OPUBLIKOWANO: 8 STYCZNIA 2016
Narzędzia przydatne w pracy z uczniem z niepełnosprawnością intelektualną
Rozwój ucznia niepełnosprawnego umysłowo jest nieharmonijny i zaburzony przeważnie we wszystkich jego obszarach. Dlatego też praca z takim dzieckiem wymaga użycia narzędzi, które poprzez zastosowanie ćwiczeń stymulujących wszystkie obszary jego funkcjonowania pozwalają na stopniową rewalidację. Stosowane metody powinny być przygotowane przez specjalistów pedagogiki specjalnej, uwzględniać specyfikę ograniczeń wynikających z niepełnosprawności, a także być atrakcyjne dla dziecka w taki sposób, by go nie nużyć. Naczelną zasadę tychże metod powinna stanowić pomoc uczniowi w pokonywaniu trudności – by mógł być, na miarę swoich możliwości, samodzielny oraz funkcjonować w społeczeństwie. Dla podniesienia skuteczności podejmowanych działań podczas ich stosowania należy posiłkować się głównie wzmocnieniami pozytywnymi, pomijając komentarz działań, które nie powiodły się uczniowi. Większość z proponowanych zabaw i ćwiczeń można wykonywać jednocześnie z uczniami pełnosprawnymi, co jest ważne podczas pracy z klasą integracyjną lub inkluzyjną (włączającą).
Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokową
Percepcja wzrokowa to zachodzący w mózgu złożony proces postrzegania, analizy i syntezy. Dziecko, u którego ta funkcja jest zaburzona, ma problemy z:
- opisem obrazka – jest on ubogi, dziecko zauważa i wymienia małą liczbę szczegółów,
- rysowaniem – prace dziecka są ubogie i niedokładnie wykonane. Przy przerysowywaniu i odtwarzaniu różnych form graficznych oraz figur geometrycznych pojawiają się liczne błędy,
- wyodrębnianiem z całości elementów, a także z łączeniem ich w całość,
- układaniem obrazków według wzoru, a także puzzli i historyjek obrazkowych (czynności te nużą dziecko),
- ujmowaniem stosunków przestrzennych.
Ćwiczenia usprawniające spostrzeganie na materiale konkretnym:
- wyszukiwanie różnic i podobieństw pomiędzy obrazkami,
- wyszukiwanie brakujących elementów na rysunku przedstawiającym znany dziecku przedmiot, np. brak koła w samochodzie, okien w domu itp.,
- sortowanie przedmiotów lub obrazków według określonych cech. Na przykład: „znajdź wszystkie piłki, które są niebieskie, mają kropki, są w paski”. Trudniejszą wersją tego ćwiczenia może być wyszukiwanie przedmiotów o dwóch lub trzech cechach,
- wyszukiwanie elementów na obrazku lub w otoczeniu według kodu („pokaż na obrazku wszystkie dzieci, które mają baloniki”) lub według położenia („powiedz, co leży na półce”).
Ćwiczenia spostrzegania na materiale abstrakcyjnym:
- składanie prostych obrazków bez wzoru. Mogą do tego posłużyć pocięte na części pocztówki, początkowo na dwa mniejsze elementy, później zaś na większą liczbę. Dziecko otrzymuje obrazek i jego zadaniem jest ułożenie z niego całości,
- budowanie z klocków według wzoru. Uczeń otrzymuje różnokolorowe klocki i jego zadaniem jest zbudowanie z nich budowli według przedstawionego na kartce wzoru,
- układanie mozaiki według wzoru. Dziecko otrzymuje elementy mozaiki, mogą to być kolorowe koraliki, które umieszcza się w specjalnej perforowanej płytce lub proste kształty geometryczne w różnych barwach. Oprócz tego dziecko dostaje wzór, według którego należy ułożyć mozaikę,
- „przybijanka” – zabawka, która pozwala na ułożenie z kolorowych klocków wzorów według przedstawionego na obrazku schematu, a następnie na przybicie ich za pomocą małych gwoździków do płyty pilśniowej. Obok wspomnianych funkcji, zabawka ta ćwiczy również psychomotorykę dziecka,
- składanie dużych figur geometrycznych z małych części, np. kwadratów, trójkątów itp.,
- dzielenie większej figury na mniejsze, np. kwadraty, następnie scalanie ich lub komponowanie nowych figur z powstałych elementów.
Ćwiczenia z materiałem literowym i literopodobnym:
- wyszukiwanie w tekście identycznych liter i sylab,
- wyszukiwanie w tekście wyrazów z jednakową literą. Trudniejszą wersją tego ćwiczenia może być wyszukanie wyrazów z taką samą sylabą,
- dobieranie zdań do obrazków, które je ilustrują,
- składanie pociętych liter, wyrazów według wzoru,
- rozwiązywanie rebusów.
Ćwiczenia pamięci wzrokowej bezpośredniej oraz uwagi:
- zadanie typu „wylicz przedmioty, które widzisz”. Dziecko obserwuje otoczenie przez kilka minut, a później wylicza przedmioty, które zapamiętało – spontaniczne lub według podanego przez nauczyciela klucza,
- zapamiętywanie układu przedmiotów, ich wzajemnego położenia, liczby, kształtów kolorów i odtwarzanie ich po krótkiej przerwie,
