty

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.).

Nauczyciel jest zawodem zaufania publicznego, którego wyjątkowa rola dla społeczeństwa została podkreślona w preambule do aktu ustanawiającego szczególne uprawnienia dla osób o takiej profesji, czyli w Karcie nauczyciela.

Szczególna rola tego zawodu powoduje, że przed osobami go wykonującymi są stawiane specjalne wymagania. Nauczyciele podlegają również odpowiedzialności dyscyplinarnej uregulowanej w sposób odrębny, czyli znajdującej się właśnie w nauczycielskiej pragmatyce.

Zgodnie z art. 75 KN, nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodulub obowiązkom, o jakich mowa w art. 6, stosownie do którego obowiązani są:

• rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym im stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami ośrodka: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez ośrodek,
• wspierać każdego ucznia w jego rozwoju,
• dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego,
• kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka,
• dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Uchybienie wskazanym obowiązkom skutkować może wymierzeniem nauczycielowi jednej z kar dyscyplinarnych. W myśl art. 76 ust. 1 KN są nimi:

• nagana z ostrzeżeniem,
• zwolnienie z pracy,
• zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania,
• wydalenie z zawodu nauczycielskiego.

Kary dyscyplinarne niosą zatem dla nauczycieli poważne konsekwencje. Należy pamiętać, że mogą być one wymierzone również z tytułu uchybienia godności zawodu. Jest to pojęcie, które w Karcie nauczyciela nie zostało w żaden sposób zdefiniowane, pozostaje zatem pojęciem niedookreślonym, co uznać należy za duże niedopatrzenie ustawodawcy. Jeżeli bowiem ustawa wiąże konkretne sankcje, łącznie z wydaleniem z zawodu, z naruszeniem godności nauczyciela, to nie powinna mieć miejsce sytuacja, z jaką mamy do czynienia w Karcie nauczyciela, gdy z jednej strony istnieje tak poważna kara, a z drugiej – z przepisów nie wynika wyraźnie, jakie zachowania wiążą się z jej wymierzeniem. Jedyną zatem możliwością ustalenia, co należy rozumieć przez uchybienie godności nauczycielskiego zawodu, jest dokonanie interpretacji. Zauważyć przy tym należy, że będzie ona zawsze dokonywana przez komisję dyscyplinarną