OPUBLIKOWANO: 18 STYCZNIA 2016

Nowe Rozporządzenie w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach

Opracował: Marcin Majchrzak, radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz.U. z 2015 r. poz. 1872),
• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2156 ze zm.),
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz.U. z 2011 r. Nr 109 poz. 631),
• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163 ze zm.),
• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 382 ze zm.).

Na początku września 2016 r. wejdzie w życie nowe rozporządzenie regulujące zasady funkcjonowania placówek oświatowych. Celem zmiany przepisów jest chęć usunięcia nieprawidłowości mających obecnie miejsce w praktyce funkcjonowania placówek, dotyczących m.in. dysproporcji i różnic w ich infrastrukturze czy sposobie organizacji pracy. Nowością będzie również objęcie nowymi przepisami, we wskazanym zakresie, placówek niepublicznych.

Nowe Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach zostało wydane na podstawie art. 71 ust. 1 pkt 1 Ustawy o systemie oświaty. Przepis ten zawiera upoważnienie dla ministra właściwego ds. oświaty i wychowania do wydania aktu wykonawczego regulującego rodzaje i szczegółowe zasady działania placówek publicznych. W odróżnieniu od dotychczasowych regulacji prawnych, w związku z wejściem w życie art. 84b uso., nowe Rozporządzenie będzie dotyczyło również niepublicznych placówek oświaty. Zgodnie z tym przepisem do niepublicznych placówek oświatowych, wymienionych w art. 2 pkt 5 i 7 uso., należy stosować przepisy wydane na podstawie art. 71 ust. 1 pkt 1 uso. (a więc nowe Rozporządzenie w sprawie placówek oświatowych), z wyjątkiem przepisów określających wysokość i zasady odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach.

Wejście w życie nowego Rozporządzenia oznacza również koniec funkcjonowania dotychczas obowiązującego Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach. Okres jego obowiązywania zakończy się 31 sierpnia 2016 r.

Rozporządzenie w sposób bardziej precyzyjny wskazuje katalog placówek, wobec których znajdują zastosowanie jego regulacje. Zgodnie z § 1 Rozporządzenia będzie ono dotyczyć:

• placówek oświatowo-wychowawczych,
• młodzieżowych ośrodków wychowawczych,
• młodzieżowych ośrodków socjoterapii,
• specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych,
• specjalnych ośrodków wychowawczych,
• ośrodków umożliwiających dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki,
• placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.

W przeciwieństwie do obecnie obowiązującego Rozporządzenia w nowym w sposób odrębny zostały wymienione młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze oraz ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze. Co ważniejsze, nowy akt prawny przewiduje odrębne rozdziały, zawierające szczegółowe regulacje prawne, dotyczące sposobu funkcjonowania:

• młodzieżowych ośrodków wychowawczych i młodzieżowych ośrodków socjoterapii (rozdział 3),
• specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych (rozdział 4),
• ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych (rozdział 5).

Nowością jest także stworzenie w § 2 Rozporządzenia katalogu podstawowych zasad pracy wychowawczej, edukacyjnej i opiekuńczej z wychowankami wszystkich objętych nowym aktem prawnym placówek oświatowych. Reguły te powinny stanowić, zdaniem twórców przepisów, swoisty drogowskaz przy określaniu metod pracy z wychowankami poszczególnych placówek. W efekcie placówki w prowadzonych przez siebie działaniach edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych powinny respektować prawa wychowanków (można zakładać, że chodzi tu zwłaszcza o prawa wynikające z Konwencji o prawach dziecka), a także powinny kierować się zasadami:

• poszanowania godności wychowanka,
• poszanowania prywatności wychowanka,
• przyjaznej komunikacji z wychowankiem,
• wspierania kreatywnej aktywności wychowanka,
• odpowiedzialności wychowanka za swoje postępowanie,
• współodpowiedzialności nauczycieli i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w placówce za rozwijanie możliwości psychofizycznych wychowanka,
• kreatywności podejmowanych działań,
• otwartości na środowisko lokalne.

Określenie standardów pracy i wyposażenia

Nowe Rozporządzenie określa standardy opieki i wychowania, które muszą być realizowane przez:

• młodzieżowe ośrodki wychowawcze,
• młodzieżowe ośrodki socjoterapii,
• specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze,
• specjalne ośrodki wychowawcze,
• ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze.

Wszystkie powyższe rodzaje placówek mają za zadanie rozpoznawać indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, możliwości psychofizyczne oraz zainteresowania wychowanków. Placówki te zostały także zobowiązane do organizowania zajęć umożliwiających wszechstronny rozwój wychowanków, w tym zajęć sportowych. Nowy akt prawny utrzymuje także w § 3 konieczność współpracy przez wszystkie placówki oświatowe nim objęte ze środowiskiem lokalnym oraz, w zależności od potrzeb, z organizacjami pozarządowymi, a także innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

Nowe Rozporządzenie